Didem Eryar Ünlü’nun kuraklıktan en çok etkilenen eserleri kaleme aldı:
Çevre ve iklim ekonomisti Dr. Oğuz Tutal’ın tezini temel alan araştırma, 1968-2018 yılları ortasındaki 50 yıllık süreçte, Türkiye için değerli beş tarım bitkisinin iklim değişikliğinden ne halde etkilendiğini kıymetlendiriyor. Bu bitkiler, ekili alanlarının yüzde 80’ine denk gelen buğday, arpa, ayçiçeği, pamuk ve çay. Dr. Tutal’ın araştırmasında şu değerlendirmeler yer alıyor:
Tarım, iklim değişikliğinin en değerli sorumlularından olduğu üzere, tesirleri karşısında en kırılgan bölümlerin de başında geliyor. Yağış ve sıcaklık rejimindeki değişiklikler, ziraî üretimi önemli formda düşürürken, artan hava sıcaklıkları, sistemsiz yağışlar, kuraklık, fırtına ve sel üzere hava olaylarının sıklaşması, eser yetiştirmeyi zorlaştırıyor.
EN BÜYÜK DARBE, GÜNEYDOĞU’DA PAMUK ÜRETİMİNE
Yapılan birçok çalışma, ekstrem sıcaklıkların ve kuraklık riskinin Güneydoğu Anadolu, Akdeniz ve Ege bölgeleri için epey yüksek, hatta kaçınılmaz olduğunu ortaya koyuyor. Bu nedenle, incelenen beş eserden öncelikle pamuk, akabinde ayçiçeği ve buğday için değerli riskler var.
İncelenen beş eser içerisinde iklim değişikliğine bağlı gözlenen en büyük tesir, Güneydoğu’daki pamuk üretiminde oldu; çok sıcaklıklar ve kuraklık, randımanı düşürdü.
Pamuk, bilhassa dokuma bölümündeki kullanımı nedeniyle, Türkiye için epeyce kıymetli bir eser. Sırf 2021 yılında,864 milyon dolarlık mahallî ham pamuğun işlenerek net pahasının üç katı ekonomik ölçek yarattığı hesaplanıyor. Lakin dünyanın en büyük yedinci pamuk üreticisi olmasına rağmen Türkiye, net pamuk ithalatçısı pozisyonunda. Bu ithalatın yıllık maliyeti ise yaklaşık 1,5 milyar dolar düzeyinde. Güneydoğu Anadolu’da ve Akdeniz bölgesinde pamuk üretiminin sürdürülebilmesi için sulama sistemlerinin verimli hale getirilmesi ve kuraklığa dirençli tohumların tercih edilmesi büyük kıymet taşıyor.
İÇ ANADOLU’DA AYÇİÇEĞİNDEN VAZGEÇİLMELİ
İç Anadolu bölgesinin bilhassa Konya, Aksaray ve Ankara üzere orta ve güney bölümlerinde, ülkenin en az yağış alan kimi vilayetleri bulunuyor. Tam da bu bölgelerde yüksek su talebi olan eserler yetiştirilmesi, yer altı suları üzerinde daha da büyük baskı oluşturuyor.
Araştırma sonuçları, bilhassa ayçiçeği tarımının İç Anadolu’nun alt kesitlerinde terk edilmesi gerektiğine işaret ediyor. Ilımanlaşan iklim nedeniyle İç Anadolu – Karadeniz geçiş jenerasyonu ve hatta Van ve Bitlis üzere Doğu Anadolu vilayetlerinde ayçiçeği yetiştirilmesi, uygun bir alternatif olarak öne çıkıyor.
BUĞDAYDA TEMEL SORUN
Türkiye’de ziraî üretimde aslan hissesi buğdayın; kayıtlı çiftçilerin yüzde 40’ı buğday üretiyor. Fakat tahılların genelinde olduğu üzere buğday üretiminde de temel sorun, kuraklık. Kestirimler, 2050 yılında ziraî kuraklığın yüzde 37, sıcak hava dalgalarının ise yüzde 40 ila yüzde 100 ortasında artacağını söylüyor.
Özellikle Akdeniz, Ege ve Güneydoğu bölgelerinde daha görünür bir sorun olan kuraklık, İç Anadolu bölgesinde de sulama gereksiniminin artmasına sebep oluyor. Bu sorun, önümüzdeki yıllarda daha da derinleşecek.
Buğdayla birlikte bir öbür kıymetli tarım bitkisi de arpa: Türkiye’de ekili tarım yapan her 10 çiftçiden dördü, buğday ya da arpa yetiştiriyor. Lakin iklim değişikliğinin arpa üzerindeki tesiri de bölgeden bölgeye farklılık gösteriyor. Akdeniz, Ege ve Güneydoğu bölgelerinde sıcaklık anomalileri, randımanı düşürüyor. Öte yandan Erzurum, Kars ve Ağrı üzere randımanın en düşük olduğu vilayetlerdeki ılımanlaşma, bu bölgeleri arpa ve buğday tarımı için daha uygun hale getirebilir.
