Irak’ın başşehri Bağdat’ta, 19 Ağustos 2003’te, ortalarında Birleşmiş Milletler (BM) Irak Özel Temsilcisi Sergio Vieira de Mello’nun da bulunduğu 22 yardım çalışanının bombalı atakta hayatını kaybetmesi sonucu BM Genel Şurası’nda 2008’de alınan kararla 19 Ağustos, “Dünya İnsani Yardım Günü” ilan edildi. İngiltere merkezli “Development Initiatives” kuruluşu tarafından hazırlanan 20 Haziran 2023 tarihli “2023 Global İnsani Yardım” raporunda, 2022’de insani krizin dünya çapında derinleştiği belirtildi.
Rapora nazaran insani yardıma muhtaç şahısların 4’te 3’ü, çatışma, iklim krizi yahut sosyoekonomik zayıflık etkenlerinin en az ikisinden etkileniyor. İnsani yardıma muhtaçlığın artmasının temel sebeplerinden ikisinin besin krizi ve zarurî göç olduğu tabir ediliyor. 60 ülkeden yaklaşık 265,7 milyon kişinin, son 2 yılda akut yetersiz beslenmeden etkilendiği tespit edildi. İklim değişikliği ise 236,7 milyon kişiyi yüksek derecede olumsuz etkiliyor. Rusya-Ukrayna savaşı, Pakistan ve Doğu Afrika’daki iklim değişikliği krizi ve Kovid-19 salgınının sosyoekonomik tesirleri üzere meselelerin, insani yardım hareketlerinin değerini artırdığı kaydedildi.
SAVAŞLAR VE İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ İNSANİ KRİZİ DERİNLEŞTİRİYOR
BM İnsani Uyum Ofisinin (OCHA) bilgilerine nazaran, 2021’de 255,1 milyon kişinin insani yardıma muhtaç olduğu belirlenirken bu sayı 2022’te 324,3 milyona, 2023’ün 8. ayında ise 363,3 milyona çıktı. Gereksinimlerin karşılanması için 2021’de 37,64 milyar dolar gerekliyken bu ölçü, 2022’de 51,7 milyara, Ağustos 2023’te ise 55,21 milyar dolara yükseldi. İnsani yardıma en çok muhtaçlık duyulan 10 ülke sırasıyla Afganistan, Etiyopya, Kongo Demokratik Cumhuriyeti (KDC), Sudan, Yemen, Pakistan, Myanmar, Ukrayna, Suriye ve Güney Sudan olarak belirlendi. Uzun yıllardır süren siyasi ve ekonomik krizin derinden etkilediği Afganistan’da 2021’de 18,4 milyon, 2022’de 24,4 milyon, 2023’ün 8’inci ayı prestijiyle ise 29,2 milyon kişinin insani yardıma muhtaç olduğu kaydedildi.
Çatışma ve kuraklıktan etkilenen Etiyopya’da insani yardıma muhtaçların sayısının 2021’de 23,9 milyon, 2022’de en az 20 milyon, Ağustos 2023’te ise 28,6 milyon olduğu bildirildi. Besin krizinin sürdüğü KDC’de insani krizden etkilenen kişi sayısı 2021’de 19,6 milyon olarak belirlenirken 2022’de 27 milyona yükseldi. 2023’ün 8’inci ayında ise 26,4 milyona geriledi. Sudan’da 2021’de 13,4 milyon, 2022’de 14,3 milyon insani yardıma gereksinim duyarken ordu ile Süratli Dayanak Kuvvetleri (HDK) ortasında 15 Nisan’dan beri yaşanan çatışmaların tesiriyle bu sayı Ağustos 2023 prestijiyle 24,7 milyona yükseldi.
Hükümetle İran dayanaklı Husiler ortasında 2014’ten bu yana devam eden iç savaşın tesirlerinin yaşandığı Yemen’de 2021’de 20,7 milyon, 2022’de 23,5 milyon, 2023’ün 8’inci ayında 21,6 milyon kişinin insani yardıma muhtaç olduğu kaydedildi.
Sel üzere iklim değişikliğinden kaynaklanan meseleler yaşanan Pakistan’da 2021’de 11 milyon kişi insani krizden etkilenirken bu sayının 2022’de 20,6 milyona yükseldiği, Ağustos 2023’e gelindiğinde bu sayının sabit kaldığı tespit edildi. En çok besin güvenliği ve sıhhat alanlarında yardıma muhtaçlık duyan Myanmar’da 2021’de 1 milyon kişi insani yardıma muhtaçken bu şahısların sayısı 2022’de 14,4 milyona, 2023’ün 8’inci ayı prestijiyle ise 17,6 milyona yükseldi.
Rusya-Ukrayna Savaşı’nın ağır tesirlerini yaşayan Ukrayna’da insani yardıma muhtaç bireylerin sayısının 2021’de 3,4 milyon, 2022’de 5,2 milyon olduğu kaydedilirken giderek şiddetlenen savaşta Ağustos 2023 prestijiyle 17,6 milyon kişi insani krizden etkileniyor. Suriye’de Mart 2011’den bu yana süren iç savaş hasebiyle insani yardıma muhtaç kişi sayısı epeyce yüksek. 2021’de 13,4 milyon, 2022’de 14,6 milyon, 2023’ün 8’inci ayı prestijiyle ise 15,3 milyon kişi insani krizin olumsuz tesirlerini yaşıyor. 2014’ten bu yana vazife müddeti uzatılarak Cilvegözü Hudut Kapısı’ndan Suriye’nin kuzeybatısına yardım sağlayan ve 10 Temmuz’da misyon müddeti dolan düzenek, BM Güvenlik Kurulundan onay alamamıştı.
Aşırı iklim olayları ve altyapı eksikliğinden etkilenen Güney Sudan’da ise 2021’de 8,3 milyon, 2022’de 8,9 milyon, Ağustos 2023’te ise 9,4 milyon kişinin insani yardıma muhtaçlık duyduğu belirlendi. Dünyanın geri kalan ülkelerinde ise 152,3 milyon kişinin insani yardıma muhtaç olduğu kaydedildi.
