Ekonomim’den Merve YİĞİTCAN’ın haberine nazaran, ana pazarlarda yaşanan resesyon kaynaklı talep yetersizliğine, rekabetçi fiyatlardan uzaklaşılması, Çin’in piyasalara geri dönüşü ve kimi emtia fiyatlarında gerileme de eklenince birçok kesimde ihracat kaybı hızlandı. 8 ayda ihracatı en fazla daralan kesim yüzde 36,4 ile çelik olurken, onu yüzde 15,1 ile çimento, cam, seramik ve toprak eserleri izledi. En büyük ikinci ihracatçı dal olan kimyada 8 aylık devirdeki kayıp yüzde 14’ü geçerken; üçüncü büyük ihracatçı bölüm olan hazır giysi ve konfeksiyondaki gerileme yüzde 7’leri buldu. Kelam konusu periyotta 27 alt mal kümesinin 12’sinde ihracat düşerken, ünite fiyatların arttığı bu devirde 4 bölümde de büyümenin yüzde 5’in altında kalması dikkat çekti.
SEKTÖRLERDE YAŞANAN KAYIPLAR İLERİYE DÖNÜK TASALARI DE ARTIRDI
Türkiye ihracatında daralma ağustos ayında da sürerken, ocak-ağustos devrinde ihracat geçen yılın birebir devrine nazaran yüzde 0,4 düşerek; 165,5 milyar dolardan 164,9 milyar dolara indi. İhracattaki daralmanın en önemli sebebi ana ihracat pazarlarında yaşanan resesyon ve buna bağlı olarak talepte görülen iştahsızlık olurken, bilhassa içeride artan maliyetler karşısında kurun uzun müddet baskılanması nedeniyle fiyat tutturamayan ihracatçının sipariş kaçırması ve müşteri kaybı da tesirli oldu. Yanı sıra navlunun düşmesi, Çin’in piyasaya geri dönmesi ve kimi emtia fiyatlarında yaşanan düşüş de ihracat sayılarının gerilemesine sebep olurken, bilhassa Türkiye’nin ihracatında birinci 10’da yer alan kesimlerde yaşanan kayıplar ileriye dönük tasaları de artırdı.
ÇELİKTE KIRMIZI ALARM
EKONOMİ’nin dış ticaret datalarından derlediği bilgiye nazaran, Ocak-Ağustos 2023 periyodunda en fazla ihracat kaybı çelik dalında yaşandı. Geçen yılın birebir devrine nazaran çelik ihracatı yüzde 36,4 düşerek, 15,2 milyar dolardan 9,6 milyar dolara indi. Bu dalda kelam konusu periyotta ölçü bazında yaşanan gerileme de yüzde 35,5 olarak gerçekleşti. Çelikte en fazla satışın yapıldığı İsrail’e ihracat bu periyotta yüzde 40 düşerken, dalın en büyük ikinci pazarı olan Almanya’ya ihracat da yüzde 7 daraldı. İstatistiklere nazaran, kelam konusu periyotta çelik dalının en fazla ihracat yaptığı birinci 10 ülkenin tamamında satışlar gerilemiş durumda.
LOJİSTİK AVANTAJINI KAYBETTİ
İhracatta en fazla daralma yaşayan ikinci kesim ise çimento, cam, seramik ve toprak eserleri oldu. Bu bölümün ihracatı yılın 8 ayında yüzde 15,1 düşerek; 3,7 milyar dolardan 3,1 milyar dolara indi. Kesimin ihracatında ölçü bazında da yaklaşık yüzde 29 düşüş var. Dalın en fazla ihracat yaptığı ABD’ye satışları yüzde 20 düşerken, ikinci büyük pazarı İsrail’e de gerçekleştirdiği ihracat 8 ayda yüzde 13,2 geriledi. Ayrıyeten kesimin değerli ihracat pazarları ortasında yer alan Almanya ve İngiltere’ye olan ihracatında da bu devirde yüzde 20’leri aşan daralma kelam konusu.
