Ekonomim’den Ali Ekber Yıldırım’ın yazısına nazaran, Amerika Birleşik Devletleri Ankara Büyükelçiliği’nden Tarım Uzmanı Sinem Duyum tarafından hazırlanan ve Amerika Tarım Bakanlığı tarafından yayınlanan rapora nazaran, yetiştiriciler başta yem olmak üzere artan girdi maliyetleri nedeniyle hayvanlarını planlanandan evvel kesmeleri nedeniyle Türkiye’nin büyükbaş hayvan varlığının 2024 yılında arka arda dördüncü defa azalması beklendiği tabir ediliyor.
SIĞIR ETİ ÜRETİMİ 2024’TE 1,7 MİLYON TONA ÇIKACAK
Sığır eti üretiminin 2024 yılında yaklaşık 1,7 milyon tona çıkacağı belirtilen raporda: “Ancak bu artışa karşın, sığır eti talebinin üretimi geride bırakmaya devam etmesi, perakende sığır eti fiyatları üzerinde üst istikametli baskı oluşturacak. Bu ortada, bu yılın ağustos ayında kıymanın kilogramı 300 liradan (11,35 dolar/kg) satılıyor. Bu sayı geçen yıla nazaran 2,5 kat fazla. Yüksek sığır eti fiyatlarını hafifletmek için Türk hükümeti, besi sığırı ve sığır eti ithalatına süreksiz olarak müsaade verdi. Lakin bu müdahaleler şimdi tüketicilere manalı bir rahatlama sağlamadı” bilgisine yer veriliyor.
SIĞIR VARLIĞI 15,6 MİLYON BAŞA DÜŞECEK
Amerika Tarım Bakanlığı’nın raporunda hayvan varlığındaki azalmaya dikkat çekilerek şu bilgilere yer veriliyor: “ 2024 yılında büyükbaş hayvan varlığı üst üste dördüncü yılda da düşüşünü sürdürerek 15,6 milyon baş düzeyinde taban yapması bekleniyor. Çiftçiler sürülerini tasfiye etmeye devam ederken, her ne kadar son birkaç yıla nazaran daha yavaş bir tempoda olsa da, üretim maliyetlerinin süt için çiftlik fiyatını aşmaya devam edeceği varsayım edildiğinden, yıldan yıla hayvan varlığı tahminen 500 bin baş azaldı. Öngörülen daralmanın kısmen telafi edilmesine yardımcı olmak için hükümetin 2024 yılında besi sığırı ithalatına müsaade vermeye devam etmesi bekleniyor.”
YEM FİYATI 3’E KATLANIRKEN, ÇİĞ SÜT YÜZDE 35 ARTTI
Türkiye’nin 2023 yılında sığır sayısının geçen yıla nazaran yüzde 4 oranında, yani yaklaşık 800 bin baş azalarak 16,2 milyon başa düşeceği varsayım edildiği vurgulanan raporda, çiftçilerin, çiğ süt fiyatlarının maliyetin altında kalması nedeniyle süt ineklerini satmaya devam ettiği belirtildi. Çiftlikteki en büyük harcama kalemi olan hayvan yeminin fiyatının son birkaç yılda ikiye, hatta üçe katlandığı, buna karşılık, bu devirde sütün çiftlik fiyatı(çiğ süt) sadece yüzde 35 arttığı da raporda yer alıyor.
İTHALAT, ET VE SÜT FİYATLARINDAKİ ARTIŞI DURDURAMADI
Amerika Tarım Bakanlığı’nın raporunda büyükbaş hayvan varlığının azalmasıyla birlikte et ve süt perakende fiyatlarının süratle arttığına dikkat çekilerek: “ Perakende sığır eti fiyatlarındaki bu artışı dengelemek ve stokların yine inşasına yardımcı olmak için hükümet 2023 yılında besi sığırı ithalatına müsaade verdi. Lakin ithalat sayıları, artan sığır eti fiyatlarını frenlemede manalı bir fark yaratamayacak kadar küçük. Şiddetli piyasa şartları nedeniyle son birkaç yıldır büyükbaş hayvan işletmelerinin sayısı azalıyor. Haziran 2023 prestijiyle büyükbaş hayvan çiftliği sayısı bir evvelki yıla nazaran yüzde 10 azalarak 1,1 milyona geriledi. 2024’e hakikat daha fazla konsolidasyon bekleniyor. Hayvancılık dalı geçen yıl, aralıklı şap hastalığı (FMD) salgınları ve binlerce çiftlik hayvanının vefatına yol açan ve Güneydoğu’daki çiftlik altyapısını tahrip eden yıkıcı zelzeleler nedeniyle gerilemelerle karşı karşıya kaldı. Ayrıyeten kesim, yıllardır hayvan sıhhati şartlarının makus olmasıyla gayret ediyor. Her yıl 400 bin buzağının vefatıyla sonuçlanıyor” bilgisine yer verildi.