ÇAYDA TEHLİKE SİSTEMSİZ VE BOL YAĞIŞLAR
İncelenen öbür bitkilerden farklı olarak hayli bölgesel bir eser olan çay, Rize, Artvin, Trabzon üzere Doğu Karadeniz bölgesindeki vilayetlerimizde neredeyse tek ziraî gelir kaynağı durumunda. Çay, yağışla birlikte nem de talep eden bir eser olduğundan, randımanda olumlu bir tesirden kelam edilebilir. Öte yandan, artan sıcaklıkların olumsuz tesirleri de yok değil: Çok yüksek sıcaklıklar ve nem, bitki zararlılarının süratle yayılmasına yol açıyor. Çay üretiminde asıl tehlike, çok sistemsiz ve bol ölçüde yağışın toprak yapısını ve bitkiyi etkilemesi.
GIDA ENFLASYONU RİSKİ BÜYÜYOR
“Dr. Oğuz Tutal’ın yorumları şöyle: “İklim değişikliğinin ziraî açıdan en temel olumsuz tesirlerinin besin güvenliği ve besin fiyatları üzerinden yansımasını beklerim. Üstelik Türkiye’de tarımın ekonomik, teknik ve toplumsal birçok öteki sorunu da bulunuyor. Bunlar iklim değişikliğiyle birleştiğinde, kartopu tesiri yarattığı söylenebilir. Türkiye’nin ürettiği temel ziraî eserlerde randıman artışı uzun yıllardır sağlanamıyor; bu manada dünyadaki başka rakiplerinin epey gerisinde seyrediyor. Düşük randımanla üretim yapmak, maliyetleri de üste çekiyor. Bu durumda ayçiçeği, pamuk, buğday üzere eserlerde yurtdışı fiyatlar daha ucuz hale geliyor; bu ucuzluk, mahallî üretim yerine ithalatı körüklüyor. Bu durumun nizamlı olarak devam etmesi, üreticilerin tarımı terk etmesine yol açıyor.”
ARAŞTIRMADAN 6 TEMEL BULGU
Tarımda Türkiye için en büyük tehlike kuraklık ve çok sıcaklar;
En büyük olumsuz tesir, Güneydoğu’da pamuk üretiminde gözlendi;
İç Anadolu’nun bilhassa alt bölümlerinde ayçiçeği tarımının terk edilmesi gerekiyor. Bu tarım, İç Anadolu-Karadeniz geçiş nesline yahut Van ve Bitlis üzere Doğu Anadolu vilayetlerine kayabilir;
Erzurum, Kars ve Ağrı üzere vilayetlerdeki ılımanlaşma, bu bölgeleri arpa ve buğday tarımı için daha uygun hale getirebilir;
Çayda temel tehlike, sistemsiz ve bol yağışlar;
İklim değişikliği kaynaklı randıman kaybı kıymetli: Türkiye, uzun müddettir ürettiği ziraî eserlerde randıman artışı sağlayamıyor. Tahlil geliştirilmezse, besin enflasyonu daha da şiddetlenebilir.
Alınması gereken önlemler
İklim kaynaklı eser kayıp sigortası düzeneklerinin yaygınlaştırılması ve çiftçilerin girdi maliyetlerini düşürecek teşvik ve dayanakların sağlanması.
Traktör üzere ziraî ekipmanlarının yenilenmesi
Kuraklık ve yüksek sıcaklıklar karşısında su gerilimini azaltmak için gerçek su kullanım prosedürlerini devreye sokmak. Damla sulama, yağmur suyu toplama üzere verimli ve kolay teknikleri, güzel bir planlama ile kısa vadede gerçekleştirmek mümkün.
Veriye dayalı akıllı tarım uygulamalarının hayata geçirilmesi
Çözümlerin, eserlerin ve bölgelerin gereksinimlerine nazaran bulunması, birçok paydaşla birlikte planlanması üretici ve çiftçilerin kapasitelerinin artırılması.
“BANKALAR STRATEJİLERİNİ İKLİM RİSKLERİNE NAZARAN UYARLAMALI”
Bain & Company ve Jupiter Intelligence’ın ortak araştırması, bankaların kredilendirme stratejilerini global ısınma kaynaklı risklerdeki artışı göz önüne alarak uyarlaması gerektiğini ortaya koyuyor.
