Birleşmiş Milletler Etraf Programı’nın (UNEP) 2021’de yayımladığı Besin İsrafı Endeksi Raporu’na nazaran dünyada her yıl ortalama 981 milyon ton besin çöpe gidiyor. Bu sayı dünyadaki tüm tüketicilerin erişebildiği toplam besinin yüzde 17’sine denk geliyor.
İsviçre’nin Cenevre kentinde hayata geçirilen Free-Go, besin israfının önüne geçmek için geliştirilen projelerden biri. Teşebbüs kapsamında bireyler ve restoranlar ellerinde bulundurdukları gereksinim fazlası besinleri, kentin çeşitli noktalarına yerleştirilen buzdolaplarına koyuyor. Muhtaçlığı olan bireyler de rastgele bir fiyat ödemeden dolaplara yerleştirilen eserleri alabiliyor.
Free-Go Proje Yöneticisi Marine Delevaux, Eco-Citoyen isimli kar maksadı gütmeyen tertip tarafından yürütülen teşebbüsün ayrıntılarını anlatarak, İsviçre’de resmi sayılara nazaran her yıl 2,8 milyon ton besinin israf edildiğini söyledi.
“GIDA ATIKLARININ YÜZDE 40’I KONUTLARDAN GELİYOR”
Bu boyuttaki bir israfın, projeyi başlatma noktasında yönlendirici olduğunu aktaran Delevaux “İsviçre’deki besin atıklarının yüzde 40’ı konutlardan geliyor. Bu da yıllık kişi başı 100 kilogram besin atığının çıktığı manasına geliyor. Öte yandan bu atıkların yüzde 80’nin önüne geçilebileceğini biliyoruz. Projenin ana iletisi Free-Go buzdolaplarını kullanmanın bir vatandaşlık misyonu olduğunu göstermek ve kişinin toplumsal statüsü ne olursa olsun besin israfından kaçınması gerektiğini anlatmak.” dedi.
DÖRT BUZDOLABI İLE İSRAF ÖNLENDİ, MUHTAÇLIK SAHİPLERİ BESİNE ULAŞTI
Geçen yılın yaz mevsiminde hayata geçirilen proje kapsamında Cenevre’nin çeşitli yerlerinde 4 buzdolabı koyduklarını anlatan Delevaux, buzdolaplarını sokaklara rastgele koymadıklarını, insanların kolay bir formda ulaşabilecekleri ve sosyalleştikleri bölgeleri seçtiklerini vurguladı. Bunun için mahallî yöneticilerle de işbirliği yaptıklarını bildiren Delevaux, noktaları belirlerken gereksinim sahibi bireylerin daha çok yaşadığı yerleri seçmeye itina gösterdiklerinin altını çizdi.
Delevaux, buzdolaplarındaki yiyeceklerin bir kısmının kendi grupları tarafından mutabakatlı oldukları restoranlardan ve dükkanlardan alınıp dolaplara yerleştirildiğini, bir kısmının ise vatandaşlar tarafından konulduğunu belirtti.
PAKETLERİ AÇIK ESERLER BIRAKILMASI YASAK
Dolaplara bırakılan eserler ve bu eserlerin yerleştirilmesiyle ilgili kurallar belirlediklerinden bahseden Delevaux, bu kuralları şöyle sıraladı:
“Vatandaşlar zerzevat ve meyve, ekmek ve son kullanma talimatları İsviçre’nin tüketim kurallarına uygun olan kuru besin eserlerini bırakabiliyorlar. Öte yandan et ve gibisi besinlerin, paketi açılmış eserlerin bırakılması yasak. Zira son kullanım durumlarını bilemiyoruz. Bu stil eserleri yalnızca restoranlardan alıyoruz. Restoranlarla bu mevzu üzerine yasal bir muahedemiz var. Meskende yapılmış yemekleri de alerjen içeriğe sahip olabilme ihtimalleri nedeniyle kabul etmiyoruz. İsviçre maddelerine nazaran bu üzere dağıtımların yapılabilmesi için besinlerin içeriklerinin ve alerjiye yol açma ihtimallerine karşı gerekli ihtarların erişilebilir olması gerek. Ayrıyeten alkol içeren eserleri de kabul etmiyoruz.”
Buzdolaplarının temizliğinden ve eserlerin son kullanma tarihleri ile tüketim durumlarının denetiminden kendi takımlarının sorumlu olduğunu kaydeden Delevaux, takip edilen kuralların ve restoranlarla yapılan mutabakatların İsviçre’nin besin tüketim ve dağıtım güvenliğini sağlamak için koyduğu kanunlara nazaran oluşturulduğu bilgisini verdi.
“SADECE BİR BUZDOLABI İLE BİR YILDA 3 TONDAN FAZLA BESİN İSRAFININ ÖNÜNE GEÇTİK”
Buzdolaplarına en çok zerzevat ve ekmek konulduğunu, vatandaşların projeye ilgisinin ağır olduğunu lisana getiren Delevaux, şöyle devam etti:
“Kullanıcılar kentin öteki yerlerine yeni Free-Go buzdolapları konulması için sık sık talepte bulunuyor. Sabah çalışma arkadaşlarımız restoranlardan temin ettikleri besinleri bıraktıklarında birkaç saat içerisinde buzdolabı boşalıyor. Yalnızca 1 buzdolabı sayesinde bir yıl içinde 3 tondan fazla besin israfının önüne geçtik. Başka dolaplar da şimdi yerleştireli bir yıl olmadığı halde, birebir sayısı yakalamak üzere. Sayılar bizi de şaşırttı, buzdolapları aslında o kadar büyük değil lakin sirkülasyon çok ağır.”
Daha fazla gıdayı çöpe gitmekten kurtarmak için buzdolaplarının sayısını önümüzdeki bir yıl içinde 8’e çıkarmayı planladıklarına dikkati çeken Delevaux, kelamlarını şöyle tamamladı:
“Global perspektiften bakarsanız da önemli bir besin, kaynak ve güç israfı mevcut. Bu israfın bir de finansal yükü var. Zira kaynaklarımızı bir kenara atıp duruyoruz. Özelikle yemek için besin bulamayan birçok insan varken bizim elimizdekileri israf etmemiz çok acı. Bu yüzden, besin israfının önüne geçmeye, toplumsal dayanışmaya katkı sağlamaya, hem besin bulamayan hem de fazla besinini ne yapacağını bilmeyen insanlara yardım etmeye çalışıyoruz.”
patronlardunyasi.com