SÜT ÜRETİMİ YÜZDE 15 AZALDI
Çiftçilerin çiğ süt referans fiyatının çok düşük olmasından şikayetçi olduklarına dikkat çekilen raporda: “Ulusal Süt Kurulu, Temmuz 2023’te çiğ sütün referans fiyatını litre başına 8,5 Türk Lirasından (0,31 Dolar/litre) yüzde 35 artırarak 11,5 TL’ye (0,43 Dolar) yükseltti. Bu artışa karşın çiftçiler, referans fiyatın 12 TL’den (0,43 dolar) litre sütün maliyetini bile karşılamadığından çok düşük olduğundan şikâyet etmeye devam ediyor. Bu devam eden eşitsizlik, çiftçilerin mali kayıplarını azaltmak için sürülerini satmaya devam etmelerinin ana nedenidir. Süt ineği sayısındaki azalma süt üretimini aşağı çekerek süt ve öteki süt eserlerinin fiyatlarının yükselmesine neden oldu. Sadece 2023 yılında süt üretiminin bir evvelki yıla nazaran yüzde 15 oranında düştüğü varsayım ediliyor” denildi.
GENETİK ÜRETİM VE İTHALATINDA DÜŞÜŞ
Hayvan varlığının azalmasıyla birlikte birebir vakitte yapay tohumlamada kullanılan canlı hayvan genetiğinin hem üretiminin hem de ithalatının son birkaç yılda keskin bir düşüş olduğu belirtilen raporda: “Boğa sperması üretiminde 2022’de yıllık yüzde 11 düşüşle 2,4 milyon doza geriledi. Birebir devirde Türk Lirası’ndaki kıymet kaybı ve hükümetin hayvancılık genetiğine çok düzenleme yapması nedeniyle sperma ithalatı yüzde 33 düşüşle 3,2 milyon doza geriledi. Gelecekte canlı hayvan envanterlerini yine oluşturmak için Türkiye’nin yerli ve ithal hayvan genetiği kullanımını artırması gerekecektir.
Amerika Birleşik Devletleri, paha bazında Türkiye’nin sığır genetiği alanında başkan, ünite bazında ise ikinci büyük tedarikçisidir. ABD’den ünite bazında boğa sperması ithalatı 2023’ün birinci yarısında geçen yıla nazaran yüzde 26 düştü. 2022 yılında ABD canlı hayvan genetiği ithalatı 7,9 milyon doları buldu” bilgisine yer verildi.
CANLI HAYVAN İTHALATI SÜRECEK
Türkiye’nin büyükbaş hayvan ithalatını sürdüreceği belirtilen Amerika Tarım Bakanlığı Raporu’na nazaran, 2023 yılında büyükbaş hayvan ithalatının 470 bin baş olacağı kestirim ediliyor. Raporda ithalatla ilgili şu değerlendirmelere yer veriliyor: “Türkiye, bu yılın Ocak-Haziran devrinde yaklaşık 234 bin büyükbaş hayvan (361,4 milyon dolar) ithal etti; bu sayı, geçen yılın birebir periyoduna nazaran yüzde 400 daha fazla. Bu sayı bir evvelki yıla nazaran neredeyse dört katına çıkıyor. Beklenen bu artış, yurt içi hayvan varlığının yine artırılması ve süratle artan perakende sığır eti fiyatlarının düşürülmesi gereksinimine dayanıyor. 2024 yılında Türkiye’nin büyükbaş hayvan ithalatının yerli sığır stoklarında öngörülen daralmayı dengelemek gayesiyle evvelki yıla nazaran değişmeyerek 470 bin baş düzeyinde kalması bekleniyor. Tarihî eğilimlere uygun olarak ithal edilen bu hayvanların birçok, sığır eti üretimi için kullanılan besi sığırları olacak.
