Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) Etraf Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi, 5 Haziran 2023 Ekolojik Yıkımla Uğraş Haftası münasebetiyle hazırladığı ‘2023 İstanbul Etraf Durumu Raporu’nu açıkladı. Raporda, Yale Üniversitesi tarafından yayınlanan 2022 yılı datalarına nazaran, Türkiye, Çevresel Performans Endeksi’nde, 180 ülke ortasında 172’nci, Ekosistem Canlılığı’nda 176’ncı ve İklim Değişikliği Azaltılmasında 166’ncı sırada yer aldığı hatırlatıldı. Raporda, 10 yıllık değişim trendinin de olumsuz istikamette devam ettiği vurgulandı.
Çevre Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi İdare Şurası Sekreteri Zeynep Karamanlı, İstanbul’da başlatılan ve bir kısmı tamamlanan mega projelerin kentin ekolojik sistemde tahribata yol açtığını vurgularken raporla ortaya konan bulgulara ait özetle şunları söyledi:
“KENT İÇİ BARAJLARDA SU DÜZEYLERİ AZALDI”
“2023 yılında Melen su sisteminden yaklaşık 300 milyon metreküp, Yeşilçay Regülatörü’nden 54 milyon metreküp su temin edilirken, yağışsız geçen aylarda kent içi barajlarda su düzeyleri azalmıştır. 2023 yılı başından itibaren günlük su muhtaçlığının neredeyse tamamı Melen ve Yeşilçay su sisteminden sağlanmakta olup bu ölçü 352 milyon metreküp mertebesindedir, yani 2022 yılının tamamında kente iletilen su ölçüsünden daha yüksek ölçüdedir.
İSKİ tarafından tüketilen elektrik gücünün yaklaşık yüzde 75’lik kısmı (1 milyar 159 milyon 574 bin 811 kw/yıl) içme suyu tesislerinde (ham su, arıtma tesisleri ve pak su terfileri) kullanılmaktadır. Kente uzak havzalardan su temini, güç tüketimini ötürü ile maliyeti artırmaktadır. Kent içi havzaların yapılaşmaya açılması, İstanbul’u diğer kentlerin su havzalarına muhtaç hale getirdiği üzere ömür hakkı, suyun yüksek maliyeti, kent halkına yüklenmektedir. Melen Barajı’ndaki gecikme ise kentin su riskini dahada arttırmaktadır.
“4,5 TON EVSEL KATI ATIK TOPLANDI”
2022 yılı dataları ile İstanbul; Kömürcüoda Tertipli Depolama Sahası’nda 2,1 milyon ton Seymen Sistemli Depolama Sahası’nda 2,1 milyon ton, Odayeri Nizamlı Depolama Sahası’nda 371 bin ton depolanmıştır. Kent içinde toplanan 4,5 ton evsel nitelikli katı atık, ortalama 65-70 km yol kat ederek depolama alanına iletilmektedir, bu durum maliyeti yükselttiği üzere yakıt tüketiminden kaynaklanan kirleticiler de insan ve etraf sıhhatini tehdit etmektedir. İstanbul’da 2022 yılında 31 bin 441 ton tıbbi atık toplanmıştır. Kompost Üretim Tesisi’nde 14 bin 971 ton kompost üretimi gerçekleştirilmiştir.
SU KİRLENMESİ 1. TOPRAK KİRLİLİĞİ 6. SIRADA
Toprak kaynaklı etraf kirliliğinin önlenmesi, insan sıhhatine muhtemel ziyanlarının önüne geçilmesi, çölleşmenin önlenmesi ve tarım alanlarının sürdürülebilirliğinin sağlanabilmesi için toprağın rehabilitasyonu ve sürdürülebilirliği ile arazi idaresine gereksinim bulunmaktadır. İstanbul’da etraf sıkıntıları sıralaması yapıldığında su kirlenmesi birinci sırada yer alırken, toprak kirliliği altıncı sırada yer almaktadır. İstanbul’da endüstrinin ağır olduğu Organize Sanayi Bölgeleri dahil birçok tesis ve fabrika toprak kirliliği açısından faaliyet gereği potansiyel kuşkulu saha durumundadır. Ayrıyeten Organize Sanayi Bölgeleri’nde işletmelerin iç içe olması kirlenen toprağın komşu işletmelere taşınması mümkünlüğünü artırmaktadır. 2020 yılında yapılan kontrollerde kuşkulu saha kontrolü sayısı 129, 2021 yılında ise 113’tür.
2022 yılında İstanbul hava kalitesinin uygunlaştırılması tarafında çalışmaların yapılmadığı anlaşılmaktadır. İstanbul’daki mevcut hava kirliliğini tanımlayacak pek çok parametreye ilişkin datalar bulunmamaktadır. Yorum yapacak kâfi bilgiye sahip olamasak da en genel manası ile eldeki ölçümler İstanbul’da sağlıklı bir hayat için solunamayacak bir havanın var olduğunu göstermektedir.
31 ADET EKOLOJİK YIKIM PROJESİ
İstanbul’da 2013 yılından itibaren 3. Köprü, Kuzey Marmara Oto Yolu, 3. Havalimanı üzere kamu-özel iş birliği ismi altında 31 adet ekolojik yıkım projesine başlandı. Bu projelerin bir kısmı tamamlandı, bir kısmı ise yenileri ek edilerek devam etmektedir. Kentin su havzalarında, ormanlarında denizlerinde mega projelerin tesiri altında ekolojik tahribat meydana gelmiş, bir kısmı geri dönüşü olmayan yıkıma uğramıştır. Kentin son ömür alanlarının korunması için bu yıkım projelerinden vazgeçilmelidir.
İstanbul’da meydana gelecek mümkün bir zelzelenin, en az can kaybı ile afete dönüşmeden yönetilmesi bilimsel teknik planlamalar ile mümkündür. Afet yönetmeliklerinde belirtilenler ve dünyadaki öteki ülke tecrübeleri de dikkat alınarak kamu idareleri tarafından zelzele planlaması yapılmalıdır.”
patronlardunyasi.com
