Çalışmalara Obama periyodunda başlandı… Biden periyodunda kollar sıvandı… ABD bir prensip imza atmaya hazırlanıyor. Tedavüldeki 7 ve tedavülde olmayan 5 banknotunda da daima erkeklerin fotoğrafını kullanan ülke, birinci defa bir bayanı “paranın yüzü” yapacak. O bayanın ismi Harriet Tubman… Amerikan tarihinin en kıymetli bayan hakları savunucularından olan Tubman, 20 dolarlık banknotlara basılacak. Bahsi geçen banknotların ön yüzünü şu an eski liderlerden Andrew Jackson’un fotoğrafı süslüyor. Tubman’ın fotoğrafının banknotun ön yüzüne konulması halinde, Jackson’un fotoğrafı banknotun art yüzüne yerleştirilecek. ABD Lideri Joe Biden çalışmaları başlatırken, Biden’ın 2024 Başkanlık seçimini kazanması halinde yeni 20 dolarların 2028’de piyasaya sürülmesi bekleniyor. Mevzuyu Dünya gazetesi muharriri Emre Ergül şöyle ele aldı:
“İlk bayanlı Amerikan doları” fikri, kendilerine “Women at 20s” ismini veren bayan hakları savunucularına ilişkin. Bu sivil toplum kuruluşu, 2015’in başlarında Amerikan tarihinin en kıymetli 15 bayanının ismini yayınlayarak, bir internet oylaması yaptı. 10 haftalık oylamada, Harriet Tubman en fazla oyu alınca, “Women at 20s,” 12 Mayıs 2015’te ABD tarihinin birinci siyahi lideri Barack Obama’ya bir teklifte bulundu: “Bir ABD banknotuna birinci bayan ve birinci siyahi insanın fotoğrafını koymak size yakışır.” Devrin Hazine Bakanı Jacob Lew’e yönelik kampanyalar da sonuç buldu ve Tubman’lı 20 dolarlık banknotların 2020 yılında, Amerikan bayanının özgürlüğüne kavuşmasının 100’üncü yıldönümünde, piyasaya sürülmesi gündem oldu.
Ancak Obama’nın gidişi, Donald Trump’ın lider olması ve bürokrasi derken, bu hayâl, 2020’de gerçekleşemedi. Lakin Joe Biden’ın seçilmesiyle “Tubmanlı banknot” fikri tekrar manşetlere çıktı. Biden’ın basın sözcüsü 25 Ocak 2021’de “Hazine Bakanlığı yeni 20 dolarlar için çalışmaları başlattı” dedi.
Amerikan basınına nazaran, yeni 20 doların akibeti 2024 Başkanlık seçimlerine bağlı. Biden bir sefer daha kazanırsa, süreç hızlanacak; son dizaynına 2026’da karar verilecek olan Tubman’lı 20’likler 2028’de piyasaya sürülecek.
TÜRK BAYANI, 50 KURUŞ VE 50 TL’LİK BANKNOTTA
Cumhuriyet tarihinde Türk Lirası’na fotoğrafı basılan birinci bayan, etnolog Sabiha Tansuğ’du. Tansuğ, 1968’de “Anadolu Bayan Başlıkları Sergisi” açtı. Devrin Darphane Müdürü Sait Tanaçan, Tansuğ’un “Ankara Gelin Başlıklı” fotoğrafından etkilendi ve bunu 1971’de 50 kuruş üzerine bastı. Fatma Aliye de TL banknotlarının art yüzünde yer alan birinci ve tek bayandır. 2009’dan bu yana 50 TL’de yer alan Aliye, ülkemizin birinci bayan filozofudur. 1862’de İstanbul’da doğan müellifin birtakım yapıtları Fransızca ve Arapça’ya çevrilmiştir. Aliye, 1936’da öldü.
HARRIET TUBMAN KİMDİR?
Gerçek ismi Araminta Ross… 1822’de Maryland’de doğdu, 1913’te New York’ta öldü. Kölelik aykırısı ve Amerikan İç Savaşı sırasında Konfederasyon aleyhine çalışıp, Birlik lehine casusluk yapmış bir hemşireydi. 13 yaşındayken “sahibi” tarafından başına aldığı darbe yüzünden ömrü boyunca başağrısı ve narkolepsiden şikayet etti. Bu olay, 20 yaşında köleliğe karşı başkaldırmasına neden oldu. 1862’de Güney Karolina’da katıldığı bir silahlı aksiyonda 700 kölenin özgürlüğüne kavuşmasına sebep oldu. ABD tarihinin en kıymetli bayan hakları savunucularından biridir.
