Geçen yılı 21,2 milyar dolar ihracat ile kapatan bu yıl ise gerileyen memleketler arası talebe bağlı olarak kelam konusu sayıda yüzde 10’a yakın düşüş beklenen hazır giysi ve konfeksiyon bölümünde 2024 yılı siparişleri de tehlikeye girdi.
Ekonomim’den Yener Karadeniz’in haberine nazaran önümüzdeki 1 yıl boyunca düşük talebin süreceğini lisana getiren kesim temsilcileri, bu devirde fiyat avantajı olan ülkelerin pasta küçülse de hisselerini artırabileceğini belirtti. Bu noktada Türkiye’de yaşanan yüksek enflasyon ve kur seviyesini işaret eden gerçek bölüm temsilcileri, enflasyon oranında artmayan kurun ihracatçının yurtdışında fiyat tutturmasını zorlaştırdığını, bu nedenle alınmaya başlanan 2024 yılı siparişlerinin de tehlikeye girdiğini aktardı. Öte yandan alımının yüzde 15-20’sini Türkiye’den yapan İspanyol Inditex’in yüksek fiyatlar nedeni ile yılsonuna kadar Türkiye’deki siparişlerini öbür bölgelere kaydırmaya karar verdiği belirtiliyor.
“2024 İÇİN MAL SATAMIYORUM”
Türkiye Giysi Sanayicileri Derneği (TGSD) Lideri Ramazan Kaya, kurda meydana gelen artış avantajının taban fiyatta yaşanan artış ile sıfırlandığına dikkat çekti. Gerisinden meydana gelen akaryakıt ve genel masraf üzere artışların ihracatçıyı tekrar dezavantajlı duruma soktuğunu söyleyen Kaya, “2024 siparişlerini almaya başladık. Şu an Euro/TL kuru 30. Yılbaşında minimum fiyat yüzde 50 artacak diyelim. Pekala, kur 45 TL olacak mı, olmayacak. O vakit ben 2024 yılı için mal satamıyorum” dedi.
GÖSTERGELER NEGATİF
Türkiye Hazır giysi bölümü resmi bilgilere nazaran Nisan 2023 itibariyle 42 bin işletme ve 673 bin kişilik istihdam ile emek ağır bölümlerin başında geliyor. Yıllık 20 milyar doları ihracat olmak üzere 50 milyar dolardan fazla hacme sahip olan kesim, Türkiye’nin en fazla ihracat yaptığı üçüncü bölüm olmakla birlikte en fazla dış ticaret fazlası verenlerden de biri. Son 3 aydır kapasite kullanım oranları gerileyen dalda kelam konusu oran haziran ayı prestiji ile 77,3’e kadar düştü. Önümüzdeki periyoda yönelik gerçekleşmeler hakkında ipuçları veren PMI endeksinde de göstergeler çok iç açıcı değil. Mayıs’taki güzelleşmenin akabinde Haziran ayında giysi bölümünün faaliyet şartlarında, son 5 ayda 4’üncü defa bozulma görüldü. Üretim ve yeni siparişler tekrar daralmaya geçti. İSO PMI anketinde takip edilen on bölüm içerisinde yeni siparişlerin en bariz yavaşladığı dal giysi eserleri oldu. İş yüklerindeki azalmaya bağlı olarak firmalar satın alma faaliyetlerini ve istihdamı azalttı. Başka yandan, enflasyonist baskılarda da artış gözlendi.
KG BAŞINA BEDEL 16 DOLAR SONUNA DAYANDI
Düşüş grafiği bölümün birinci yarı ihracat sayılarına da yansıyor. Geçen yıl 10 milyar 795 milyon dolarlık ihracata imza atan kesimde kelam konusu sayı bu yılın tıpkı periyodunda yüzde 7’den fazla düşüş ile 10 milyar dolara geriledi. Ölçü bazında düşüş çok daha yüksek düzeyde gerçekleşti. Geçen yıl birinci yarıda 753 bin ton olan ihracat ölçüsü bu yıl yüzde 15 düşüş ile 635 bin tona düştü. Kesim ihracatında tek olumlu gelişme ise kg başına ihracatta gerçekleşen bedel artışı oldu. Türkiye İhracatçılar meclisi datalarına nazaran geçen yıl birinci yarıda kg başına 14,32 dolar olan bedel, bu yıl 15,74 dolara yükseldi.
Bunun en değerli sebeplerinden biri ise hem maliyetlerdeki artışın fiyatlara yansıması, hem de basic eserlerin pazardan çekilmeye başlaması olarak bedellendiriliyor. Bu durum kesimin istihdamını da direkt etkiliyor. SGK datalarına nazaran geçen yıl nisan ayında 704 bin olan hazır giysi ve konfeksiyon dalı istihdam sayısı, bu yıl tıpkı periyotta 673 bine düştü. Bu, 31 binden fazla istihdam kaybı manasına geliyor. Dokuma bölümü ile birlikte bu kaybın temmuz ayı prestiji ile 150 bini aştığı lisana getiriliyor. TGSD Lideri Kaya, “Göstergeler müspet değil. Emek ağır bir dal olduğumuz için personellerimiz ile baş başa kaldık. Emekçilerimizin maliyetlerini sineye çekmek zorunda kalıyoruz. Bunun için de sermayeye, paraya muhtaçlık var. Buna ise çok yüksek maliyetlere karşın ulaşamıyoruz. Üstelik talepsizlik de devam ediyor. Mevzuyu Ticaret Bakanımız Ömer Bolat ile görüşmemizde de lisana getirdim. Dala yönelik kısa çalışma ödeneğini çıkarılması lazım. Bir kısmını biz, bir kısmını devlet yüklensin. Aksi halde yola devam edemeyeceğiz” dedi.