ABD, İTALYA VE BULGARİSTAN’A İHRACAT GERİLEDİ
İhracatın en fazla düştüğü üçüncü dal yüzde 15 ile su eserleri ve mamulleri olurken, madencilik dalının ihracat kaybı 8 ayda yüzde 14,9 oldu. Madencilik dalında Çin’in piyasaya dönüşüyle alımlarını artırmasına karşın bölümün en büyük pazarları ortasında yer alan ABD, İtalya ve Bulgaristan’a ihracatı her birinde yüzde 20’leri aşan oranlarda geriledi.
KİMYAYI DEMİR TAKİP ETTİ
Türkiye’nin ikinci en büyük ihracatçı bölümü olan kimyevi unsurlar ve mamullerinde de işler güzel gitmiyor. En fazla kaybın yaşandığı beşinci bölüm olan kimyada, Ocak-Ağustos 2023 periyodunda ihracat geçen yılın tıpkı periyoduna nazaran yüzde 14,2 düşerek; 22,6 milyar dolardan 19,4 milyar dolara indi. Kesimin ölçü bazında ihracatında da düşüş devam ediyor. 8 ayda Türkiye’nin kimya ihracatı ölçü bazında yüzde 10,3 düştü. ‘Kaybedenler’ sıralamasında kimyayı demir ve demir dışı metaller dalı izledi. Bu daldaki kayıp yılın 8 ayında yüzde 13,7’yi bulurken, ihracat 8,5 milyar dolar olarak gerçekleşti. Kesimin ölçü bazında kaybı ise yüzde 10,2 olarak kaydedildi.
TEKSTİL VE HAZIR GİYSİDE KAN KAYBI SÜRÜYOR
Yurtiçinde uygulanan iktisat siyasetleri kapsamında uzun mühlet baskılanan döviz kurunun en büyük mağdurlarından hazır giysi ve konfeksiyon ile dokumacılık ve hammaddeleri kesimlerinde de kayıp sürüyor. Dokumacılık ve hammaddeleri kesiminin kaybı 8 ayda yüzde 9,5 olurken, kesimin ölçü bazında kaybı yüzde 3,7 oldu. Bu dalın en büyük pazarı olan İtalya’ya ihracatında yaşanan gerileme yüzde 25’i bulurken, ABD’ye olan ihracatı yüzde 20, Almanya’ya ihracatı da yüzde 14 düştü. Türkiye’nin en büyük üçüncü ihracatçı kesimi hazır giysi ve konfeksiyonda ihracat kaybı 8 ayda yüzde 7’yi bulurken, ölçü bazında kayıp ise yüzde 15’i geçti.
“HALA ÖZELLEŞMİŞ İŞLER YAPAMIYORUZ”
Kimya dalının ihracatında yaşanan gelişmeleri kıymetlendiren TOBB Plastik, Kauçuk ve Kompozit Sanayi Meclis Lideri Yavuz Eroğlu, yaşanan daralmada esas sebebin AB’deki resesyon olduğunu söylerken, iç pazarda istediğini bulamayan Çinli rakiplerin düşük fi yat siyasetiyle daralan pazarda rekabeti daha da zora soktuğunu lisana getirdi. Bunun yanında “Aynı şeyleri yaparak farklı sonuç bekliyoruz” diyen Eroğlu, “İhracatta hala özelleşmiş işler yapamıyoruz. En büyük derdimiz bu. Pandemide lojistik avantajımız vardı. O avantajı özellikli eser siyasetiyle desteklemezsek kaybederiz, diyorduk. Bugün maalesef kaybettik. Sene sonunda da bugünden daha farklı bir tablo olmayacaktır. AB’de resesyon devam ediyor, bunun tesiri devam edecek. Çin’den gelen büyüme sayıları berbat. Çinli rakipler daralan pazarda sonuna kadar fi yat kırarak mal satmaya devam edecek. Elimizde geriye bir tek hükümetin kur siyaseti kalıyor. Tahminen bir ölçü rekabetçi kurla ihracatta güzelleşme olabilir. Lakin bu yalnızca yaraya pansuman olur, kalıcı düzgünleşme için katma bedelli eser üretimi noktasında radikal kararlar alınmalı” sözlerini kullandı.
