Bu yıl “Temiz Deniz, Pak Dünya” temasıyla kutlanan Türkiye Etraf Haftası boyunca düzenlenen etkinliklerde vurgulanan bahislerden biri denizlerin iklim değişikliğiyle olan ilgisi.
Dünyadaki bütün bitki habitatları içerisinde en fazla karbon depolama kapasitesine sahip olan deniz çayırları, bu özellikleriyle “denizlerin akciğerleri” olarak isimlendirilirken iklim değişikliğiyle uğraşta de insanlığın en kıymetli müttefiklerinden biri olarak gösteriliyor.
Deniz çayırlarının fonksiyonu hakkında AA muhabirine değerlendirmelerde bulunan Akdeniz Muhafaza Derneği İdare Konseyi Lideri Zafer Kızılkaya, kimi vakit yosunla karıştırılan bu canlıların karadaki çiçekli bitkilerin denizdeki tek temsilcisi olduğunu, çiçek açıp tohum attıklarını belirtti.
Akdeniz’deki deniz çayırlarının, literatürde “Posidonia oceanica” halinde geçtiğini ve öbür hiçbir denizde bulunmayan, Akdeniz’e has endemik bir tıp olduğunu vurgulayan Kızılkaya, bitkinin oksijen ürettiğini ve deniz suyundaki önemli ölçüde karbondioksiti hapsettiğini anlattı.
Ortalama kıymette bir deniz çayırının bir yılda metrekarede 8 kilogram karbon depolayabildiğini ve bunun inanılmaz bir sayı olduğunu lisana getiren Kızılkaya, şöyle devam etti:
“Dünyada yapılan araştırmalar dünyada en fazla karbon depolayabilen bitkinin Akdeniz’deki deniz çayırı olduğunu gösteriyor. Yağmur ormanları 800 gram karbon depolayabilirken deniz çayırları yağmur ormanlarından 10 kat daha fazla karbon depolayabiliyor. Bu kadar yüksek karbon depolayabilme yeteneği olan bir bitki yarın öbür gün bize karbon piyasasında da avantaj sağlayacak. Bunları koruyabildiğimiz için Türkiye’nin çok önemli bir mavi karbon envanteri olacak.”
Deniz tabanından itibaren, 0 ila 40 metrede yaşayabilen ve sağlıklı ortamda 50-60 santimetreye kadar uzayan deniz çayırlarının çok önemli bir ekosistem servisi olduğunu kaydeden Kızılkaya; yavru balıkların ve omurgasızların deniz çayırlarında saklanabildiğini, mürekkep balıkları ve kalamarların yumurtalarını buralara bırakabildiğini aktardı.
SIĞ DENİZLERDE DAHA ÇOK BULUNUYOR
Kızılkaya, deniz çayırlarının Akdeniz’deki popülasyonuna ait şu sayıları paylaştı:
“Uydu araştırmalarıyla Akdeniz’deki 22 ülkenin kıyılarında toplam 56 bin 783 kilometrekare deniz çayırı tespit edilmiş durumda. En fazla Tunus’ta var zira etrafındaki denizler çok sığ, yaklaşık 6 bin 400 kilometrekare deniz çayırı var. İkinci sırada 3 bin 300 kilometrekareyle İtalya var. Daha sonra 2 bin 900 kilometrekareyle Yunanistan, 2 bin kilometrekare ile Hırvatistan geliyor. Türkiye’de bu alan daha az, 740 kilometrekare zira Türkiye’nin sığ suları çok fazla değil, çok süratli derinleşiyor ve mevcut kıyı alanlarımızın birçoklarında ya yerleşim ya da tarımdan dönen sular var.”
Akdeniz’deki deniz çayırlarında son 100 yılda çok önemli bir azalma görüldüğüne dikkati çeken Kızılkaya, “Şehirlere, dere ağızlarına yakın yerlerde çok fazla evsel, ziraî kirlilik denize giriyor ve bu, çok önemli bir kirlilik yaratıyor, güneş ışığını kapatıyor. Güneş ışığı kapandığı vakit karada bir bitki nasıl ölüyorsa, deniz de de ölüyor. Daha da berbatı, teknelerin kullanma suyu yahut sintine sularının denize karışması. Deniz trafiği ve teknelerin zincir ve demirleri deniz çayırlarına çok önemli hasar veriyor.” diye konuştu.
Deniz çayırlarının yeterli korunamadığı yorumunu yapan Kızılkaya, teknelerin demirlemelerine ait cezai yaptırımlar olsa da kontrol noktasında ıstıraplar yaşandığını işaret etti.
Kızılkaya, kıyıdan 1,5 mile kadar yasak olmasına karşın 20-30 metre çizgisinde yasadışı trol avcılığı yapıldığını ve balıkçılığın, bilhassa de yasadışı biçiminin, deniz çayırlarının tahribatında çok önemli bir tesirinin bulunduğunu tabir etti.
“HER METREKARESİ ÇOK DEĞERLİ”
Sağlıklı deniz çayırları bulunan alanların balıkçılığa büsbütün kapatılması ve buralarda önemli denetlemeler yapılması gerektiğine değinen Kızılkaya, artan deniz suyu sıcaklıklarının da deniz çayırlarına yönelik bir öteki tehdit olduğundan bahsederek “Yaz aylarında deniz suyu, Akdeniz ve Ege kıyılarımızda 29, yüzeyde 30 dereceye kadar çıkıyor. Bir evvelki sene Fethiye’de 15 metreye kadar olan deniz çayırları bembeyaz olarak ölmüştü. Sular ısındıkça deniz çayırlarını da aşağı yanlışsız baskılıyoruz.” diye konuştu.
Deniz çayırlarıyla ilgili çok acil bir hareket planının uygulanması gerektiği görüşünü paylaşan Kızılkaya, kelamlarını şöyle tamamladı:
“Deniz çayırlarını, hem üstten sıcaklıkla ve kirlilikle, hem de aşağıdan teknelerin demirleriyle, zincirleriyle inanılmaz halde tehdit ediyoruz. Deniz çayırları, hepimizin sarılması gereken bitkiler. Şu anda bizim kayaların üzerinde yaşayan makroalglerimiz istilacı balıklar tarafından yenilip tüketildiği için balık yavrularımızın içinde yaşayabileceği alan, deniz çayırları. Bu yüzden her metrekare deniz çayırı çok ancak çok kıymetli.”
patronlardunyasi.com
