Güneş ışınlarını yansıtarak dünyanın çok ısınmasını engelleyen kutuplardaki buzul varlığı 1970’lerden bugüne neredeyse yarı yarıya azalmış durumda. İklim değişikliğinin tesiriyle yaşanan bu kayıplar yalnızca kutup buzullarıyla sonlu kalmıyor. Bulunduğu çevreyi, su kaynağı bakımında besleyen dağlardaki kara buzullarında da erime yaşanıyor.
İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) Avrasya Yer Bilimleri Enstitüsü Katı Yer Anabilim Kolu Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mehmet Akif Sarıkaya, kutup buzullarının ölçek olarak büyük, dağ buzullarının ise daha küçük olduğunu söyledi.
İklim kriziyle birlikte her iki buzul tipinin de kütle kaybederek eridiklerini hatırlatan Sarıkaya, “Bu açıdan ikisini birbirinden ayırmak mümkün değil. Kutup buzulları çok daha büyük olduğu için onların erimeleri karadakiler kadar süratli olmuyor. Bizim üzere orta enlem bölgelerindeki buzulların erimeleri çok daha süratli gerçekleşiyor.” dedi.
Sanayileşme sonrası artan sıcaklıkların tüm dünyada olduğu üzere Türkiye’de de buzul varlığını azalttığını anlatan Sarıkaya, kara buzullarının, esas su kaynakları olduğunu ve bu buzulların erimesinin su kaynaklarının azalması manasına geldiğini vurguladı.
Dünyanın başka bölgelerine kıyasla Anadolu’da çok büyük buzul kütleleri bulunmadığını, var olan buzulların erimesinin çok kıymetli bir tesir oluşturmayacağını kaydeden Sarıkaya, şu bilgileri paylaştı:
“Türkiye’de toplam 12 lokasyonda 51 buzul bölgesi bulunuyor ve toplam 10 kilometrekarelik bir alanı kaplıyorlar. Ağrı Dağı’nın doruğundaki en büyük buzulumuz 1976’da yaklaşık 8 kilometrekareyken günümüzde 5 kilometrekareye düşmüş. Bütün buzullarımızda yaklaşık yüzde 30-35 oranında alansal bir azalma var. Hakkari Cilo Dağları’ndaki buzullarımız son 100 yılda yüzde 50-60 oranında küçülmüş. Yaptığımız projeksiyon çalışmalarımızda ısınma bu süratle giderse Erciyes’teki buzulun büsbütün ortadan kalkacağını varsayıyoruz. Dünya genelindeki sıcaklık rekorları insan faaliyetleri ile birleşince buzul erimelerini hızlandırıyor. Cilo’daki turizm kaynaklı insan faaliyetleri buna bir örnek. Rekor kıran sıcaklılara bir de insan faaliyetleri ekleniyor ve buzulların erimesi hızlanarak su kaynaklarını olumsuz etkiliyor.”
“50 YIL İÇERİSİNDE DAĞ VE VADİ BUZULLARININ TAMAMININ ERİYEBİLECEĞİ ÖNGÖRÜLÜYOR”
Boğaziçi Üniversitesi İklim Değişikliği ve Siyasetleri Uygulama ve Araştırma Merkezi İdare Şurası Üyesi Prof. Dr. Murat Türkeş, Türkiye’de çok net bir biçimde dağ buzullarının ve Ağrı’daki takke buzulunun son 50 yılda süratli bir halde eridiğini, geri çekildiğini ve küçüldüğü söyledi.
Türkeş şöyle devam etti:
“Böyle giderse önümüzdeki 50 yıl içerisinde dağ, vadi buzullarının tamamının eriyebileceği öngörülüyor. Bu Türkiye için de bu türlü zira yapılan çalışmalar, Türkiye’nin değişik yerlerinde kalmış olan tek dağlar üzerindeki buzulların, vadi buzullarının süratle eriyip küçüldüğünü, yok olduğunu gösteriyor.”
Buzulların, kalıcı kar örtüsüyle birlikte bulunduğu ve etrafındaki coğrafyayı, ekosistemleri, su kaynaklarını ve ömrü besleyen kıymetli su kaynakları olduğunu işaret eden Türkeş, “Yeterli kar varsa, erime beslenme istikrarı uygunsa döngü sürüyor. Lakin artık bu istikrar bozuldu zira global ısınma nedeniyle buzullar çok süratli eriyor, kar yağışı giderek azalıyor, kar yağsa bile süratle eriyerek kalıcı olmuyor.” kelamlarını sarf etti.
“İZOSTATİK İSTİKRAR BOZULUYOR”
Dağ buzullarının azalmasıyla etraflarındaki ekosistemlerde oluşturdukları özel iklimin ve beslediği bütün coğrafyanın artık yeteri kadar su kaynağına sahip olamayacağına değinen Türkeş, kelamlarını şöyle tamamladı:
“Özellikle Himalayalar’da, Ant Dağları’nda vakit zaman yaşanan ani kar ve buz erimeleri sellere, akar su taşkınlarına ve heyelanlara neden oluyor. Çok daha uzun müddetli tesir olarak ise buzullar eridiğinde dağlık alanlar daha fazla aşınıyor böylelikle yavaş da olsa yer kabuğundaki bizim izostatik istikrar dediğimiz istikrar bozuluyor. Bunlar en geniş global ölçekte izlenen tesirler olarak söylenebilir. Şayet buzullar vakit içinde tümüyle yok olursa, bu; su kaynaklarının azalması, orman üst hududundaki alpin çayırların kuruması, oradaki habitatın bozulması ve yüzyıllardır göçerlik yoluyla hayvanlarını otlatan, hayvancılıkla uğraşan göçerlerin olumsuz etkilenmesi manasına geliyor.”
patronlardunyasi.com
