“Zombi” ismi verilen, gelirleri borçlarını ödemek için yetersiz olan şirketler konusundaki kaygılar tüm dünyada yayılırken, IMF tarafından yayımlanan bir makalede Türkiye’nin zombi şirket oranında başı çektiği görüldü.
Borcunu ödemek için kâfi para kazanamayan fakat bir biçimde dayanaklarla hayatta kalmaya devam eden şirketler için kullanılan zombi şirket kavramı iktisadın önündeki büyük tehditlerden biri olarak görülüyor. Düşük kâr etmesine karşın yüksek kredi yahut takviye alabildiği için ayakta duran şirketler, birebir vakitte sağlıklı işleyen firmalar için de önemli bir tehdit pozisyonunda.
O MAKALE 16 HAZİRAN’DA YAYIMLANDI
Konu ile ilgili Bruno Albuquerque ve Roshan Iyer tarafından kaleme alınan ve 16 Haziran’da yayımlanan ‘Yürüyen ölülerin yükselişi: Dünyadaki zombi firmalar’ başlıklı makalede, zombi şirketler hem mali külfet içinde hem de kar etme ihtimalleri düşük olan şirketler olarak tanımlandı. Yazıda 2000 yılından bu yana dünya çapında halka açık olmayan zombi şirketler hakkında yeni bir data seti hesaplandığı belirtilirken Türkiye’nin en yüksek zombi şirket oranına sahip ülke olduğu ortaya çıktı. Salgın devrinde mali yapıları yeterlice bozulan ve kağıt üzerinde yaşayan şirketlere verilen krediler zombi şirketlerin hissesini son yıllarda artırdı. Makalede borsaya kote yahut halka açık olmayan zombi firmalar incelenirken halka açık olmayan şirketler ortasında en çok zombi şirkete sahip ülkenin Türkiye olduğu görüldü. Türkiye’nin akabinde ise Endonezya, Romanya ve Rusya geldi.
Halka açık şirketler ele alındığında ise Türkiye’nin 21. en çok zombi şirket hissesine sahip ülke olduğu görüldü. Halka açık şirketlerle yapılan hesaplamada çok zombi şirket oranına sahip ülke Ürdün olurken onu Güney Kıbrıs ve Yunanistan izledi.
VERİMSİZ FİRMA HİSSESİ COVİD SALGINI SONRASI ARTTI
Yazıda bu verimsiz firmaların hissesinin, bilhassa Covid-19 salgınından bu yana dünya çapında arttığı belirtildi. Bu artışta Covid-19 sürecinde şirketlere pandeminin olumsuz tesirini azaltmak maksadıyla sağlanan kamu takviyelerinin tesirli olduğu kaydedildi. Zombi şirketlerin hem halka açık olan hem de halka açık olmayan şirketler ortasında bulunduğu belirtilen makalede, “Belki de şaşırtan bir biçimde, halka açık olmayan firmalar ortasında zombileşme oranının daha düşük olduğunu görüyoruz” sözlerine yer verildi. Bu firmaların daha düşük ortalama hayatta kalma oranları olduğu belirtilirken “Zombi firmaların negatif makrofinansal yayılmaları var: Zombi olmayanların finansal performansı, daha fazla sayıda zombinin yaşadığı sanayilerde ısrarla düşüyor” sözleri yer aldı.
ÜLKELER VE SANAYİLER ORTASINDA BÜYÜK FARKLAR GÖSTERİYOR
Diğer yandan zombi şirket oranının ülkeler ve sanayiler ortasında büyük farklılıklar gösterdiği, lakin gelişmiş ülkeler ve gelişmekte olan ülkeler ortasında önemli bir fark olmadığı belirtildi. Güçlü tüketim malları üreten ve varlık fiyatlarında ani düşüşlere maruz kalan şirketlerle emlak, güç üzere büyük talep dalgalanmalarına uğrayan kesimler ortasında daha fazla zombileşme yaşandı. Makalede ayrıyeten, zombi şirketlere sahip ülkelerin incelendiği görüldü. Dünyada halka açık olmayan şirketler ortasında zombi şirketlerin hissesinin da 2018’den bu yana arttığına vurgu yapıldı. Makalede pandemi periyodunda verilen teşviklerin zombi firmaları koruduğu ve bunlarla rekabet eden sağlıklı firmalar üzerinde tıkanıklık tesiri yaratabileceği belirtildi. Bu durumun ise iktisattaki genel üretkenliği, yatırımı ve istihdamı azaltabileceği vurgulandı.
