Sevde Boğazlıyanlıoğlu
Dünya futbolunun işverenleri UEFA ve FIFA bir taraftan bu süratli büyüyen sanayinin pastasını genişletirken başka taraftan da kulüplerin harcamalarını disiplin altına almaya çalışıyor. Bölümün milyonlarca izleyicisi ve cümbüş tarafı mevcut olunca futbol dalı zenginler için de cazibe merkezi oldu. Bilhassa Arap milyarderlerin daima kulüp satın alması ve futbolculara ödedikleri astronomik fiyatlar piyasanın istikrarını alt üst etti. Bu durumdan Türk futbolu da büyük ölçüde etkilendi. Yapılandırılan borçların ve transfer yasaklarının büyük ölçüde konuşulduğu bir periyodu geride bıraktıktan sonra artık büyük transfer hareketleri ve tekrar kazanılmak istenen milletlerarası muvaffakiyetler konuşulmaya başlandı. Bu manada son şampiyon Galatasaray son yıllarda en dikkat çeken kulüp oldu. Kazandığı şampiyonluğun yanı sıra büyük gayrimenkul projeleri ve başarılı transfer idaresiyle Galatasaray bütün ilgiyi üzerine çekti. Bütün bu süreçte Galatasaray’da kıymetli misyonlar üstlenen Galatasaray Sportif AŞ İdare Heyeti Üyesi ve GSYİAD Lideri İbrahim Hatipoğlu ile Türk futbol iktisadı çerçevesinde Galatasaray’ın bugününü ve gelecek planlarını konuştuk.
Futbol geniş kitlelerin takip ettiği gösterişli bir kesim. Siz iş dünyasından bir temsilci olarak bu sanayiye nasıl bakıyorsunuz ?
Futbol kendi içinde bir nevi magazin. Gösteri tarafı daima vardı. Oradaki aktiviteler oradaki figürler daha ilgi alımlı. Fakat sonuçta bunu sürdürülebilir kılan da futbolun iktisadı. Futbolun iktisadı yeterli olmadığı vakit bugün yaptığınız bir sürü aktivite, haber ve transfer bir müddet sonra yapamadığınızda size büyük ziyan vermeye başlıyor. Bu türlü inişler çıkışlar var. Tahminen de Türkiye’de futbolun ya da spor kulüplerinin temel sorunlarından bir tanesi de bu. Bir sene sıralamayı 13. sırada tamamlayıp sonraki sene şampiyon olabiliyorsunuz. O yüzden ekonomik bağımsızlık çok kıymetli. Kulüpler ki buna Galatasaray da dahil önemli bir borçla yönetiliyorlar. Bu borcun en büyüğü Bankalar Birliğine. Bankalar Birliği Muahedesi aslında bugün kulüplerin hayatlarını devam ettirmelerini sağlayan en büyük öge. Bugün Türkiye’de kulüplerin birçoğunun geçmişte döviz borçları vardı. Bankalar Birliği Mutabakatının yapıldığı devir birinci kaide bu dövizleri kapatıp Türk lirasına geçiş yapmaktı. Muahede birinci olarak bunu ön görmüştü ve daha güzel rekabetçi bir ortam sağlamak amaçlanmıştı.
Bu mutabakat Türkiye Futbol Federasyonu tarafından mı yapılmıştı ?
Aslında bu Türkiye Futbol Federasyonu değil Türkiye Cumhuriyeti Devleti tarafından yapılan mutabakattı. Devletimizi yönetenler o gün kulüplerin bankalarla olan borçlarının artık yönetilemez hale geldiğini görmüşlerdi. Bankaların kulüpler için uyguladığı faiz sayıları piyasanın çok üzerindeydi. Bu kulüpler açısından önemli bir külfet hatta sömürü haline gelmişti.
Bildiğimiz kadarıyla spor kulüplerinin gelirleri Türk lirası cinsinden ama masrafları döviz üzerinden hesaplanıyor. Bunun geri dönüşü nasıl oluyor ?