ADETLERİMİZ DÜŞECEK LAKİN FİYAT ARTACAK
Maliyetlerin artması nedeni ile artık değerli bir ülke haline gelindiğini vurgulayan Kaya, şöyle devam etti: “Bunun üzerinde çalışıyoruz. Fakat biraz vakit alacak. Pazar çeşitliliğini artırma, katma kıymetli eserlere yönelmek için çalışmalar yapmalıyız. Adette geri gideceğiz ancak fiyatlarımızı artıracağız. Bu da değişim ve dönüşüm demek. Hem insan kaynağı hem teknoloji hem de üretim manasında dönüşümden geçeceğiz. Bu hususta da devlet kısa değil, 3-5-10 yıllık dayanaklar teşvikler vermeli. Yanı sıra bu maliyetler ve bu enflasyon bu halde devam ettiği sürece enflasyon ile kur istikrarı istiyoruz.”
“BİRÇOK FİRMA ÖNÜMÜZDEKİ YILI GÖREMEYECEK”
Türkiye Triko Sanayicileri Derneği (TRİSAD) Lideri Mustafa Balkuv, dünyadaki rakipleri ile fiyat farkının yüzde 60’a yükseldiğini söyledi. Bu nedenle kış siparişlerinin değerli bir kısmının kaçtığını belirten Balkuv, “Yüzde 20’ye kadar olan fark yıllar süren ikili alakalar ve itimat münasebetiyle tolere edilebiliyordu, lakin bu fark nedeni ile 2024 siparişlerini kaçırıyoruz. Birçok müşteri ‘bir daha Türkiye ile çalışmayacağız’ diye geri döndü.
Salgın devrinde 1,5 yıl çok âlâ iş yaptık lakin son 10 aydır her ay bir evvelkinden daha berbata gidiyor. Hem kıymet hem de adette geriliyoruz. Bu yılı yüzde 15 düşüşle kapatacağız. 2024’u kurtarma çabası içindeyiz lakin o da çok güç. Birçok firmamız 2024’ü bile göremeyebilir. Bu ülkenin en kıymetli kasları ihracat ve turizm. Bilhassa dokumacılık ve hazır giysi ihracatçısı daima görmezden gelindi. Meğer bu iki bölüm 10 yılda 300 milyar dolar döviz kazandırdı ülkeye. İstihdam deposu. Bayan istihdam oranı çok yüksek. Triko olarak kg başına ihracatımız 25 doların üzerinde. Tüm bunların göz arkası edildiği yerde biz hala üretmenin sipariş almanın, ülkeye bedel yaratmanın peşindeyiz. Bizi rant siyasetleri mahvetti. Değerli ölçüde kan kaybettik” dedi. Tüm bu gelişmeler nedeni ile birçok şirketin küçülme hesapları yaptığını lisana getiren Balkuv, küçülmenin de maliyeti olduğuna dikkat çekerek, “Maalesef bu maliyetler nedeni ile bunu bile yapamıyorlar” dedi.
“SEKTÖRÜN ÜZERİNDE MEYYİT TOPRAĞI VAR”
TOBB Hazırgiyim ve Konfeksiyon Kesim Meclisi Lideri Onur Fayat, 2024 yılı için bu devirlerde siparişlerin alınmaya başlandığını aktararak fakat hem memleketler arası göstergeler hem de Türkiye’deki gelişmeler nedeni ile çok parlak bir periyot geçirilmediğini söyledi. Fayat, “AB PMI bilgileri çok iç açıcı değil. Kurda yaşanan artışın da avantajı ile 2024’ün özelikle bahar ayları yüklemelerinden sebeplenebiliriz diye düşünürken, talebin yetersiz olduğunu görüyorum. Zira kış işlerini kurlarda meydana gelen baskı nedeni ile kaçırmıştık. İşler rakiplere gitmişti. Artık 2024 yaz dönemi için de tasa taşıyorum. Genel olarak dalın üzerinde meyyit toprağı, bitkinlik var. Bizim sipariş manasında toparlanmamız seneye baharı bulacak. Zira başta Almanya olmak üzere AB’nin resesyondan çıkması, toparlanması seneye baharda olacak. Bizde de lokal seçimlerin geçmesi, kur-faiz istikrarının oturması gerekiyor” dedi. Bu kapsamda Türkiye’nin rekabetçiliği konusunda ise Fayat, şu tabirleri kullandı: “En büyük pazarımız AB toparlandı, talep arttı diyelim. Bu kademede da bizdeki kur ve enflasyon istikrarı değer kazanıyor. Şayet kur enflasyon oranında artarsa talep toparlandığında, PMI bilgileri düzeldiğinde, rekabetçi olabileceğiz. Artık tekrar enflasyonun yükseldiği bir periyoda giriyoruz. Bu sürecin sonunda kur artacak mı, yoksa baskılanmaya devam mı edecek? Bu baskı devam ederse rekabet edemez hale geleceğiz. Bu kapsamda Merkez Bankası’nın alacağı kararlar değerli.”
