Toygun ATİLLA yazdı
Türk şirketlerin değerli bir kısmı Avrupa piyasasından “veto” yememek için istikametlerini öteki pazarlara çevirdi. Savaştan evvel 2021’de Rusya’da 11 milyar dolarlık iş alan Türk müteahhitler, bu yılın birinci ayında yalnızca 626 milyon dolarlık iş aldı.
LETONYA İSTİHBARATI VETO ETTİ
Dünya Gazetesi’nde 19 Eylül’de Kerim Ülker imzası ile çıkan, “Avrupa’da IC ve Doğuş’a 3.7 milyar euroluk veto” haberi epey değerli ve enteresandı.
Avrupa Birliği ülkesi Letonya’da açılan Rail Baltica demiryolu çizgisi projesi ihalesini, 500 milyon euro düşük teklif vermesine karşın Türk şirketleri IC İçtaş ve Doğuş kümesi kazanamadı.
Zira,
Letonya istihbaratı tarafından veto edildi.
Letonya Devlet Güvenlik Servisi, Türk şirketleri için güvenlik kaygısını neden gösterince, Türk şirketleri ihaleden çıkarıldı. Veto nedeni resmen açıklanmasa da Türk şirketlerinin Rusya ile yaptıkları işler gösteriliyor.
IC HOLDİNG’İN RUSYA İŞLERİ
Bu haberi okuduktan sonra Türkiye-Rusya ortasındaki ticari ilgileri ve Türk müteahhitlerin Rusya’daki işlerini araştırmaya koyuldum.
Önce Letonya’daki ihaleyi ve orada yer alan Türk şirketlerini inceledim.
IC İçtaş’ın Rusya ile önemli iş bağları esasen ortadaydı.
Türk şirketi IC Holding, Rusya’da Saint Petersburg’da çok sayıda köprü, Pulkovo Memleketler arası Havaalanı terminali ve Moskova ile Saint Petersburg ortasında fiyatlı yüksek süratli otoyol inşa ediyordu.
Ancak en fazla dikkat çeken işi ise IC Holding’in Moskova Yönetimi’ne bağlı nükleer güç şirketi Rosatom’un Rus inşaat firması Titan-2 ile birlikte Akkuyu’daki nükleer santrali projesiydi.
OLAN DOĞUŞ İNŞAAT’A OLDU
Halbuki ki,
Letonya’daki ihalede yer alan Doğuş Kümesi’nin ise Rusya’da tek bir işi yoktu ve olmamıştı da…
Doğuş İnşaat’ın internet sitesine girildiğinde, şirketin Rusya’da değil tersine Ukrayna’da aldığı değerli projeler göze çarpıyordu.
Doğuş İnşaat, Ukrayna’da Dinyeper Demiryolu köprüsü, otoyolu, Kremençuk Köprüsü, Kiev’deki Borispol Havalimanı, Zaporojiya Atık Su Arıtma tesisi üzere projelere imza atmıştı.
Yani, Rusya ile tek bir iş yapmamış olan Doğuş Kümesi ihaleye birlikte girdiği IC İÇTAŞ’ın Rusya’da aldığı işler sebebiyle Letonya’daki ihaleden olmuştu.
Kurunun yanında yaş da yanmıştı.
AB’NİN 10’NCU YAPTIRIM PAKETİ
Peki Letonya neden bu kararı aldı?
Daha evvel Çinli şirketlerin Avrupa’da kimi projelerde veto edildiği biliniyor. Rusya’ya yönelik ise kararın altında Avrupa Birliği’nin Şubat 2023’te aldığı 10’uncu yaptırım paketi var.
O pakette sanayi ve teknoloji kadar inşaat bölümünü de yakın takibe alındı. Kararda, inşaat dalının Rusya ordusuna yönlendirilebileceği anten yahut vinç üzere eserleri de gaye alınmıştı.
TÜRK ŞİRKETLER RUSYA PAZARINDAN SAVAŞTAN SONRA ÇIKTI
Rusya’da Türk şirketlerinin projelerin yükü ne kadar?
Bunun cevabı ise Türkiye Müteahhitler Birliği’nin datalarında…
Bu bilgilere nazaran, yıllar uzunluğu Rusya, Türkiye’nin en güçlü pazarı pozisyonunda.