Bain & Company tarafından, dünya çapında toplam varlıklar bakımından en büyük 50 banka üzerinde gerçekleştirdiği kıymetlendirme, mortgage kredisi verme stratejilerinde iklim değişikliğine bağlı fizikî riskleri göz önüne alan bankaların azınlıkta olduğunu gösteriyor. Kelam konusu çalışma, halihazırda Finansal İstikrar Konseyi’nin (FBS) İklimle İlgili Mali Beyan Misyon Gücü’ne (TCFD) bağlı bankaları içeriyor.
Global fizikî risk tesiri tahlili, iklim değişikliğini titizlikle hesaba katmamanın bankalar ve genel manada finansal kurumlar için ne üzere tehlikeler oluşturduğuna ışık tutuyor. Araştırmada, dünya çapında fizikî risk tehlikeleriyle karşı karşıya kalması beklenen toprakların gittikçe arttığı görülüyor.
ABD topraklarının yüzde 43’ü halihazırda fizikî tehlike altında, bu oranın 2050’de yüzde 65’i bulması bekleniyor. Endonezya’da ise şu anda yüzde 31 olan bu oranın 2050’de yüzde 97’ye yükseleceği iddia ediliyor. Avrupa ülkeleri de birebir vakit aralığında misal bir artış gösteriyor.
Almanya’nın risk altındaki topraklarının yüzde 33’ten yüzde 68’e, İtalya’daki risk altındaki toprakların ise yüzde 40’tan yüzde 62’ye yükseleceği öngörülüyor.
Bain ve Jupiter, Avrupa merkezli bir banka için muhtemel finansal sonuçları simüle ederek kelam konusu değişimlerin bankaların varlıkları ve karlılığı üzerinde oluşturabileceği tesirleri ortaya çıkardı. Hafifletici tedbirlerin alınmaması durumunda, kelam konusu örnek bankanın mortgage teminat bedellerinin yüzde 10-15 oranında düşebileceği görüldü. Bu durum kelam konusu bankaların mortgage karlılığını yüzde 7-10 oranında düşürebilir.
Bain & Company kıdemli ortağı ve firmanın Sürdürülebilir ve Sorumlu Finansal Hizmetler departmanı yöneticisi Camille Goossens, bahis hakkında şu yorumlarda bulundu: “İklim değişikliği, dünya çapında menkul ve gayrimenkul mallar üzerinde derin bir tesir bırakırken hiçbir pazarın buna karşı bir bağışıklığı kelam konusu olmayacak. Halihazırda bankaların iklim değişikliği risklerine tahlil bulma stratejileri epey sonlu durumda.”
Bain İstanbul Ortaklarından Onur Kayahan ise mevzuyla ilgili görüşünü şu sözlerle özetliyor: “Türkiye’de bankacılık dalı, kelam konusu dönüşüme ve iklim risklerine giderek daha fazla ilgi gösteriyor. Mevzuat tarafında Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) 2021’de iklim risklerinin kredi taahhüt ve denetleme süreçlerine entegre edilmesi hakkında kapsamlı bir uygulama rehberi yayınladı; ayrıyeten 2022 Aralık ayında bir tesir değerlendirmesi gerçekleştirdi. Orta vadeli sürdürülebilir bankacılık strateji planı göz önüne alındığında, bankacılık dalında bu mevzunun daha fazla ön plana çıkmasını, rehberlik ve yönlendirmelerin artmasını bekliyoruz. Ayrıyeten, kredi ve teminat portföylerindeki yüksek riskli bölümler ve coğrafyalar göz önüne alındığında, hem geçiş hem de fizikî riskler bankalar için kritik kıymet taşıyor.”
BİRLEŞMİŞ MİLLETLER
DÜNYA “DEVRİLME NOKTASINDA”
BM’nin üst seviye iklim yetkilisi Simon Stiell, Bonn’daki konferansta dünyanın “devrilme noktasında” olduğunu ve ortak güzellik için birlikte çaba etmesi gerektiğini söyledi.
BM İklim Değişikliği Çerçeve Kontratı (UNFCCC) Yönetici Sekreteri Simon Stiell, tüm ülkelerin ortak çıkarlar için çaba etmek ismine ulusal çıkarlarını bir kenara bırakmasını gerektiren iklim krizinde dünyanın bir “devrilme noktasında” olduğu konusunda uyardı.
Stiell, bilim insanlarının önümüzdeki beş yıl içinde sıcaklıkların sanayi öncesi düzeylere nazaran 1,5 derece eşiğini aşmasının olası olduğuna dair son bulgularına işaret etti.
Stiell, BM’nin iklim karargahı Bonn’da toplanan yaklaşık 200 ülkeden temsilcilere seslenirken şunları söyledi: “İklim değişikliği hızlanıyor ve onu durdurmak için hareketlerimizde geri kalıyoruz. Kimin neyi yapması gerektiğine yahut kimin neden sorumlu olduğuna karar vermek için bilim bize nerede olduğumuzu söylüyor ve gereken reaksiyonun ölçeğini vurguluyor.”