ABD’Lİ BAYANLAR YALNIZCA MADENİ PARADA YER BULDU
Amerikan banknotlarında hiç bayan yer almazken, iki bayanın portreleri madeni paralara basıldı. Birincisi Susan B. Anthony’di. 1979- 1981 ortasında basılan Anthony’li 1 dolarlar, “ilgi görmedi.” Başka bayan da Kızılderili Sacagawea’ydı. Sacagawea’li altın paralar 2000-2008 ortasında kullanıldı.
BANKNOTTAKİ PORTREYE KİM KARAR VERİYOR?
Banknot değişimi tabi ki liderlerin başlattığı bir süreç. Kongre ve Senato’nun onayı sonrası, ABD Hazine Bakanı’nın son imzasıyla karar alınıyor. Federal kanunlara nazaran, Amerikan banknotlarının üzerine yaşayan bir kişinin fotoğrafı basılamaz.
MEVCUT BANKNOTLARDA BEŞ LİDER VE İKİ KURUCU VAR
Piyasadaki Amerikan dolarlarının üzerinde hepsi erkek olan 5 eski lider ve ülkenin 2 kurucu üyesinin fotoğrafı bulunmaktadır: George Washington, Thomas Jefferson, Abraham Lincoln, Alexander Hamilton, Andrew Jackson, Ulysses S. Grant ve Benjamin Franklin. Şu an kullanılmayan 500, 1000, 5000, 10000 ve 100000’lik banknotların üzerinde de yeniden eski lider ve hazine bakanlarının fotoğrafı bulunmaktaydı. 1945’te basımı durdurulan bu banknotlar, 1969’a kadar piyasada kullanıldı. İşte Amerikan dolar banknotları:
1 $ – George Washington 1 doların üzerinde fotoğrafı olan George Washington, Amerika Birleşik Devletleri’nin birinci lideriydi. Banknot birinci olarak 1862’de, Hazine Bakanı Salmon P.Chase’in fotoğrafıyla basıldı. Washington’un fotoğrafı banknota girdiğinde, takvimler 1869’u gösteriyordu.
2 $ – Thomas Jefferson 2 dolarlık banknot birinci olarak, ülkenin kurucularından Alexander Hamilton’un fotoğrafıyla 1862’de basıldı. ABD’nin üçüncü lideri olan Thomas Jefferson, 2 dolarlık banknota 1869’da girdi.
5 $ – Abraham Lincoln 5 dolarlık banknot birinci olarak 1914 yılında, ABD’nin 16’ncı Lideri olan Abraham Lincoln’un fotoğrafıyla basıldı. O günden beri de değişmedi.
10 $ – Alexander Hamilton Bu banknot 1914 yılında, üzerinde ülkenin 7’nci Lideri Andrew Jackson’un fotoğrafıyla piyasaya sürüldü. 1929 yılında banknot değişti ve üzerine ülkenin kurucularından ve eski hazine bakanlarından Alexander Hamilton’un fotoğrafı yerleştirildi.
20 $ – Andrew Jackson Birinci 20 dolarlık banknot basıldığında yıl 1914’tü ve üzerinde ülkenin 22 ve 24’üncü Lideri Grover Cleveland vardı. 1929’da banknotun üzerine Andrew Jackson’un fotoğrafı konuldu.
50 $ – Ulysses S. Grant ABD’nin 18’inci Lideri Ulysses S. Grant, birinci basıldığı 1914 yılından bu yana 50 dolarlık banknotun üzerini süslüyor.
100 $ – Benjamin Franklin Ülkenin kurucularından Benjamin Franklin hiçbir vakit ABD Lideri olmadı. Franklin, basıldığı 1914’ten bu yana 100 doların yüzü.
500 $ – William McKinsley William McKinsley, ABD’nin 25’inci Başkanı’ydı. 1918-1945 yılları ortasında basılan banknot, 1969 yılına kadar tedavüldeydi.
5000 $ – James Madison 500 ve 1000 dolarlık banknotla birebir akibete uğradı. Üzerinde 4’üncü Lider James Madison vardı.
1000 dolar – Grover Cleveland Bu banknot da 500 dolar üzere 1918- 1945 yılları ortasında basıldı. Üzerinde eski Lider Grover Cleveland’ın fotoğrafı bulunuyordu.
10000 $ – Salmon P. Chase Üzerinde yalnızca bir periyot hazine bakanlığı yapan Salmon P.Chase’in fotoğrafı olan 10 bin dolarlık banknotlar 1918- 1945 ortasında basıldı, 1969’a kadar kullanıldı.
100000 $ – Woodrow Wilson Üzerinde 28’inci Lider Woodrow Wilson’un portresinin olduğu 100 bin dolarlık banknot hiçbir vakit piyasaya sürülmedi, Federal Rezerv tarafından “altın sertifika” olarak kullanıldı.
patronlardunyasi.com