Bu gerçek. Türkiye’deki kulüplerin gelirleri yurtiçinden olduğu için bu durum bu türlü. Yalnızca Avrupa Kupalarına katıldığınızda döviz geliri elde edebiliyorsunuz. Bu yıl Avrupa’da gayret eden dört Türk kadromuz var. Bu kadroların oralarda uğraş etmesi kümelere kalması kıymetli bir gelir kapısı sağlıyor. Nispeten daha kolay kadrolarla eşleşebiliyoruz. Evvelden UEFA Avrupa liginin son çeşidinde bile daha güçlü gruplar yer alabiliyordu. Artık biraz daha farklı bir sistem var. Gerçi futbolun kolayı yok lakin daha düşük bütçeli ekipler yer alıyor.
Yeni spor yasası spor kulüplerinin mali disiplinini nasıl etkileyebilir ?
Yasa geçen yıl kabul edildi ama şimdi yürürlüğe girmedi. Şu an önemli bir hazırlık kademesinde görünüyor. Zira bu yasa yürürlüğe girdiğinde kulüpler için dernek statüsünden spor şirketine geçiş mecburiyeti oluşacak. Yöneticiler için önemli yaptırımlar uygulanabilecek. Borçlanma konusunda idareler kendi başlarına karar veremeyecek. Bu da kıymetli bir sorumluluk getiriyor. Onaylanmış bütçeyi yüzde 10 aşabileceksiniz. Yüzde 10’un üzerinde bir harcama yapmak istediğiniz vakit genel heyetin 3’de 2 çoğunluğu gerekecek. Hakikaten güç kaideler. O yasa mevcut haliyle uygulanmaya başlanırsa bugünden çok daha farklı bir idare anlayışı hakim olacaktır kulüplere.
Belki seçimlerde daha az aday göreceğiz. Ne dersiniz ?
Evet yönetici bulmak zorlaşabilir. Lakin bir formda de bu işin disiplin altına alınması lazım. Harcamaların bir plan dahilinde gelir-gider istikrarı ile birlikte düşünülerek yapılması lazım.
Havuz sistemi olarak da isimlendirilen yayın gelirlerinin dağılımında öbür birinci lig kulüplerinin dört büyüklerle birebir düzeyde hisse alma talebinde bulunduğuna dair toplumsal medyada birtakım argümanlar dolaşıyor. Sizin bu mevzuda görüşleriniz nelerdir ?
Havuz aslında o kadar küçüldü ki orada hisseleri artırmanın peşine düşmeleri gerekirken küçülen havuzdan daha fazla hisse almaya çalışmak bence önemli bir sorun. Biliyorsunuz Türkiye’de naklen yayın gelirleri yılık 550 milyon dolara kadar çıkmıştı. Şu an beni sports eski Digiturk’ün lig için verdiği yıllık ölçü ihalenin yapıldığı birinci devirler yaklaşık 550 milyon dolardı. Bugünki döviz kurlarıyla 70-80 milyon dolarlara düşmüş durumda. Şöyle düşünün 7-8 kat daha küçülmüş bir havuzda hissenizi artırsanız ne olur azaltmasanız ne olur. Havuz aslında 7 kez küçülmüş.
Havuzun büyüklüğü 550 milyon dolar iken bu ölçü Türk lirası üzerinden mi hesaplanıyordu ?
Yok. O zamanki mutabakatta yarısı döviz olarak ödeniyordu kalan yarısı da sabit kur üzerinden Türk lirasına çevriliyordu. Fakat kur her yıl revize ediliyordu. Yani her yıl sonunda tekrar 550 milyon dolar düzeylerine geliyordu. Ancak son yapılan ihalelerde güzelce küçüldü, TL cinsinden ihale yapıldı. Günümüz kurlarıyla da dediğim üzere 70 milyon civarına geriledi. Galatasaray kulübünün yalnızca kendi aldığı hisse geçmişte 30-40 milyon dolar iken artık tüm kulüplerin aldığı hisse 70 milyon dolar düzeyinde. Temel büyük sorun bu. Türkiye’de spor kulüplerinin gelirleri çok önemli biçimde azaldı.
Tabi bunda dünya iktisadı ve Kovid 19 salgını devrinin de büyük tesiri oldu. Maçlar uzun mühlet seyircisiz oynandı.
Peki böylesine aksiliklerin olduğu bir periyotta Galatasaray’ın durumu nasıl ?
