Cumhurbaşkanlığı seçimleri sonrasında yeni iktisat ve Merkez Bankası idaresinin uyguladığı mali ve miktarsal sıkılaştırma siyasetleri kredi alanında da kendini gösteriyor. Bilhassa hem Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in hem de Merkez Bankası metinlerinde dikkat çekilen tüketici kredilerindeki yavaşlama dikkat çekiyor. Seçici kredi ve miktarsal sıkılaştırma adımlarıyla ticari krediler ivme kazandı. Buna karşılık kredi ve mevduat faizlerinde yükseliş de sürüyor.
Ekonomim’den Şebnem Turhan’ın haberine nazaran, 10 haftanın akabinde ticari kredi büyümesi yüzde 11,29 ile çift haneye çıktı, tüketici kredi büyümesi yüzde 17,23 ile yüzde 20’nin altına indi.
SIKILAŞTIRMA ADIMLARI
Merkez Bankası bilgilerine nazaran 15 Eylül haftası itibariyle ticari kredi faizi bir haftada 205 baz puan artarak yüzde 42,92’ye çıktı, gereksinim kredi faizi 91 baz puan düşerek yüzde 58,8’e indi, taşıt kredi faizi 112 baz puan artışla yüzde 47,48’e, konut kredi faizi de 284 baz puanlık yükselişle yüzde 41,69’a çıktı. 3 aya kadar vadeli TL mevduat faizi de 100 baz puanlık artışla yüzde 41,87’ye ulaştı. Merkez Bankası’nın siyaset faizinde 4 toplantıda yaptığı 2150 baz puanlık artışlarının yanı sıra seçici ve miktarsal sıkılaştırma adımları da faizlerdeki yükselişte tesirli oldu. Merkez Bankası kredi büyümesine nazaran menkul değer tesisi kapsamında yüzde 3 olan ticari krediler için aylık büyüme hududunu yüzde 2,5, taşıt kredilerinde ise yüzde 3 olan büyüme hududunu yüzde 2’ye indirdi. Ticari kredilerde ihracat, yatırım, tarım ve esnaf kredileri hariç tutuldu. Reeskont kredi limitleri artırıldı, ticari kredi faizinde menkul değer tutma mecburiliği için alt hudut kaldırıldı.
İLK KERE ÇİFT HANELİ BÜYÜME
Kredi büyümeleri de iktisat idaresinin istediği istikamete evrilme işaretleri vermeye başladı. Merkez Bankası bilgilerine nazaran toplam kredi büyümesi 13 haftalık yıllıklandırılmış kur tesirinden arındırılmış olarak yüzde 20,46’ya yükseldi. Bir evvelki hafta yüzde 18,89 düzeyinde olan büyüme hızlandı. Bu suratın kaynağı ise ticari kredilerdeki büyüme oldu. 15 Eylül haftasında 13 haftalık yıllıklandırılmış kur tesirinden arındırılmış ticari kredi büyümesi yüzde 11,29’a yükseldi. Bir evvelki hafta büyüme suratı yalnızca yüzde 8,11 düzeyinde bulunuyordu. 10 haftadır ise toplam ticari kredi büyümesi tek haneli düzeylerdeydi. Ticari kredi faizleri de 15 Eylül haftasında bir evvelki haftaya nazaran 205 baz puan artarak yüzde 42,92’ye yükseldi. Siyaset faizinde 21 Eylül’de yapılan artış ticari kredi faizinde yükselişin süreceğinin de işareti.
Ticari kredi faizinde artış olsa da seçici kredi siyasetiyle hem özel hem de kamu bankalarında ticari kredilerde büyüme hızlandı. Bu ivme kamu bankalarında daha çok dikkat çekiyor. Merkez Bankası datalarına nazaran kamu bankalarında 13 haftalık yıllıklandırılmış kur tesirinden arındırılmış ticari kredi büyümesi yüzde 25,73’e çıktı. Haftalık ticari kredi büyümesi geçen aylarda yüzde 20’nin altına gerilemişti. Son haftalarda ise yine sürat kazandı. Özel bankalar ticari kredilerde haziran sonundan bu yana küçülmeye gidiyor. Lakin özel bankaların bu tutumu 15 Eylül haftası itibariyle değişim gösterdi. 15 Eylül’de özel bankalarda ticari kredi daralması yüzde 4,63’e geriledi. Bir evvelki hafta yüzde 8 düzeylerinde bulunuyordu.