“HAZIR GİYSİDE SON 25 YILIN EN TABAN NOKTASINDAYIZ”
İhracatta yaşanan kayıpları pahalandıran Türkiye Giysi Sanayicileri Derneği (TGSD) Lideri Ramazan Kaya, daralmaya yol açan en değerli sorunun Avrupa ve Amerika pazarındaki talepsizlik olduğunu söyledi. Bunun yanında pandemiden sonra değişen hayat şekline bağlı olarak modada akımının ‘hızlı’dan ‘yavaş’a dönmesine neden olduğunu söyleyen Kaya, “Böyle olunca evvelden 3-4 haftada değişen vitrinler 6-7 haftada değişiyor. Bu durumda vakit baskısı olmayan alım kümeleri talepsizlik de olunca alternatif ülkelere de yönelmeye başladı. Rekabet ettiğimiz ülkelere gittiklerinde de Türkiye’nin daha kıymetli olduğunu gördüler. İçeride personellik maliyetlerimiz 600 dolarların üzerine çıktı. Maliyet açısında kıymetli ülke olduk, talep ve vakit baskısı olmayınca siparişler diğer ülkelere kaydı. Bunun yanında pandemi devri tedarik zinciri bozulduğunda gereğinden fazla alımlar yapıldı, artık o alım kümelerinin stokları önemli boyutta. Tüm bunlar bir ortaya gelince ihracatta kelam konusu daralma yaşandı” dedi. Bölümün bu yılı 2022’nin yüzde 8-10 gerisinde tamamlayacağını öngördüklerini belirten Kaya, önümüzdeki yılın birinci 6 ayında da tablonun bu yıldan daha farklı olmayacağına dikkat çekti. Bölümün son 25 yılın en taban noktasında olduğuna dikkat çeken Kaya, istihdam ve finansman manasında dalın desteklenmesi gerektiğini kelamlarına ekledi.
“AB’NİN HAKSIZ ANTİDAMPİNGİ PAZAR KAYBINA YOL AÇTI”
Çimento, Cam, Seramik ve Toprak Eserleri İhracatçıları Birliği Lideri Fazilet Çenesiz, kesimin ihracatında yaşanan daralmanın en kıymetli faktörlerinden birinin AB’nin Türk kaplama seramiğine uyguladığı antidamping uygulaması olduğunu söyledi. Çenesiz, “Birçok Türk şirketi AB kurulu nezdinde dava açtılar, bu davalar sürüyor. Fakat bu durum AB’de bir ölçü pazar kaybına neden oldu. Bunun yanında navlunların düşmesi AB ve ABD pazarına Çin eserlerinin, bilhassa de Avrupa’da Hint kökenli eserlerin daha ucuz girmesi de bize kaybettirdi. Bunun yanında pazarlarımızda da daralmalar var. Fakat yılın kalan kısmında bir ölçü toparlama bekliyoruz” dedi.
“2024 DE BU YILDAN FARKLI OLMAYACAK”
Çelik İhracatçıları Birliği (ÇİB) Lider Yardımcısı Uğur Dalbeler, yaşanan ihracat kaybındaki en kıymetli faktörün 5 yıldır dünyada artarak devam eden korumacılık tedbirleri olduğuna işaret ederek, “Bunun yanında enfl asyon artışı ile bir arada Batı’da yapılan faiz artışlarının talebi baskılaması da ikinci faktör olarak karşımıza çıkıyor. Evvelden AB kota açıkladığında birinci gün o kotaları doldururduk, artık ise periyodun sonu geliyor, bırakın doldurmayı kotaların yarısını bile dolduramadık. Bir öbür etken de Çin beklediği kadar kendi içinde tüketemeyince, ürettiğini ihraç etmeye başladı. Çin her ay 2,5-3 milyon ton fazladan ihraç yapınca daralan pazarda rekabet edeceğimiz ortamı da ortadan kaldırdı” diye konuştu. Yılın birinci yarısında ölçü bazında daralmanın yüzde 50 civarında olduğunu, şimdilerde ise bunun yüzde 35’lere indiğini söyleyen Dalbeler, “Yılı büyük olasılıkla yüzde 35 daralma ile kapatırız. Önümüzdeki yılın da 2023’ten çok farklı olacağını sanmıyoruz. Fakat 2025’ten sonra olumlu bir devir bekliyoruz” tabirlerini kullandı.
patronlardunyasi.com
