Reel bölümde ithal girdi ile iç pazara üretim yapanlar, TL vadeli satışlarda kurdaki sert dalgalarnmalar karşısında durum almaya çalışıyor.
Ekonomim gazetesinden Merve Yiğitcan’ın haberine nazaran, Cumhurbaşkanlığı seçiminin ikinci cinsinden itibaren kesintisiz yükselen ve 7 Haziran günü bir anda yüzde 7 civarında pahalanan döviz kuru karşısında gerçek dal konumunu alıyor.
İthal girdi kullanıp iç piyasaya mal yapanlar yüzde 15-25 ortası fiyat geçişlerine başlarken; ihracatçılar 22 Haziran’daki faiz kararı sonrası kurun duracağı yeri görmeden büyük kontratlar yapmaktan kaçınıyor. Piyasadaki dolar kuru beklentisi 25-26 TL civarında, üzerinde bir sayı için senaryolar çok optimist değil. Bu nedenle iktisat idaresinin dümenine Mehmet Şimşek’in geçmesinin akabinde piyasalar yeni Merkez Bankası Lideri Hafize Gaye Erkan idaresindeki birinci Merkez Bankası Para Siyaseti Konseyi toplantısına konsantre olmuş durumda.
Uzun vakittir baskılanan döviz kurunun seçim sonrası yükseleceği beklentisi piyasada hakim olsa da 7 Haziran’da yaşanan sert yükseliş kısmen bir şok tesiri yarattı. Bahis İstanbul Ticaret Odası’nın (İTO) haziran ayı meclis toplantısında da gündeme geldi. İTO Lideri Şekib Avdagiç, ani yükselişi ‘sert kur düzenlemesi’ olarak tanım ederken, “Son iki çeyrek ve bu son 5 aya bakıldığında enflasyon eğrisi ile kurun eğrisi ortasında bir makas oluşmuştu. Son 3 günde bir düzeltme hareketi ile karşı karşıya kaldık. Sert düzeltme hareketi kıymetli. Kurun daha makul bir manzarasının ortaya çıkması beklentimizdi. Bunu tasvip ediyoruz. Lakin bu düzeltme hareketinin ardından önümüzdeki süreç için varsayım edilebilir, dengeli, enflasyona paralel fiyat hareketlerinin yaşanmasını bekliyoruz” sözlerini kullandı.
FAYAT: KURLA MALİYET YAPMIYORUZ
‘Kur şoku’ ya da ‘kur düzeltmesi’ olarak tanım edilen sert yükselişin, piyasanın çeşitli kesitlerinde farklı yansımaları oldu. Kurda yaşanan yükselişi EKONOMİ’ye kıymetlendiren TOBB Hazır Giysi ve Konfeksiyon Bölüm Meclisi Lideri Erdem Fayat da bu yükselişi ‘düzeltme’ olarak yorumlayanlardan…
İhracatçıların bu düzeltmeyi beklediğini kaydeden Fayat, “Ancak bunun kademeli ve denetimli biçimde gelişmesini, böylelikle herkesin yöneteceği formda olmasını temenni ediyorduk. Yani her ay yüzde 1-2 üzere artışlarla ayın içine yayılarak olması, herkesin önünü görmesi ve hesaplarını yapabilmeleri için değerliydi. Ancak bu biçimde olduğu üzere bir günde yüzde 7-8 artışlar ihracatçı için âlâ değil, ithal alıp içeriye çalışanlar için hiç âlâ değil” diye konuştu.
Ani yükselişin ihracatçıların müşterilerinde bir indirim beklentisi doğurduğunu vurgulayan Fayat, “Müşteriler çabucak ‘Kur yükseldi, fiyat düşür’ diyor lakin biz de çabucak fiyat düşüremiyoruz. Şayet öncesinde resmi bir açıklama yapılmazsa 22 Haziran’da yapılacak PPK toplantısında faizin nereye konulacağı, dövizin nerede duracağı aşikâr olur. Bu nedenle mevcut kurlarla maliyet yapmıyoruz, zira kurun nereye gideceği belirli değil. Bu türlü bir iki günlük sert yükselişlerle hesap kitap yapılamaz. Şayet öncesinde resmi bir açıklama olmazsa ben de şirketimde 22 Haziran öncesinde büyük bir kontrat yapmama kararı aldım, bunu da tavsiye ediyorum” tabirlerini kullandı. Kurun geleceği düzeye ait varsayımlarını sorduğumuz Fayat, “Bu sene dolar 25-26 TL olup, pariteye bağlı da Euro olmalı” diyerek kelamlarını tamamladı.