İthalat çoğunlukla Uruguay, Çek Cumhuriyeti ve Macaristan’dan yapılan besilik sığırlar oldu. Almanya, Danimarka ve Çek Cumhuriyeti’nden ise daha az ölçüde süt damızlık hayvanı ithal edildi.
Mevcut piyasa şartları göz önüne alındığında, 2023’ün geri kalan aylarında ve 2024’te ithalatın suratının artması bekleniyor.
2024 yılı için sığır ihracatının evvelki yıla nazaran değişmeyerek 2 bin baş civarında olması öngörülüyor. En önemli ihracat pazarları Azerbaycan ve Irak üzere komşu ülkeler olarak kalması olasıdır.
2023 yılında sığır eti ithalatının evvelki yıla nazaran neredeyse dört kat artarak 9 bin 100 ton olması bekleniyor. Hükümetin yerli üreticileri korumak için ithalatı kısması nedeniyle 2024 yılında sığır eti ithalatının yıldan yıla daralarak 6 bin tona düşeceği kestirim ediliyor.”
Özetle, Amerika Tarım Bakanlığı, Türkiye hayvancılığını bütün taraflarıyla ele alan bir rapor hazırlamış. Yıllardır yazdıklarımızdan farklı, yeni bilgiler yok. Lakin bizim ikazlarımızı dikkate almayanlar, Amerika Tarım Bakanlığı yazınca tahminen dikkate alır umuduyla paylaşıyorum.
TEMEL SORUN YEMDE DIŞA BAĞIMLILIK VE FİYAT ARTIŞLARI
Amerika Tarım Bakanlığı’nın Türkiye Hayvancılık Raporu’nda yem sorunu ayrıntılı olarak ele alınıyor. Hayvancılık dalının bilhassa yemde artan üretim maliyetleriyle gayrete devam ettiği belirtilen raporda bu husustaki kıymetlendirme özetle şöyle: “Hayvan yetiştiricileri, artan yem, gübre, personellik, elektrik ve yakıt girdi fi yatları nedeniyle artan üretim maliyetleriyle gayret etmeye devam ediyor. Hem süt hem de besi sığırı çiftçileri, bilhassa de küçük çiftçiler, toplam çiftlik harcamalarının yaklaşık yüzde 80’ini oluşturduğu için yem maliyeti konusunda bilhassa hassastır. TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu)’e nazaran hayvan yemi fi yatları bu yıl iki kattan fazla arttı.
Yem maliyetlerinin artmasının temel nedenlerinden biri TL’nin ABD doları karşısında paha kaybının sürmesi ve Türkiye’nin ithal yeme bağımlılığıdır. Geçen yılın ağustos ayından itibaren TL, dolar karşısında kıymetinin yarısını kaybetti. Geçtiğimiz yıl Türkiye’de üretilen 27 milyon ton karma yemin yaklaşık yarısının ithal hammaddeden üretilmesi nedeniyle karma yemin fi yatı bu dış ekonomik baskılara karşı bilhassa hassastır. Yem maliyetlerinin artmasına katkıda bulunan lokal yem üretimindeki azalma üzere öteki faktörler de var. Yıllık kaba yem üretiminin 60 milyon ton olduğu varsayım edilirken, lokal uzmanlar talebin yaklaşık 72 milyon ton olduğunu iddia ediyor. Yem üretiminin genişletilmesi hayvancılık kesiminin en değerli önceliklerinden biridir, fakat besin eserleri birebir alanların bir kısmı için rekabet ettiğinden üretimi artırmak zordur. En değerli yem eserleri yonca, silajlık mısır, fi ğ, yonca ve yulaftır. Ayrıyeten kuraklık, gelişmiş yem tohumlarının bulunmaması ve mevcut mera alanlarının makûs idaresi yem üretimine de ziyan vermektedir. En büyük mera alanları Doğu ve İç Anadolu bölgelerinin yanı sıra Karadeniz bölgesindedir. Bu bölgenin bir kısmı, bilhassa de Doğu Anadolu, kuraklık şartlarıyla uğraş ediyor. Bu kurak bölgelerdeki otlatma kalitesinin düşük olduğu değerlendirilmekte ve bu da karkas randımanının düşmesine neden olmaktadır.
Yerel uzmanlara nazaran, yüksek verimli, kuraklığa güçlü yem bitkilerinin geliştirilmesi, ülkenin hayvancılık dalının gelecekte ayakta kalması açısından hayati kıymet taşıyor.
patronlardunyasi.com
