Reel kesimde ithal girdi ile iç pazara üretim yapanlar, TL vadeli satışlarda kurdaki sert dalgalarnmalar karşısında konum almaya çalışıyor.
Ekonomim gazetesinden Merve Yiğitcan’ın haberine nazaran, Cumhurbaşkanlığı seçiminin ikinci cinsinden itibaren kesintisiz yükselen ve 7 Haziran günü bir anda yüzde 7 civarında pahalanan döviz kuru karşısında gerçek dal durumunu alıyor.
İthal girdi kullanıp iç piyasaya mal yapanlar yüzde 15-25 ortası fiyat geçişlerine başlarken; ihracatçılar 22 Haziran’daki faiz kararı sonrası kurun duracağı yeri görmeden büyük kontratlar yapmaktan kaçınıyor. Piyasadaki dolar kuru beklentisi 25-26 TL civarında, üzerinde bir sayı için senaryolar çok optimist değil. Bu nedenle iktisat idaresinin dümenine Mehmet Şimşek’in geçmesinin akabinde piyasalar yeni Merkez Bankası Lideri Hafize Gaye Erkan idaresindeki birinci Merkez Bankası Para Siyaseti Şurası toplantısına konsantre olmuş durumda.
Uzun vakittir baskılanan döviz kurunun seçim sonrası yükseleceği beklentisi piyasada hakim olsa da 7 Haziran’da yaşanan sert yükseliş kısmen bir şok tesiri yarattı. Mevzu İstanbul Ticaret Odası’nın (İTO) haziran ayı meclis toplantısında da gündeme geldi. İTO Lideri Şekib Avdagiç, ani yükselişi ‘sert kur düzenlemesi’ olarak tanım ederken, “Son iki çeyrek ve bu son 5 aya bakıldığında enflasyon eğrisi ile kurun eğrisi ortasında bir makas oluşmuştu. Son 3 günde bir düzeltme hareketi ile karşı karşıya kaldık. Sert düzeltme hareketi değerli. Kurun daha makul bir imgesinin ortaya çıkması beklentimizdi. Bunu tasvip ediyoruz. Fakat bu düzeltme hareketinin ardından önümüzdeki süreç için kestirim edilebilir, dengeli, enflasyona paralel fiyat hareketlerinin yaşanmasını bekliyoruz” tabirlerini kullandı.
FAYAT: KURLA MALİYET YAPMIYORUZ
‘Kur şoku’ ya da ‘kur düzeltmesi’ olarak tanım edilen sert yükselişin, piyasanın çeşitli bölümlerinde farklı yansımaları oldu. Kurda yaşanan yükselişi EKONOMİ’ye kıymetlendiren TOBB Hazır Giysi ve Konfeksiyon Bölüm Meclisi Lideri Onur Fayat da bu yükselişi ‘düzeltme’ olarak yorumlayanlardan…
İhracatçıların bu düzeltmeyi beklediğini kaydeden Fayat, “Ancak bunun kademeli ve denetimli formda gelişmesini, böylelikle herkesin yöneteceği biçimde olmasını temenni ediyorduk. Yani her ay yüzde 1-2 üzere artışlarla ayın içine yayılarak olması, herkesin önünü görmesi ve hesaplarını yapabilmeleri için kıymetliydi. Ancak bu formda olduğu üzere bir günde yüzde 7-8 artışlar ihracatçı için güzel değil, ithal alıp içeriye çalışanlar için hiç âlâ değil” diye konuştu.
Ani yükselişin ihracatçıların müşterilerinde bir indirim beklentisi doğurduğunu vurgulayan Fayat, “Müşteriler çabucak ‘Kur yükseldi, fiyat düşür’ diyor ancak biz de çabucak fiyat düşüremiyoruz. Şayet öncesinde resmi bir açıklama yapılmazsa 22 Haziran’da yapılacak PPK toplantısında faizin nereye konulacağı, dövizin nerede duracağı belirli olur. Bu nedenle mevcut kurlarla maliyet yapmıyoruz, zira kurun nereye gideceği aşikâr değil. Bu türlü bir iki günlük sert yükselişlerle hesap kitap yapılamaz. Şayet öncesinde resmi bir açıklama olmazsa ben de şirketimde 22 Haziran öncesinde büyük bir kontrat yapmama kararı aldım, bunu da tavsiye ediyorum” tabirlerini kullandı. Kurun geleceği düzeye ait iddialarını sorduğumuz Fayat, “Bu sene dolar 25-26 TL olup, pariteye bağlı da Euro olmalı” diyerek kelamlarını tamamladı.
