Son yıllarda aile bütçelerini zorlayan masraflardan biri de aidatlar oldu. Geçmişte yılda bir sefer artan aidatlara minimum fiyat artışları nedeniyle artık orta artırım da yapılıyor. Site ve apartmanlarda en değerli masraf işçi maaşı olduğu için minimum fiyat artışı artırımları beraberinde getiriyor.
Hürriyet gazetesinden Gülistan Alagöz’ün haberine nazaran site masraflarının yüzde 70’inin işçi sarfiyatı olduğunu belirten Türkiye Kentsel Tesis İdare Derneği Lideri Suat Sandalcı şunları söyledi:
“Asgari Fiyat artışı ile birlikte ister yönetici olsun isterse profesyonel tesis idare şirketi olsun, projeden projeye değişkenlik göstermek ile birlikte aidat meblağlarında yaklaşık yüzde 30’luk artış bekliyoruz. Fakat yüzde 50 civarında artış yapmak isteyenler var ve bununla ilgili şikâyetler alıyoruz. Taban fiyat artışını fırsat bilip fahiş aidat artışı yapmaya çalışan, dala ve vatandaşa sorun yaratan bireylerle gayret ediyoruz.”
Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın, profesyonel tesis idare şirketleri için birtakım düzenlemeler yapacağını belirten Sandalcı şöyle devam etti:
“Site ve tesis yöneticilerinin hizmet kalitelerinin arttırılması için bakanlık bünyesinde denetleyici bir ünite kurulacak. Her önüne gelen site yahut tesis yöneticisi olamayacak, mesleksel standartları belirleyerek bu standartları sağlayan profesyonel tesis idare şirketlerine yetki dokümanı verilmesi ile ilgili düzenleme hayata geçecek. Bilhassa site idarelerini yüzde 18’lik KDV yükünden kurtaracak çalışmanın başlaması ile birlikte aidat fiyatlarında yüzde 17’lik bir azalma meydana geleceğini öngörüyoruz.” Son bir yılda İstanbul’da aidatlar ortalama yüzde 77 artarken, kimi sitelerde artış yüzde 150’yi aştı. Eva Gayrimenkul Değerleme tarafından yılın birinci çeyreğinde yapılan araştırmaya nazaran İstanbul’da merkezi ilçelerde 100 metrekarelik bir meskende ortalama aidat 1300 ila 2600 lira bandında. Merkezi olmayan ilçelerde dahi ortalama aidat 800-1200 lira. Lüks projelerde ise yeniden 100 metrekare mesken için 12 bin lirayı bulan sayılar ödeniyor. Ankara’da 100 metrekarede ortalama aidat 500-1250 lira olurken, markalı konut projelerinde 3-4 bin liraya çıkıyor. İzmir’de merkezi ilçelerde 100 metrekare için ortalama aidat 1000 lirayı aşarken, yazlık lüks sitelerde 2500-5000 lira aralığında değişiyor.
Gayrimenkul hukuku uzmanlarının mesken sahipleri ve kiracılara tavsiyeleri şöyle:
– Konut alırken ve kiralarken idare planını kesinlikle okuyun. Zira planda nasıl aidat toplanacağı belirtilir. Bunun yanında sitede yapacağınız müşahede de size ipucu verir. 3-4 giriş kapılı, yüzme havuzuna sahip, geniş toplumsal alanı olan sitelerde masraflar fazla olacağı için uygun bir aidat beklemek gerçekçi olmaz.
– Mesken sahibiyseniz genel suralara katılmalısınız. Böylelikle sarfiyat kalemlerini görebilir ve sorgulayabilirsiniz. Kiracıysanız vekaletle iştirak sağlayabilirsiniz.
– Toplantıda alınan kararlara itiraz hakkınız var. Kararlarda usulsüzlük varsa, genel şuraya katılmayanlar toplantı tarihinden sonra 6 ay, katılanlar 1 ay içinde Sulh Hukuk Mahkemesi’ne dava açabilir. Usulsüzlük yapıldığını düşünmüyor, lakin artış oranına itiraz etmek istiyorsanız, bu kere inanılmaz genel konsey talebinde bulunmalısınız. 1/3 malik bir ortaya gelip, nasıl tasarruf edileceğini inceleyebilirsiniz.
– Kimi sitelerde aidat hesaplamalarında konut sahibi kiracı ayrımı yapılmıyor. Meğer her masraftan kiracı sorumlu değil. Apartman ya da sitelerde masraflar işletme bütçesi ve yatırım bütçesi olarak ikiye ayrılıyor. Sitede çalışanın maaşı, ortak alan faturalar üzere kullanımdan kaynaklı işletme kalemlerinden kiracı sorumlu. Fakat demirbaş kalacak kalemler kiracıdan değil, mesken Sahibinden istenmek zorunda. Asansör büsbütün değişecekse, binaya yalıtım yapılacaksa bunu mülk sahibi karşılar. Apartman görevlisinin maaşı kiracının ödeme kapsamında olsa da tazminatının mülk sahibinden talep edilmesi gerekir.
– “Sitemdeki havuzu ya da spor salonunu kullanmıyorum” diyerek aidatı reddetme hakkınız yok. Lakin sonradan yapılan, lüks yahut birtakım maliklerin kullanımına özel sarfiyata katılmanız mecburî değil. Kimi sitelerde boş dairelerden aidat alınmadığı istikametinde şikayetler kelam konusu. Lakin konut sahibinin kullanmaması ya da kiraya vermemesi aidat sorumluluğunu ortadan kaldırmaz. Aidatını ödemeyenler hakkında dava açabileceği üzere icra takibi de başlatılabilir. Ödenmeyen aidatlar için aylık yüzde 5 gecikme tazminatı alınır.