Galatasaray son devir gelirlerini nispeten artırmayı başaran kulüplerden. Taraftarın ağır bir ilgisi mevcut. Bilet ve forma satışları önemli formda arttı. Çok büyük sponsorluk muahedeleri yaptık. Birçoklarını son bir ayda tamamladık. Çok uygun sayılarla yapıldı bu muahedeler.
RAMS KÜRESEL BİZİM İÇİN ÇOK KIYMETLİ BİR SPONSOR
RAMS Küresel ve SOCAR ile sponsorluk muahedesi hakkında ne söylersiniz?
Bu yıl birinci kez spor sponsorluğu manasında aktif firmalarla görüştük. Biri RAMS Küresel. RAMS Küresel bugün için çok değerli bir sponsor. Şu an içinde bulunduğumuz stadyumun yeni ismi RAMS Park. Daha evvel hiçbir spor kulübü ile muahedesi olmayan bir firma. Tıpkı formda SOCAR firması da o denli. SOCAR yıllardır ismi daima Galatasaray ile anılıp kendi olmayan bir sponsordu. Çok yakıştırılıyordu. Şirketin genel müdürlüğü stadyumun çabucak karşısında. Ali Sami Yen ve SOCAR tabelaları birbirine karşılıklı bakıyordu artık ise formada birleştiler. Avrupa maçlarında formamızda yer alacak.
TOHUMLARI BAKÜ’DEKİ MAÇTA ATILDI
SOCAR Azerbaycan orjinli bir firma. Galatasaray kulübünün hatta özellike lideri olduğunuz GSYİAD’ın Azerbaycan ile bağları bunda nasıl etikili oldu ?
Bu daima dillendirilen lakin bir türlü gerçekleşemeyen sponsorluğun bugün hayat geçmesindeki temel öge Galatasaray kulübü ile Azerbaycan ortasında oluşan yakınlık. Biliyorsunuz bu yıl Mart ayında depremzedeler faydasına Bakü’de bir dostluk maçı organize edildi. Biz Galatasaray orada hoş bir maç oynadık. Hatta Karabağ kardeş ekip ilan edildi. Mağazalarımızda Karabağ kulübünün formaları onların mağazalarında da bizim formalarımızın satılması üzere önemli ticari münasebetler içeren mutabakatlar yapıldı. O günkü dostluk maçını da Azerbaycan Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev ve eşi ile birlikte izledik. Liderimiz Sayın Dursun Özbek ile sohbet etme imkanı buldular. Yani SOCAR ile sponsorluk mutabakatının tohumları orada atıldı. Bizim şu an hem Sportif AŞ üyesi olan hem de derneğimiz GSYİAD’ın üyesi olan Emin İmanov Azeri kökenli bir kardeşimiz. Onun da bu süreçte çok büyük katkıları oldu. Hem maçın organize edilmesinde hem sponsorluk görüşmelerinin ilerletilmesinde takviye verdi. Ayrıyeten kendi Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan’ın takviyeleri oldu. Yani kapsamlı uzun bir sürecin sonunda oluşan hoş bir mutabakat. Bu usul mutabakatların şöyle bir avantajı oluyor o da uzun yıllar kurumsallığını koruyabilen firmalar olduğu için sponsorluklar bir ya da iki yıllık olmuyor. Mesela SOCAR ile yaptığımız kontrat 3 yıllık.
Özellikle son yıllarda önemli bir sponsor bulma ve bunu sürdürme sorunu yaşamıştı Galatasaray…
Maalesef bu türlü bir devir yaşandı. Mesela stadımız birinci açıldığında isim sponsorumuz Türk Telekom Arenaydı. Bu 10 yıl sürdü. Ondan sonra sponsor bulmakta zorlanıldı. Daha kısa vadeli muahedeler yapıldı.
“GALATASARAY EKONOMİK BAĞIMSIZLIĞINI KAZANMAK İSTİYOR”
Ses getiren gayrimenkul projeleriniz var. Bunlar krizden çıkış reçetesi mi ?
