8 Haziran Dünya Okyanus Günü münasebetiyle derlediği bilgilere nazaran, Birleşmiş Milletler (BM) bu yıl “Gelgitler Değişiyor” bildirisiyle global ısınmanın okyanuslar ve deniz kenarında yaşayan topluluklar üzerindeki yıkıcı tesirlerine dikkati çekiyor.
Dünya Meteoroloji Örgütü (WMO) bilgilerine nazaran, global sıcaklık artışı 2022’de sanayi öncesi periyoda nazaran 1,15 dereceye ulaştı ve son 8 yıl dünyadaki en sıcak yıllar olarak kayıtlara geçti.
Küresel ısınma nedeniyle su ısındıkça yükseliyor ve artan okyanus sıcaklığı dünya çapında deniz düzeyinin de yükselmesine yol açıyor. Okyanuslardaki ısınmanın yanı sıra eriyen buz katmanları ve buzullar deniz düzeyindeki artışa tesir ediyor.
WMO bilgilerine nazaran, dünya çapında deniz düzeyindeki artış geçen yıl da artmaya devam etti ve son 30 yılın en yüksek düzeyine çıktı.
Küresel deniz düzeyindeki yükselme 1993-2002 ortasındaki 10 yıllık periyotta yıllık ortalama 2,27 milimetre, 2003-2012 ortasındaki 10 yıllık periyotta ise ortalama yıllık 3,3 milimetre olarak hesaplandı.
Ağırlıklı olarak insan faaliyetlerinden kaynaklanan karbon emisyonlarındaki artışın yol açtığı global ısınma nedeniyle deniz düzeyi 2013-2022 ortasındaki 10 yıllık periyotta yıllık ortalama 4,62 milimetre yükseldi.
Böylece, kayıtların tutulduğu son 30 yılda deniz düzeyindeki yükseliş birinci 10 yıllık periyoda nazaran üçüncü 10 yıllık periyotta iki katına çıktı.
Mevcut süratte devam etmesiyle deniz düzeyindeki toplam yükselmenin 2100’e kadar 1 ila 1,6 metreye ulaşacağı kestirim ediliyor.
ARTAN KARBON EMİSYONLARI OKYANUSLARDAKİ ASİT ÖLÇÜSÜNÜ ÇOĞALTIYOR
Okyanuslar, dünyada insan faaliyetlerinden kaynaklanan karbon emisyonlarının yüzde 30’una yakınını absorbe edebiliyor lakin artan karbon emisyonları okyanuslardaki asit ölçüsünü çoğaltıyor. Artan asitlik denizlerde yaşayan organizma ve ekosistemlerin yanı sıra besin güvenliğini tehlikeye atıyor.
Artan asitlik okyanuslardaki pH bedellerini azalttığından, okyanusların karbon emisyonu absorbe edebilme kapasitesi de azalıyor. WMO, global okyanus pH kıymetlerinin son 26 bin yıldır görülmemiş süratte ve daima azaldığını kestirim ediyor.
Hükümetler Ortası İklim Değişikliği Panelini oluşturan bilim insanları, deniz düzeyinin yükselmesinin kıyı ekosistemlerinin kaybına, yer altı sularının tuzlanmasına, sellere ve kıyı altyapısının ziyan görmesine yol açarak insanların geçim kaynakları, sıhhatleri, refahları, besin bulunabilirliği, su kaynakları ve kültürleri için risk oluşturacağı tarafında uyarıyor.
HER 10 BİREYDEN BİRİ YÜKSELEN DENİZ DÜZEYİ NEDENİYLE RİSKTE
BM bilgilerine nazaran, dünyada kıyı bölgelerinde yaşayan 900 milyon kişi yükselen deniz düzeyine karşı kırılgan pozisyonda bulunuyor. Neredeyse her 10 şahıstan biri yükselen deniz düzeyi nedeniyle önemli tehlike altında.
Ayrıca, artan deniz düzeyleri büyük balık popülasyonunun yüzde 90’ının yok olmasına yol açarken, mercan resiflerinin de yüzde 50’sini tahrip etti.
Yükselen deniz düzeyinin, global GDP’nin en az yüzde 4’üne mal olacağı lakin karbon emisyonlarının süratle azaltılması ve sıcaklık artışının 1,5 dereceyle sonlandırılması için atılacak adımlarla bu oranın yüzde 0,5’e kadar indirilebileceği hesaplanıyor.
“İNSAN FAALİYETLERİ OKYANUS SIHHATİ İÇİN EN BÜYÜK TEHDİT”
The Ocean Foundation (Okyanus Vakfı) Lideri Mark J. Spalding, 8 Haziran Dünya Okyanus Günü hasebiyle, insan faaliyetlerinden kaynaklanan iklim değişikliğinin okyanus sıhhati için en büyük tehdit olduğunu lisana getirdi.
Okyanusların sıhhatinin tam işlevli olmaması durumunda “okyanus besin ağı ve oksijen üretiminin” direkt tehlike altında olduğunu söyleyen Spalding, “En kolay haliyle anlamamız gereken şu ki okyanuslar ısındıkça daha az oksijen üretecek ve daha asidik olacak. Bu ısınma deniz düzeyinde daha fazla yükselme demek. Yükselen denizler bizi kıyı kentlerimizden taşınmaya yahut kentlerimizi tekrar inşa etmeye zorlayabilir. Yükselen deniz düzeyi, yağmur ve kuraklık eğilimlerindeki değişikliklerle birleşerek daha tehlikeli selleri ve çok sıcaklıkları getirebilir.” diye konuştu.
Spalding, gelecek 5 yıl için global sıcaklık artışının 1,5 dereceyi geçme riski olduğunu anımsatarak, tüm siyaset yapıcıları, hükümetleri, şirketleri ve toplulukları okyanusları müdafaaya çağırdı.
Sıcaklık artışının 1,5 dereceyi süreksiz halde de olsa aşmasının tesirlerinin büyük olacağına işaret eden Spalding, “Bu demek oluyor ki biz global ısınmaya karşı gereğince süratli ve güçlü formda hareket etmiyoruz. Çok süratli ve adil bir biçimde fosil yakıtları hayatımızdan çıkararak karbon emisyonlarını azaltmamız gerekiyor. Bunu yaparken, metan emisyonları göz gerisi etmemeliyiz ve tıpkı halde metan emisyonlarını da süratle düşürmeliyiz.” sözlerini kullandı.
BİLİNMESİ GEREKENLER
Gezegenin yüzde 71’ini kaplayan ve dünyanın suyunun yüzde 97’sini tutan okyanuslar, gezegendeki oksijenin en az yüzde 50’sini üretiyor.
Okyanuslar, insan faaliyetleri nedeniyle ortaya çıkan karbon emisyonlarının yüzde 30’unu absorbe edebilirken, global ısınmaya karşı tampon misyonu görüyor.
Dünyada 2030’a kadar 40 milyon insanın global iktisat için kritik olan okyanus temelli dallarda istihdam edileceği öngörülüyor.
patronlardunyasi.com