Tüketici kredileri ortasında muhtaçlık kredi faizi uzun müddettir yüksek seyrederken bankaların da en fazla yük verdiği krediler ortasında geliyordu. 70 bin liraya kadar menkul değer tutma mecburiliği kapsamı dışında kalan gereksinim kredilerinde bankacılık dalı aylık yüzde 5,75’e kadar varan faiz oranları uyguluyor. Merkez Bankası ortalama datalarına nazaran gereksinim kredi faizi yıllık yüzde 58,8 düzeyinde. Lakin muhtaçlık kredisinde süratli büyüme iktisat idaresi ve Merkez Bankası’nın istek ettiği bir durum değil. Bozulan enflasyon beklentileri talebin öne çekilmesi ithal mallara ilgi cari açığı ve talep enflasyonunu olumsuz etkiliyor. Bakan Şimşek de kredi kartlarında ve tüketici kredilerindeki artışa dikkat çekerek bilhassa taşıt kredilerinde de bir düzenlemeye gideceklerinin sinyalini vermişti.
Bankacılık kesiminde Merkez Bankası datalarına nazaran 13 haftalık yıllıklandırılmış arındırılmamış olarak tüketici kredi büyüme 15 Eylül haftasında yüzde 17,23’e geriledi. Evvelki haftalarda yüzde 20’nin üzerinde seyreden büyümede sert bir frene basıldı. Bilhassa kamu bankaları tüketici kredilerinde resmen durdu. 15 Eylül haftasında Merkez Bankası datalarına nazaran kamu bankalarında 13 haftalık ortalama tüketici kredi büyümesi yalnızca yüzde 0,17 oldu. Evvelki haftalarda yüzde 5’in üzerinde büyüme oranları bulunuyordu. Özel bankalar da kamu bankaları kadar olmasa da tüketici kredi büyümesinde yavaşladı. Bilgilere nazaran özel bankalarda 13 haftalık yıllıklandırılmış arındırılmamış tüketici kredi büyümesi yüzde 29,64’e geriledi. Geçen haftalarda yüzde 30’un üzerinde süratli bir artış yaşanıyordu.
10,5’E YÜKSELEDİ
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) tarafından yayımlanan haftalık bültene nazaran, bölümün kredi hacmi 15 Eylül prestijiyle 40 milyar 161 milyon lira arttı. Kelam konusu periyotta toplam kredi hacmi 10 trilyon 463 milyar 132 milyon liradan 10 trilyon 503 milyar 294 milyon liraya yükseldi. Bankacılık bölümündeki toplam mevduat da (bankalar ortası dâhil) geçen hafta 163 milyar 560 milyon lira arttı. Kelam konusu haftada yüzde 1,3 artan bankacılık dalı toplam mevduatı, 13 trilyon 196 milyar 609 milyon lira oldu. Datalara nazaran, tüketici kredileri meblağı, 15 Eylül prestijiyle 8 milyar 416 milyon lira azalışla 1 trilyon 429 milyar 381 milyon liraya geriledi. Kelam konusu kredilerin 446 milyar 640 milyon lirası konut, 86 milyar 805 milyon lirası taşıt ve 895 milyar 936 milyon lirası gereksinim kredilerinden oluştu. Kelam konusu periyotta taksitli ticari kredilerin fiyatı 5 milyar 411 milyon lira artarak 1 trilyon 209 milyar 985 milyon liraya yükseldi.
Bankaların ferdî kredi kartı alacakları ise yüzde 0,4 artışla 928 milyar 327 milyon liraya çıktı. Kişisel kredi kartı alacaklarının 424 milyar 257 milyon lirası taksitli, 504 milyar 71 milyon lirası taksitsiz oldu.
patronlardunyasi.com
