Bu yaz hava sıcaklıklarının birtakım bölgelerde 47 dereceleri aşması, tarla eserlerini vurdu. Biber, patlıcan, ayçiçeği üzere yaz eserleri tarlada yandı, üretim yüzde 20-50 ortasında düştü, fiyatlar arttı. Buna, katlanan girdi maliyetleri de eklenince çiftçinin ekim iştahı azaldı.
Arz talep istikrarı bozulmaya başladı. Fiyat artışlarını önlemek için Tarım Bakanlığı 100 Tarıma Dayalı İhtisas Organize Sanayi Bölgesi (TDİOSB) kurmaya hazırlanıyor.
Dünya gazetesinde yer alan habere nazaran üretimin kıymetli girdilerinden mazotun yanı sıra, gübre, su, elektik üzere yüzde 100’ü aşan maliyetler karşısında ezildiğini, üreticiyi tarımda tutmak için kamu dayanaklarının, yeni maliyetler dikkate alınarak kesinlikle artırılması gerektiğinin altını çizen dal temsilcileri, “Çiftçi, tarlada eserin kalmasından korkuyor, kimi vakit maliyetin altında veriyor. Para kazanamadığı eseri bir sonraki yıl ekmiyor.
“DIŞARIYA BAĞIMLI HALE GELİRİZ”
Mazota borçlu, gübre bayisine borç yazdırıyor” derken, bir öbür ziraat odası, “Çiftçi sayısı her geçen gün azalıyor. Kurallar ne olursa olsun girdi maliyetleri devlet tarafından süspanse edilmeli, yoksa çiftçi ayakta duramaz, dışarıya bağımlı hale geliriz” uyarısı yaptı. Seyhan Ziraat Odası Lideri Yaşar Özkan ise fiyat istikrarı için çiftçinin kullandığı mazotta ÖTV ve KDV’nin kaldırılması teklifinde bulundu.
Yaş zerzevat ve meyvede en fazla ihracat yapan, zerzevat ve meyve sürece tesisleri olan, hal yerleri bulunan Uçak Kardeşlerin kurucularından Ali Uçak, çok sıcaklardan açık alanda yetişen biber, patlıcan üzere yaz sebzelerinin yandığını söyledi. Uçak, “Yaylalarda bile sıcaklıklar bu yıl 40 dereceyi gördü. Üretimin yarısı gitti” dedi.
Türkiye Halciler Federasyonu (TÜRKHAL) Lideri Yüksel Tavşan, Türkiye’nin yıllık 55 milyon tondan fazla zerzevat ve meyve üretimi olduğuna işaret etti. Zerzevat fiyatlarında artış değil, bilakis düşüş olduğunu, yeni eserlerin çıkmaya başladığına işaret eden Tavşan, “Geçen haftalarda çok değerliydi bu hafta yüzde 25 düştü. Bir de akaryakıta artırım gelmesine rağmen” diye konuştu.
Meyvenin ise bir ölçü yüksek gittiğini tabir eden Tavşan, “Meyve biraz maliyetli. Türkiye’de hava sıcaklığında 35-40 dereceyi gören yerler var, tarlarda bu 5-10 derece daha yükseliyor. Personellik büyük sorun oldu.
“TARIMSAL GİRDİLER GÜNÜBİRLİK ARTIYOR”
Üretimde emekçi bulmak güç. Üretimde azalma değil fakat, zayi kelam konusu diyebiliriz. Hallerde 20-25 lira olan eserleri perakendeye koyduğunuzda 40 liranın altında meyve yok. Kimine nazaran düşük, kimine nazaran kıymetli. 15-20 lirayı kıymetli kabul etmeyeceğiz” dedi. Türkiye Ziraatçılar Derneği (TZD) Lideri Hüseyin Demirtaş, geçmiş yıllarda, “Tarladan eser çıkacak, fiyat düşecek” diye bir beklenti olduğuna işaret ederek, “Artık o denli bir durum yok, zira ziraî girdiler neredeyse günübirlik artıyor.
Tarımda 3 milyar litre kullanılan mazot, bugün 40 lira sınırında” dedi. Son 20 yılda ekim alanlarının 3 milyon hektar daraldığını, üretim planlaması yapılmadığını, maliyetin arttığını, borçlarının arttığını ve kamusal takviyelerin artan maliyetler karşısında yetersiz kaldığına işaret eden Demirtaş, “Maliyetler çok yüksek. Fiyatların düşmesi öldü artık. Yüzde 100’ün altında artmayan eser kalmadı. Gübrenin tonu 19 bini gördü. Bir dönüm tarla satsa, bir ton gübre lakin alabiliyor. Bunula tarım yapılabilir mi?” diye sordu
-Mazot, gübre, su, elektrik üzere yüzde 100’ü girdi maliyetleri üreticiyi eziyor.
-Çiftçinin kullandığı mazotta ÖTV ve KDV kaldırılmalı.
-Mutlaka planlı üretim yapılmalı.
– Üreticinin ziyan etmeyeceği fiyatlarla alım satım yapılmalı.
-Ekilen eserin fabrikası da birebir yerde olmalı, böylelikle nakliye masrafı azaltılmalı
– Kâr haddi getirilmeli.
– Fiyat istikrarıyla taban ve tavan fiyat uygulamasına geçilmeli.
-Üreticiden eser alınırken taban fiyatının altından eser alınmamalı. Denetimsizlik var, fiyat denetimi olmalı.
– Girdi maliyetleri devlet tarafından süspanse edilmeli.