Datalara nazaran, 1972’den bu yana Türk müteahhitler, Rusya’da 95 milyar dolarlık iş aldı.
Son 3 yılın sayısı ise 21.6 milyar dolardı.
Ancak Ukrayna’yı işgal etmesi, birtakım projelerin durmasına kimilerinde da Rus şirketlerinin daha fazla işlere iştirakine neden oldu.
2021 yılında yani savaştan evvel Rusya’da Türk müteahhitleri 11 milyar dolar iş aldı.
Bu sayıyla Rusya, Türk müteahhitlerin iş yaptığı pazar manasında açık orta başkandı.
LİDER İSPANYA
Ancak bu yılın 6 ayında ise Rusya’nın yerini İspanya aldı.
Limak’ın üstlendiği 1.1 milyar dolarlık Barcelona Stadyumu işi, İspanya’yı birinci yaptı.
İkinci sırada 941 milyon dolarla Libya, üçüncü 810 milyon dolarla Türkmenistan, dördüncü 700 milyon dolarla Makedonya, beşinci ise 626 milyon dolarla Rusya oldu.
Yani işler bıçak üzere kesildi.
SAVAŞ SONRASI İŞ YAPAN ŞİRKETLER
Peki, savaşın başından bu yana hala iş yapan Türk şirketi var mı?
Aslında bu mevzu pek gündeme gelmiyor yahut biraz da üstü kapalı bir seyir izliyor.
Örnek vermek gerekirse, Rönesans Holding’in internet sitesinde Hollanda’dan Almanya’ya, Özbekistan’dan Sri Lanka’ya tamamlanan yahut devam eden projeleri görebiliyorsunuz. Fakat Rusya projeleri şirketin internet sitesinde yer almıyor.
Burada ince ayrıntı ise Rönesans’ın Rusya’daki şirketinde kapalı.
Rönesans Construction’un Rusya’da heyeti resmi sitesindeki bilgilere nazaran ülkede en fazla iş alan Türk şirketlerinden biri.
Rönesans’ın 85 projesinden 83’ü tamamlanmış. Geri kalan 3 proje ortasında City, Lahta Tower, Jetbrains ise savaştan evvel başlayıp devam eden işler bulunuyor.
Geçen yıldan bu yana ise Rönesans’ın Rusya pazarından iş almadığı görülüyor.
Rusya denilince akla birinci gelen şirketlerden biri de Ant Yapı. Ülkenin en değerli projelerine imza atan şirketlerden olan olan Ant Yapı, ABD’de yaptığı projelerle de tanınıyor. Rusya’da 80’e yakın iş yapan Ant Yapı, 115 konutluk Reka projesi dahil birkaç projesi devam ediyor.
Rusya’da son iki yıldır en fazla iş alan Türk şirketi ise Limak. Her ne kadar Limak’ın Türkiye sitesinde görünmese de Rusya değerli bir pazar. Limak’ın resmi sitesinde yaptığı işlerin coğrafyaya nazaran dağılımında Kuveyt, Makedonya, Suudi Arabistan var.
Ancak
Limak’ta tıpkı Rönesans üzere Rusya’daki işlerine internet sitesinde yer vermiyor.
Biten işler kısmında da en son bilgi 2021 yılında Esplanada Üst yapı ve Kemerovo Havalimanı projeleri var. Son iki yıl ile ilgili bir bilgi ise yok.
Ancak Limak’ın Rusya’da iş yaptığı iştiraki Limak Marashstroy isimli bir şirket var. O şirketin sitesinde ise savaşın başından beri alınmış ihaleleri görmeniz mümkün.
Örneğin Haziran 2023’te kazanılan Saha Zhatay (Yakutistan) Eğitim Kompleksi, Mart 2023’te imzalanan Mineralnye Vody Havaalanı Terminali, Mart 2023’te kazısına başlanılan AVK Magadan maden ocağı, Şubat 2023’te mukavelesi imzalanan Tyumen Memleketler arası Havaalanı, Aralık 2022’de imzalanan Yeni Magadan Havalimanı bunlardan birkaçı. Nihat Özdemir’in sık sık Rusya’ya gittiği ve projeleri gezdiği de şirketin sitesinde yer alıyor.
Anlayacağınız Rusya pazarı kârlı olsa da bir manada Avrupa’da yatırım yapmak isteyen şirketler için kâbus.
patronlardunyasi.com