UNFCCC’nin 1992’de imzalanmasından bu yana 30 yılı aşkın müzakerelerin akabinde ülkeleri farklılıklarını bir kenara bırakmaya çağırdı.
Kasım ayında başlayacak COP28 tepesi için teknik taban hazırlamayı amaçlayan bir hazırlık toplantısı olan Bonn konferansı, uzun müddettir devam eden çekişmelerin ortasında start aldı.
AB ve birçok gelişmekte olan ülke, ülkelerin seragazı emisyonlarını azaltma taahhütlerini ele alan “azaltım çalışma programını” tartışmak için bir gündem hususu isterken, Çin ise ülkelerin global ısınmaya ahenk sağlama planlarını tartışma yetkisi için bastırdı.
Diğer değerli çekişme hususları ortasında fosil yakıtları basamaklı olarak sonlandırma kararı, yenilenebilir gücün rolü, kayıp ve ziyan konusu ve hükümetlerin Paris taahhütlerini yerine getirme konusunda ne kadar yoldan çıktıklarına dair bir kıymetlendirme olarak global stok sayımı yer alıyor.
KAGİDER, FIRSAT EŞİTLİĞİ MODELİ SERTİFİKASI ALAN KURUMLARLA BULUŞTU
“FIRSAT EŞİTLİĞİ İÇİN BİRLİKTE GAYRET ETMEYE DEVAM!”
2010 yılından bu yana Fırsat Eşitliği Modeli (FEM) sertifika programıyla şirketleri toplumsal cinsiyet ve fırsat eşitliğini sağlamaya ve bayan istihdamını güçlendirmeye teşvik eden KAGİDER sertifika alan kurumlarla bir ortaya geldi. Toplantıda kurumlar toplumsal cinsiyet eşitliği uygulamaları hakkında bilgi paylaşımı yaptılar.
Dünya Bankası teknik dayanağı, Pricewaterhouse Coopers ve EY iş birliğiyle geliştirdiği Fırsat Eşitliği Modeli (FEM) sertifika programı ile 2010 yılından bugüne devam ediyor.
EMİNE FAZİLET: HALA BİRÇOK ALANDA BAYANLAR TAM EŞİTLİKTEN OLDUKÇA UZAK
Toplantının açılış konuşmasını yapan KAGİDER Lideri Emine Fazilet şunları söyledi;
“Bugün burada birlikte çalışarak, güç birliği oluşturarak ortak akılda buluştuğumuz, eşitlik, adalet ve insan hakları temelinde inşa edilmiş bir toplum gayesiyle yol arkadaşlığı yaptığımız kurumlar ile bir ortadayız. Hepimiz biliyoruz ki hala birçok alanda bayanlar tam eşitlikten oldukça uzak. Ve tekrar biliyoruz ki bu yalnızca bayanların değil tüm toplumun kaybıdır. Türkiye’nin geleceğini belirleyecek temel husus toplumsal cinsiyet eşitliğini sağlamaktır. Bayanların iktisatta, toplumsal ömürde ve siyasette erkeklerle eşit bir formda temsil edilmesi bugünümüz ve geleceğimiz için hayati değere sahip. Bu gaye gerçekleşmeden ne ekonomik ne toplumsal maksatlara ulaşmak mümkün değil.
Cumhuriyetimizin ikinci yüzyılına girdiğimiz 2023 yılında KAGİDER olarak “ARTIK EŞİTLEYELİM” diyoruz. Artık eşitleyelim, zira toplumsal cinsiyet eşitliği, yalnızca bir bayan problemi değil, hepimizin sıkıntısıdır. Bilgi birikimimiz, tecrübemiz ve uzmanlığımızla tam eşitliğin sağlanması tarafında tam takviye vermeye devam edeceğiz. Her birimizin takviyesi ve eforu kıymetli. Küçük adımlarla başlayarak, büyük değişimler yaratabileceğimizi biliyoruz. Birebir hayale inanmak, değişimi hızlandırır. Fırsat eşitliği için birlikte çaba etmeye devam!”
FEM SERTİFİKASI
FEM’in hedefi; işe alım, eğitim, meslek planlama ve geliştirme üzere süreçlerdeki eşitsizlikleri saptamak ve iş ömründe cinsiyet ayrımcılığına dayalı yaklaşımlara son vermek. Bu program ile birlikte; iş ömründe toplumsal cinsiyet eşitliğini teşvik etmek üzere özel kesime dayanak olmak, istihdam ve yararlarda eşitliği destekleyerek Türkiye iş gücünde bayanın üretkenliğini artırmak, ayrıyeten iş dünyasında fırsat eşitliği prosedürlerini teşvik etmek hedefleniyor.
patronlardunyasi.com