‘TL VADELİ SATIŞLARDA ZİYAN EDİLDİ’
İthal girdi kullanıp iç piyasaya üretim yapanlar için geçen haftadan bu yana kahır sürüyor. Bilhassa vadeli TL satış yapanlar, şu an ithal girdi hissesine bağlı olarak ziyanlarını hesaplamaya çalışıyor. Kendisi de besin üretimi ve ticareti yapan İstanbul Tüccarlar Kulübü Lideri İlker Önel, beklentinin kurların yükseleceği tarafında olduğunu, fakat TL’de bir günde yaşanan bu kadar sert bir kıymet kaybının çok fazla olduğunu söyledi.
29 Mayıs’tan bu yana TL’deki kaybın yüzde 15-16 düzeyinde olduğuna dikkat çeken Önel, “Günlük ani gelişmelerde gerçek dal konum manasında çok etkilenmemiş üzere görünebilir fakat mesela siz limandan ithalat malı çekiyor ve bir beyanname ödüyorsanız onu o günkü kurdan ödüyorsunuz. Şayet bankaya ithalat evrağını ayırtmışsanız, onu alırken TL’den döndüğünüzde kurdaki sert yükseliş nedeniyle daha büyük bir maliyetle karşılaşıyorsunuz. Bilhassa orta malı ithalatı yapan işletmeler bu periyotta maalesef bütün sonuncu fiyatlara geçiş yapacak. Yaklaşık yüzde 15-25 bandında fiyat artışları görülebilir” diye konuştu.
Bu kadar sert yükselişlerin yaşandığında ithal girdinin çok olduğu yerlerde satışların durduğunu da söyleyen Önel, “Çünkü satamazsınız. Birçok işletme biz dahil, o gün sipariş geldiğinde fiyat veremedik. Bir günde bu kadar paha kayıp olunca nerede duracağını okuyamadık maalesef” diyerek yaşanan problemleri tanım etti. Önel’e nazaran, iç piyasaya çalışan işletmeler için dolar kuru 25 TL üzerine çıkarsa zorlar, ancak piyasa koşulları ve ihracatçı açısından doların 25 TL civarında olması gerekiyor.
‘KUR ARTIŞI STOKLARI KORUDU’
Ambalaj kesiminde faaliyetlerde bulunan Geri Dönüşüm ve Geri Kazanımcılar Derneği (GEKADER) Lider Yardımcısı İsmail Turhan da kurdaki yükselişin ihracat tarafında olumlu yansımaları olduğunu, lakin iç piyasaya çalışanların fiyatları noktasında bu artıştan mustarip olduğunu kaydetti.
Turhan, “Bizim kesimin ithal girdisi yüksek. Kur baskısı bizim ihracat tarafımızda işimizi çok zorluyordu. Rekabetçi fiyat veremiyorduk. Yepyeni hammadde fiyatlarındaki düşüş baskısı karşısında kur artışı elimizdeki stokları TL bedel olarak müdafaamızı sağlayacak. Fakat yükseliş çok süratli oldu, bir günde olması şok tesiri yarattı. Şu an bilhassa içeriye çalışanlar fiyat konusundan mustarip. Eldeki stok döviz bazlı, ancak müşteriye bu fiyat artışını yansıtamıyor, zira talep o kadar güçlü değil” tabirlerini kullandı.
SEÇİMDEN SONRA HAMMADDE SATIŞLARI DÜŞTÜ
Peki hammadde ticaretinde seyir ne durumda? Tıpkı vakitte polistan hammadde tedarikçisi olan PAGEV Müracaat Konseyi Üyesi Zeki Kebudi, seçim öncesi piyasada 3-4 farklı kurun olduğunu, hammaddeyi dolarla sattıkları için müşterileriyle daima ‘kur kavgası’ halinde olduklarını anlattı.
Genel olarak piyasada bir talepsizlik olduğunu aktaran Kebudi, seçim sonrası kurda yükseliş beklediklerini, lakin sert yükselişlerin piyasayı olumsuz etkilediğini belirterek, “Hammadde tarafında satışlar seçimden sonra yüzde 40 düştü. Bir endüstricinin en büyük maliyet kalemi hammadde. Piyasa dolarda 24-25 TL’yi kaldırır. 26-27 TL’de ise piyasa zorlanabilir, fakat 28 ve üstünü ise piyasa kaldıramaz, biz iş yapamayız” halinde konuştu.
patronlardunyasi.com