‘TL VADELİ SATIŞLARDA ZİYAN EDİLDİ’
İthal girdi kullanıp iç piyasaya üretim yapanlar için geçen haftadan bu yana zahmet sürüyor. Bilhassa vadeli TL satış yapanlar, şu an ithal girdi hissesine bağlı olarak ziyanlarını hesaplamaya çalışıyor. Kendisi de besin üretimi ve ticareti yapan İstanbul Tüccarlar Kulübü Lideri İlker Önel, beklentinin kurların yükseleceği istikametinde olduğunu, lakin TL’de bir günde yaşanan bu kadar sert bir paha kaybının çok fazla olduğunu söyledi.
29 Mayıs’tan bu yana TL’deki kaybın yüzde 15-16 düzeyinde olduğuna dikkat çeken Önel, “Günlük ani gelişmelerde gerçek bölüm durum manasında çok etkilenmemiş üzere görünebilir fakat mesela siz limandan ithalat malı çekiyor ve bir beyanname ödüyorsanız onu o günkü kurdan ödüyorsunuz. Şayet bankaya ithalat evrağını ayırtmışsanız, onu alırken TL’den döndüğünüzde kurdaki sert yükseliş nedeniyle daha büyük bir maliyetle karşılaşıyorsunuz. Bilhassa orta malı ithalatı yapan işletmeler bu devirde maalesef bütün sonuncu fiyatlara geçiş yapacak. Yaklaşık yüzde 15-25 bandında fiyat artışları görülebilir” diye konuştu.
Bu derece sert yükselişlerin yaşandığında ithal girdinin çok olduğu yerlerde satışların durduğunu da söyleyen Önel, “Çünkü satamazsınız. Birçok işletme biz dahil, o gün sipariş geldiğinde fiyat veremedik. Bir günde bu kadar bedel kayıp olunca nerede duracağını okuyamadık maalesef” diyerek yaşanan kahırları tanım etti. Önel’e nazaran, iç piyasaya çalışan işletmeler için dolar kuru 25 TL üzerine çıkarsa zorlar, fakat piyasa koşulları ve ihracatçı açısından doların 25 TL civarında olması gerekiyor.
‘KUR ARTIŞI STOKLARI KORUDU’
Ambalaj kesiminde faaliyetlerde bulunan Geri Dönüşüm ve Geri Kazanımcılar Derneği (GEKADER) Lider Yardımcısı İsmail Turhan da kurdaki yükselişin ihracat tarafında olumlu yansımaları olduğunu, lakin iç piyasaya çalışanların fiyatları noktasında bu artıştan mustarip olduğunu kaydetti.
Turhan, “Bizim kesimin ithal girdisi yüksek. Kur baskısı bizim ihracat tarafımızda işimizi çok zorluyordu. Rekabetçi fiyat veremiyorduk. Yepyeni hammadde fiyatlarındaki düşüş baskısı karşısında kur artışı elimizdeki stokları TL bedel olarak müdafaamızı sağlayacak. Lakin yükseliş çok süratli oldu, bir günde olması şok tesiri yarattı. Şu an bilhassa içeriye çalışanlar fiyat konusundan mustarip. Eldeki stok döviz bazlı, ancak müşteriye bu fiyat artışını yansıtamıyor, zira talep o kadar güçlü değil” tabirlerini kullandı.
SEÇİMDEN SONRA HAMMADDE SATIŞLARI DÜŞTÜ
Peki hammadde ticaretinde seyir ne durumda? Tıpkı vakitte polistan hammadde tedarikçisi olan PAGEV İstişare Konseyi Üyesi Zeki Kebudi, seçim öncesi piyasada 3-4 farklı kurun olduğunu, hammaddeyi dolarla sattıkları için müşterileriyle daima ‘kur kavgası’ halinde olduklarını anlattı.
Genel olarak piyasada bir talepsizlik olduğunu aktaran Kebudi, seçim sonrası kurda yükseliş beklediklerini, lakin sert yükselişlerin piyasayı olumsuz etkilediğini belirterek, “Hammadde tarafında satışlar seçimden sonra yüzde 40 düştü. Bir endüstricinin en büyük maliyet kalemi hammadde. Piyasa dolarda 24-25 TL’yi kaldırır. 26-27 TL’de ise piyasa zorlanabilir, fakat 28 ve üstünü ise piyasa kaldıramaz, biz iş yapamayız” halinde konuştu.
patronlardunyasi.com
