İş Bankası tarafından Cumhuriyet’in 100. yılı hasebiyle düzenlenen “Atatürk Vizyonu ile Gelecek Yüzyıla Bakış” başlıklı milletlerarası konferans, Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy’un iştirakiyle İş Kuleleri Salonu’nda başladı.
“CUMHURİYET’İN BİR YAŞ KÜÇÜK KARDEŞİ”
Toplantıda konuşan İş Bankası İdare Heyeti Lideri Bali, duyduğu memnuniyeti lisana getirerek, “İş Bankası, Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün işaret ettiği üzere tarihte iktisat bakımından başlı başına yer aldığını ve en kıymetsiz addedilen bir servetin bile ekonomik hayatta fert menfaatlerine değil, tersine ulus menfaatine kullanılmasından çıkabilecek olan büyük sonuçları kozmik bir surette fiilen göstermiştir.” diye konuştu. “Cumhuriyet’in bir yaş küçük kardeşi” olan Türkiye İş Bankası’nın, kurucusunun iktisadi bakımdan ileri görüşlülüğünün başlı başına ispatı olduğunu vurgulayan Bali, bu buluşmanın gerek vakti gerekse tabanı bakımından çok büyük bir mana taşıdığını söyledi.
“ÜLKEMİZİ LAYIĞINA ULAŞTIRMAK İÇİN, İKTİSADA BİRİNCİ DERECEDE KIYMET VERMEK GEREK”
Bali, Atatürk’ün, şimdi İstiklal uğraşının yaralarının sarıldığı bir ortamda İzmir’de toplanan iktisat kongresinde lisana getirdiği “siyasi ve askeri zaferler ne kadar büyük olursa olsun, iktisadi zaferlerle taçlandırılmadıkça kalıcı olamazlar” kelamının, yeni kurulacak Cumhuriyet’in iktisat şiarı olduğunu kaydederek, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Modern Türkiye’nin banisi, önceki asırdan tevarüs eden buhranın farkında olarak ulusların çöküşünün de yükselişinin de direkt doğruya iktisat ile ilgili olduğunu herkesten yeterli biliyordu. Gerçekten ‘saban kılıçtan üstündü’ ve ‘kılıçla zafer kazananlar er geç yerlerini sabanla zafer kazananlara bırakmak zorunda’ kalacaklardı. ‘Tarihin ve deneyimin belirlediği bu gerçek bizim ulusal hayatımızda ve ulusal tarihimizde de büsbütün belirmiş’ bulunduğundan, Yeni Türkiye’mizi layık olduğu düzeye ulaştırabilmek için, katiyetle iktisada birinci derecede ehemmiyet vermek gerekiyordu. Zira tekrar onun tabiriyle, ‘zamanımız büsbütün iktisat’ dönemiydi.”
“İŞ BANKASI, ŞAHSEN ATATÜRK’ÜN TEŞEBBÜSÜYLE KURULDU”
Adnan Bali, Atatürk iktisadının, yüklü olarak yabancı sermayedarların egemenliğinde bulunan ticari faaliyetlerin yerli tüccara transferini, daha açık bir tabirle bir “milli burjuvazi” yaratılmasını temel aldığını kaydederek, “İşte bu hedefle, İzmir İktisat Kongresi’nde ‘sermayesi münhasıran Türklere’ ilişkin ‘büyük sermayeli ulusal bir tedavül bankası’ kurmak biçiminde tasavvur edilen Türkiye İş Bankası, şahsen Gazi’nin teşebbüsüyle 1924’te kurulacaktır.” biçiminde konuştu.
Atatürk’ün bankayı kurma vazifesini, iktisadi bahislerdeki bilgisine çok güvendiği ve fikirlerini kendisine yakın gördüğü Celal Bayar’a verdiğini anımsatan Bali, bugünlere ulaşan kurumun birinci ve değerli temel taşlarını Celal Bayar’ın döşediğini söyledi.
Bali, “Sermayenin kâfi görülmediği, ‘Türkler bankacılık yapamaz’ algısının çok kuvvetli olduğu bir ortamda Atatürk’ün, bankayı kurmakla vazifelendirdiği Celal Bayar’a telkini olan o meşhur vecize bugün ‘Atatürk vizyonu’ başlığıyla ele aldığımız husus üzerine son derece manalıdır: ‘Sermayenin azlığına bakarak yüreğiniz kırılmasın. Bu türlü kurumlar için en kuvvetli sermaye, zekâ, dikkat, iffettir. Teknik ve metodik çalışmasını bilmektir. Bu kanaatle işe sarılınız, behemehal muvaffak olursunuz.” açıklamasında bulundu.
