Dünya, fosil yakıtların “OUT,” elektrik ve yenilebilir gücün “IN” olacağı bir sistem geçişi yaşıyor bu noktada ise emtia piyasalarında 4 eser öne çıkıyor: Bakır, kobalt, nikel ve lityum. Güç merkezinde yer alan bu metaller artık emtia piyasalarının yeni süpergüçleri olarak anılıyor. Güç geçişinin merkezindeki bu süpergüçler dünya üzerinde yalnızca birkaç ülke tarafından çıkartılıyor.
Dünya gazetesinden Emre Ergül’ün haberine nazaran global kobalt üretiminin yüzde 70’i Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nin elinde. Nikelin birinci üç üreticisi olan Endonezya, Filipinler ve Rusya, pazarın üçte ikisini oluşturuyor. Küresel lityum pazarının yüzde 90’ı da bir öteki üçlüye, Avustralya, Şili ve Çin’e ilişkin. İngiliz Financial Times (FT)gazetesine nazaran, süpergüçleri üreten bu ülkeler, “uyanış”a geçti ve artık maden çıkarma kurallarını tekrar yazmak istiyor.
TALEBE KARŞI ARZ SORUNU
Ergül’ün haberine nazaran bunun nedeni ise aşta çip üretimi olmak üzere birçok yeni teknoloji için gerekli bu metallere olan talep kısa mühlet içinde ağırlaşacak. Memleketler arası Güç Ajansı’na nazaran, 2030 üzere bu kilit emtia eserlerinde talebe karşı arz sorunu çıkacak:
Bu noktada da artan talep, güç dünyasının hem iktisadını hem de jeopolitiğini sarsmaya başlıyor. Zira Batı’ya nazaran, tartışmanın ortasında lityum ve kobalt üreticisi olan Çin var. FT, “Washington, Brüksel ve Tokyo, Pekin’in yörüngesine uğramadan bu kritik eserleri nasıl inançlı biçimde tedarik edebileceklerini görüşüyor” diyor. Bu görüşmeler de bugüne kadar “küçük ve az gelişmiş” diye bakılan birtakım ülkeleri öne çıkarmaya başladı.
“SÖMÜRÜ KURBANLARI, DENETİMİ GERİ ALMAK İSTİYOR”
Bu ülkelerin birçoğu, yurt içinde daha fazla sürece ve katma pahalı üretim yaparak minerallerinin bedelinden daha fazlasını yakalamaya çalışıyor. Kimileri ayrıyeten maden kaynaklarını millileştirerek, ihracat denetimleri getirerek ve hatta karteller önererek arzı denetim etmeye çalışıyor. FT’ye nazaran, özetle “dünün sömürü kurbanları, bugün mukadderatlarının denetimini geri alma yetkisi kazanıyor.”
Sadece son 12 ayda, Zimbabve ve Namibya ham lityum ihracatını yasakladı. Şili, lityum madenciliği üzerindeki devlet denetimini artırdı.
Meksika madencilik imtiyazlarının yeni bir gözden geçirmesiyle oluşan lityum sanayisini belirsizliğe sürükledi. Endonezya, ham nikel cevheri ihracatına yönelik var olan yasağına (alüminyumun temel bir bileşeni) boksit üzerindeki ihracat denetimlerini ekledi.Şili ve Moğolistan’da masaya oturan çok uluslu madencilik şirketi Rio Tinto’nun CEO’su Jakob Stausholm, yeni periyodu şöyle anlatıyor:
“Bir değişim var. Yalnızca madencilik yapmak, madeni çıkarmak ve ihraç etmek muhtemelen giderek daha sıkıntı olacak. Ülkeler madencilikle ilgili kimi sürece tesislerine sahip olmak isteyeceklerdir.”
NİKELİN YARISI ENDONEZYA’DA
19’uncu yüzyılda kömür, 20’nci yüzyılda kalay yükseldi. Yeni periyotta güç, pil metalleri üreticilerinin olacak. FT’ye nazaran, bunun en büyük örneği nikelin dünyadaki neredeyse yarısını üreten Endonezya:
“Ülke, 2014’te ham nikel ihracatını yasakladıktan sonra, başta Çin olmak üzere nikel sürece alanında 15 milyar dolar yabancı yatırım çekti. Bugün ülke, nikel cevherinden boksite kadar her şeyin ihracatını yasakladı ve bakır konsantresi ihracat yasağı gelecek yıl yürürlüğe girecek.”
Lityuma yatırımda bir diğer ülke (Arjantin) dikkatleri çekiyor. Ülkedeki 23 eyaletin kendi doğal kaynaklarını denetim ettiğine dikkat çeken gazete, ülkenin 38 yeni projeye yaklaşık 9.6 milyar dolarlık lityum yatırımı yaptığının altını çiziyor. Arjantin Madencilik Bakanı Fernanda Ávila da “Lityuma yatırım hiç durmadı ve bence bu, özel yatırıma açık olmamız ve öbür ülkelerde uygulanan siyasetlere ait belirsizlikle ilgili” diye konuşuyor.
Kobalt kullanım alanları
-Cam ve metal birleştirmelerinde, jet motoru gaz türbinleri
– Paslanmaz çelik üretimi
-Mıknatıslar ve bilgi saklama cihazları
– Jet motoru gaz türbinlerinde kullanılan muhteşem alaşımlar
– Elektrolizle kaplama işlemi
-Elektronik eşyalarda kullanılan yüksek kapasiteli lityum piller
-Boya kesiminde renk verici pigmentler
-Petrol, seramik ve cam sanayi
Bakırın kullanım alanları
-Elektrik üretim ve iletimi ile ilgili tesisleri
-İnşaat
-Ulaşım
-Makine ve teçhizat
Nikelin kullanım alanları
-Bozuk para üretimi
-Kimyasal araç ve gereçlerin üretimi
– Paslanmaz çelik üretimi
Lityumun kullanım alanları
-Tıbbi ilaç üretimi
– Telefon, tablet, bilgisayar üzere teknolojik aletlerin bataryaları
– Cam ve seramik sektörü
patronlardunyasi.com