“FİYAT İSTİKRARSIZLIĞI VAR”
Türkiye genelinde fiyat istikrarsızlığı var. Herkes kendi belirlediği fiyata eseri satıyor ve bunun denetlemesi yeteri kadar yapılmıyor. Mersin’de üretilen bir eser kolunda 10 TL ise markette 20 TL’ye satılıyor. Fiyatları belirleme konusunda devletin müdahale etmesi ve bu mevzunun bir devlet siyaseti haline gelmesi gerek. Tarım Kredi Kooperatiflerinde eserler ucuzlamalı.
“DENETİMSİZLİK ÇOK YOĞUN”
Ülke genelinde önemli bir formda görülen denetimsizlik var. Fiyat denetimi yapılmıyor. Ülkemizde çiftçi sayısı her geçen gün azalmaktadır. Üretici üretim yapmak istemiyor. Kurallar ne olursa olsun girdi maliyetleri devlet tarafından süspanse edilmesi gerekiyor. Aksi takdirde çiftçi ayakta duramaz hale gelir ve ülke olarak dışarıya bağımlı bir ülke haline geliriz. Tarımın sorunu yalnızca çiftçinin değil ülkenin problemidir.
“TABAN VE TAVAN FİYAT UYGULAMASINA GEÇİLSİN”
Üretici kâr elde edemiyor. Bu halde satışların sürdürülebilir olması mümkün değil, üretici kazanamazsa üretemez. Kolunda 3 ila 5 TL olan eserin fiyatı, tüketiciye ulaşana kadar, mazotla birlikte nakliye fiyatlarına gelen artırımlar ve marketlerin kar elde etmek hedefiyle fiyatları fahiş bir halde artırması ile artıyor.. Enflasyonun önlenmesi ve üreticinin ziyan etmemesi için taban ve tavan fiyat uygulamasına geçilmesi gerekiyor.
“REKOLTE FİYATI ETKİLİYOR”
Bu sene yaş meyve sebzede pek çok eserin rekoltesi geçen seneye nazaran yüksek. Üreticilerin girdi maliyetlerindeki yükseliş ve enflasyona karşın fiyatların olağan olduğunu düşünüyoruz. Öte yandan fiyatların rekolte farkından ötürü değişkenlik gösterdiğini de görüyoruz. Mesela kirazın fiyatı geçen yıldan daha ucuzdu. Yaş üzüm hallerde 10-15 lira. Sultaniye üzümler yaşanan yağışlardan ötürü biraz ziyan gördü. Şeftalide rekolte az.
“EN BÜYÜK FAKTÖR MALİYET”
Yaş meyve ve zerzevat fiyatları çok yüksek. Zerzevat bile tüketmekte çok zorlanıyoruz, bir kilo taze fasulye 100 TL. İklim değişikliği, yağışlar, nem, bitkilerde hastalıkların, zararlıların artmasına sebep oldu. Meyvelerde yanıklıklar, kalite bozukluklarına sebep oldu. En büyük faktör burada maliyet. Eserin fiyatı kadar üzerine nakliye ve ambalaj masrafı yansıyor. Tüm bunlara bir de aracı kârları da ekleniyor. Kış ayları daha şiddetli geçecektir.
“ARZ VE TALEPTE DENGESİZLİK VAR”
Arz ve talepte bir dengesizlik var. Pazarda, markette satılan meyve sebzelerin birçok hallerden alınmıyor, direkt üreticilerden alıyorlar. Sattıkları fiyatı kendileri belirliyor. Türkiye’de satılan meyve zerzevatın yalnızca yüzde 30’u halden geçiyor, yüzde 70’i hal dışından satılıyor.
Meyve ve zerzevat fiyatlarındaki yüksek fiyatın en büyük sebebi nakliye masrafları ve ortacılar. Tarladan çıkış fiyatı ucuz, elden ele pazara markete gelene kadar fiyatlar katlanıyor. Pazarda markette satılan fiyatlar üreticilere yansımıyor. Son satıcı ve ortacılar kazanıyor. Şu da bir gerçek bu artışlar çiftçimize yansımıyor.
Bu sene karpuz kavun, soğan, patates, domates, biber bunlar para etti, çiftçinin yüzünü güldürdü. Karpuzun büyük çoğunluğu yurt dışına gitti, Güneydoğu’da kimi bölgelerde çok sıcaktan ötürü karpuzlarda çatlama oldu. Eser fiyatlarının düşmesi için bu kurallarda yapacak hiçbir şey yok. Fakat eser çok olur para etmezse fiyatlar düşer, arz fazlalığı yok, talep de âlâ.”
“AKARYAKITA YAPILAN ARTIRIMLAR ZERZEVAT MEYVEYE YANSIYOR”
Akaryakıta yapılan artırımlar ve personel masraflarının artması zerzevat meyve üzere eserlere yansıyor. Zincir marketlerin kendi bünyelerinde oluşturdukları yan şirketler fiyatları artırıyor. Zerzevat halinde 7 liraya sattığımız şeftali, Adana içindeki bir markette 26 lira, başkasında 36 liranın üzerinde satıldı, bu türlü bir dünya var mı? Biz kontrol yok deyince zerzevat haline geliyorlar. Denetlemeniz yerler başka
Birçok bölümde olduğu üzere yaş sebze-meyve fiyatlarının artışının da nakliyeye bağlanıyor. Nakliye fiyatlarında 10 ünite artış olursa sebze-meyvede 25 ünite artış oluyor. Biz yakıt artışlarını nakliyeye yüzde 10 yansıtabildik. Fırsatçılık yapılıyor. Bunu yapanlar da ortacılar.
patronlardunyasi.com