Galatasaray’ın şu an bir krizde olduğunu söyleyemeyiz. Galatasaray ekonomik bağımsızlığını kazanmak istiyor. Fark buradan geliyor. Bugün de işte görüyorsunuz Galatasaray Icardi’yi alıyor Zaha’yı alıyor. Daha da kıymetli transferler yapılacağının işaretleri var ortada. Bunlar zati krizdeki bir kulübün yapabileceği şeyler değil. Galatasaray bir krizde değil fakat öbür kulüpler üzere ekonomik manada bağımsız değil.
Kriz derken aslında şunu kast etmek istedim. Yıllardır yaşanan olaylara bakılarak spor kulüplerinin şöyle bir imajı oluştu: “Kasada para olmadan da borçlanarak çok kıymetli transferler yapabiliyorlar.”
Bu mümkün değil. Kaynak bulmanız lazım. İster borç, ister gelir kaynağı. Bakın Galatasaray yalnızca üç tane sponsorluk mutabakatından 20 milyon euro gelir elde etti. İşte bugün Şampiyonlar Ligi’ne ayak bastığınızda ki kapı büyük ölçüde aralandı 20-25 milyon Euro civarı garanti gelir de oradan sağlanacak. Yani 50 milyon euro’yu siz daha eylül başında kasanıza koymuş oluyorsunuz. Bu yıl loca ve kombine satışlarından dayanılmaz bir gelir elde edildi. Şu an Galatasaray maçları kapalı gişe. Maçlarda bilet bulmak çok güç. Bilet fiyatları da önemli oranda yüksek. Bu sene Galatasaray’ın maç günü ve stadyum gelirleri 1 milyar TL’yi bulacak. Bu ölçü 30-35 milyon euroya denk geliyor. Bunu da eklediğinizde yaklaşık 100 milyon euro gelirden bahseder hale geliyoruz. Bu türlü bir gelire ulaştığınız vakit zati bu harcamaları yapmamanız için bir sebep kalmıyor. Ancak şöyle bir sorun de var. Bu bahsettiğim gelirlerin yarısı daha elinize geçmeden Bankalar Birliği’ne gidiyor.
Geçen mayıs ayında Lider Özbek’in de bu hususta kıymetli açıklamaları olmuştu hatta muahedeyi “kulübün ayağındaki pranga” olarak tanımlamıştı.
Doğru. Siz attığınız her adımda yarısını bankalar birliğiyle paylaşarak yürümek zorundasınız. Siz yavaşlatıyor engelliyor. İşte bunun engellemenin tek yolu borçları ödeyebilmek. Bunları ödeyebilmenin yolu da Galatasarayın sahip olduğu gayrimenkul projeleri.
RİVA’DAKİ 1350 VİLLADAN 700’Ü SATILDI
Projelerden bahseder misiniz ?
İlki Mecidiyeköy’de bulunan kulüp binası. Binanın rezidansa dönüştürülüp satışının yapılması bekleniyor. Binanın üretimi büyük oranda (yüzde 70) tamamlandı. Düşler vadisi devam eden bir proje. Riva’da 1350 villayı içeriyor. 700 tanesi satıldı kalanı 650 civarı. Her villa satışından elde edilen gelirin yüzde 20’si Galatasaray’ın. Hesap yaptığınızda bu projeden Galatasaray’ın 2,5 – 3 milyar TL civarında bir gayrimenkul geliri oluyor. Sonra Florya toprağı var. Kulübe ilişkin olup geri alınan kısım 20 dönümlük bir alan. Kullanım hakkında sahip olduğu 40 dönümlük br yer vardı orayı da Galatasaray parasını ödeyerek (1.3 milyar TL) satın aldı. Bu yıl Nisan ayında bu satış gerçekleşti. Dursun Özbek liderimizin yönettiği bir projeydi. Artık orada gayrimenkul geliştirilecek. Kemerburgaz tesisleri tamamlanınca ve kadro oraya geçince gayrimenkul projeleri başlayacak. Yalnızca Florya’dan elde edilecek gelir borçlarımızı ödeyebilecek büyüklükte. Kasada önemli bir meblağ kalıyor. Bunu bir fon üzerinden işleterek ve kulübün sürdürülebilirlik ile yaşantısına devam etmesini sağlayarak Avrupa’nın en büyük 10 kulübünden biri olma maksadını gerçekleştirmek istiyoruz.
patronlardunyasi.com