Adnan Bali, Atatürk vizyonunun alametifarikasının, çağın iktisadi doktrinleriyle hudutlu kalmayan, pratik sonuçlara yönelik ve süratli karar alabilme iradesi koyabilen birtakım pragmatik prensiplere dayalı, dinamik bir iktisat metodolojisi sunması olduğunu anlattı.
Atatürk’ün iktisat görüşünün genel bir sözle özel teşebbüse dayalı olduğunu, onun kâfi gelmediği durumlarda devletin ekonomik faaliyetleri teşvik ve destek ettiği bir model inşa ettiğini lisana getiren Bali, bu modeli dair değerlendirmelerde bulundu.
“ATATÜRK’ÜN İKTİSAT YAKLAŞIMININ TEMELİNDE TOPLUM ÖMRÜ YER ALIR”
İş Bankası İdare Heyeti Lideri Bali, Atatürk devrinin genel çizgileriyle iki evrede incelendiğini, bunlardan birincisinin 1923-1929 yıllarını kapsadığını belirterek, bu periyotta uygulanan iktisat siyasetlerine, yapılan yatırımlara, açılan fabrikalara, ulusallaştırılan işletmelere ve 1929 Büyük Buhranı’na ait bilgiler verdi.
Atatürk devrinin ikinci evresinin korumacı-devletçi endüstrileşmenin hâkim olduğu 1930-1938 yıllarını kapsadığını lisana getiren Bali, “Bu evre, buhranın dünya iktisadını yerle bir ettiği bir konjonktürde Türkiye’nin dışa kapanma refleksi ve devletin baş aktör olarak yerini aldığı bir ulusal endüstrileşme uğraşı olarak tanımlanabilir.” diye konuştu.
Söz konusu yıllarda uygulanan siyasetlere ait bilgi ve örnekler veren Bali, “Bu periyotta, devletin iktisadi aktörleri olan Sümerbank ve Etibank ile pek çok sanayi yatırımına iştirak eden tekrar Türkiye İş Bankası olmuştur.” sözünü kullandı.
Bali, Atatürk’ün iktisat vizyonunun çok ehemmiyetli bir tarafına değinmek istediğini kaydederek, şu açıklamalarda bulundu:
“Atatürk için iktisadi hayat denilen şey sürekli insani, toplumsal, kültürel ve gündelik hayata içkin olup toplum hayatının kalbinden doğmaktadır. İzmir İktisat Kongresi’nde yaptığı açılış konuşmasında ekonomiyi şöyle tanımlamıştır: ‘Ekonomi demek, her şey demektir. Yaşamak için, keyifli olmak için, insan varlığı için ne lazımsa onların hepsi demektir.’ Cumhuriyet’in birinci 15 yılındaki bütün iktisadi muvaffakiyetlerde bu heyecan ve hassasiyet kendini göstermiştir. Vefatından bir sene önce açılışını yaptığı Nazilli Basma Fabrikası’nda çalışmaya başlayan makinelerin sesini ‘işte, halka canlılık veren gerçek musiki’ diye tanımlayan bir heyecan.”
Bali, Atatürk’ün iktisat yaklaşımının temelinde toplum hayatının yer aldığını belirterek, bu husus ile ilgili Celal Bayar’ın aktardığı bir anekdotu paylaştı.
“İŞ BANKASI MEMLEKETİ YÜKSELTEN İŞLERE İMZASINI ATMIŞTIR”
Adnan Bali, “Kurulduğu günden itibaren pek çok alanda iştirak ettiği yüzlerce kuruluşla, kurucusunun salık verdiği ‘teknik ve metodik çalışmasını’ bilen ve işine ‘bu kanaatle’ sarılan Türkiye İş Bankası, sadece banka muamelatı yapmamış, tıpkı vakitte memleketi sanayi, ticaret, ziraat ve bayındırlıkta yükselten işlere imzasını atmıştır.” açıklamasında bulundu.
Bu bankada misyon yapmaktan duyduğu gururu lisana getiren Bali, “Bir kısmı yaşça emsali olan, bugün hala dimdik ayakta duran iştirakleriyle, 99 yıllık bu kutlu mazinin, 10 yılı genel müdürlük görevi olmak üzere, 37 yılına tanıklık etmiş olmanın bahtiyarlığı içindeyim.” halinde konuştu.
patronlardunyasi.com
