Yeni periyodun 3’üncü Kabine toplantısı bugün gerçekleştirilecek. Memur ve emeklilerin maaşlarına yılın ikinci yarısı için yapılacak artırım oranı, toplantının öncelikli gündem unsuru olacak. Dünya gazetesi köşe muharriri Naki Bakır köşe yazısında memur ve emekliler için girilen kritik haftayı “20 milyon memur ve emekli için kritik hafta” başlığı altında ele aldı.
Naki Bakır’ın yazısı şu formda:
“Dokuz günlük Kurban Bayramı tatilinin akabinde, 20 milyon dolayındaki memur ve emekli için kritik ehemmiyette bir haftaya giriliyor.
Ülke genelindeki 5 milyon dolayında memur ile 15 milyon dolayındaki Emekli Sandığı, SSK ve BAĞ-KUR emeklisinin ikinci yarı yıl maaş ve aylık artışlarına baz oluşturacak haziran ayı enflasyonu, 5 Temmuz Çarşamba günü belirli olacak.
Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) açıklayacağı haziran ayı Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) ile belirli olacak altı aylık enflasyona nazaran memur ve memur emeklilerine, toplu kontrata bağlı ikinci altı ay artırımına ek olarak verilecek enflasyon farkı netleşecek. SSK ve BAĞ-KUR emeklileri ise ikinci yarı için, açıklanacak birinci altı aylık TÜFE bazında enflasyon kadar artırım almaya hak kazanacak.
Öte yandan seçim öncesi vadedilen “22 bin TL’lik en düşük memur maaşı” ile “emeklilere refah payı” ve seyyanen kademeli artırım üzere düzenlemeleri içeren, münasebetiyle memur ve emeklilere mevcut mevzuata nazaran alacaklarının çok üzerinde artışlar sağlayacağı öne sürülen ve bu hafta görüşülmesi beklenen bir yasal düzenleme için de gözler Meclis’te olacak.
NEDEN 5 TEMMUZ?
TÜİK, Ulusal Bilgi Yayımlama Takvimi’ne nazaran her ay gerçekleşen enflasyonu, hafta sonuna denk gelen günler dışında izleyen ayın 3’ünde saat 10.00’da açıklıyor. Buna nazaran haziran ayı enflasyon bilgilerinin de 3 Temmuz 2023 Pazartesi günü açıklanması gerekiyordu.
Ancak Kurban Bayramı tatilinin 9 güne çıkması hasebiyle TÜİK’e fiyat raporlayan iş yerlerinden fiyatların gecikmeli gelecek olması nedeniyle haziran ayı enflasyon datalarının 5 Temmuz saat 10.00’da açıklanmasına karar verildi.
HAZİRAN ENFLASYONU KAÇ GELİR?
Merkez Bankası’nın, mayıs ayı Piyasa İştirakçileri Anketi’nde yüzde 2,49 olarak ölçülen haziran ayı TÜFE artışı beklentisi, haziran ayı anketinde cari ay için yüzde 2,81’e yükseldi.
Ancak haziran ayında kurlarda yaşanan rekor artışların fiyatlara erken yansıması ile “maliyet enflasyonu”- nun, bu oranı çok daha yüksek çıkarması güçlü mümkünlük.
Aylık TÜFE artışı için yüzde 5’i aşan iddialar yapılıyor. Reuters anketinde, 11 ekonomistin haziran ayı aylık enflasyon varsayımları yüzde 2,50-5,50 ortasında değişirken, bu iddiaların medyan pahası yüzde 4,84 olarak belirlendi.
Ekonomistlere nazaran, petrol, pahalı metaller, hizmet dalı, araba ve tütün artırımları da dahil olmak üzere genel fiyat artışları, haziranda aylık oranı yüksek çıkaracak.
6 AYLIK ENFLASYON TAHMİNLERİ
Yılın birinci beş ayında TÜFE bazında kümülatif enflasyon yüzde 15,26 olarak gerçekleşmişti. Memur ve emeklilerine uygulanacak enflasyon farkı ile başka emeklilere verilecek ikinci yarı artırımına belirleyecek 6 aylık kümülatif tüketici enflasyonu çarşamba günü aşikâr olacak.
Altı aylık oran; haziran ayı aylık TÜFE artışı Merkez Bankası Piyasa İştirakçileri Anketi’nde öngörülen yüzde 2,81 seviyesinde gelirse yüzde 18,49; Reuters anketinin medyanı olan yüzde 4,84 seviyesinde gelirse yüzde 20,83, kelam konusu ankette beklenen en yüksek oran olan yüzde 5,5 çıkarsa yüzde 21,59 seviyesinde gerçekleşecek.
İLK YARIDA YASAL ORANIN ÜSTÜNDE ZAM
Memur maaşları ve memur emeklisi aylıklarına 2023’te yapılacak artışlar, toplu mukavele kapsamında yılın birinci yarısı için yüzde 8, ikinci yarısı için yüzde 6 olarak belirlenmişti.
Bu kesim, birinci yarıda yüzde 8’lik artırıma ek olarak, 2022’nin ikinci yarısındaki yüzde 15,4’lük enflasyonla o periyodun artırımı ortasındaki fark münasebetiyle ek yüzde 8,48 ile toplam yüzde 16,48 artırım almaya hak kazanmıştı. Mevcut mevzuata nazaran aylıkları ocak ve temmuz aylarında evvelki altı aydaki enflasyon oranında artırılan SSK ve BAĞ-KUR emeklilerine ise bu yılın birinci yarısında 2022’nin ikinci yarısında gerçekleşen enflasyon kadar olmak üzere yüzde 15,4 artırım verilmesi netleşmişti.
Ancak 2023’ün seçim yılı olması teamülleri değiştirtti. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın inisiyatifiyle memur ve emeklilerin ocak ayı başından geçerli birinci yarı yıl artırım oranı evvel yüzde 25’e, akabinde yüzde 30’a yükseltilerek uygulandı.
İKİNCİ YARI ARTIRIMI KAÇ OLUR?
Mevzuata nazaran memur ve emeklilerine bu yılın ikinci yarısı için toplu mukavele ile belirlenmiş yüzde 6’lık artışın üstüne, birinci altı aydaki enflasyonla yüzde 8’lik birinci yarı artırımı ortasındaki fark kadar daha artırım verilecek.
Buna nazaran örneğin birinci altı aydaki enflasyon yüzde 20 çıkarsa, birinci yarı artırımı olan yüzde 8’le ortadaki fark 12 puan olacağı için, ikinci yarının yüzde 6’lık artırımına bu kadar daha artırım eklenecek ve artış yüzde 18 olacak.
Yine mevcut mevzuata nazaran SSK ve Bağ-Kur emeklilerinin aylıkları ise yılın ikinci yarısı için, birinci yarıda gerçekleşen enflasyon kadar artacak. Fakat yılın birinci yarısında olduğu üzere Cumhurbaşkanlığı ve Meclis iradesiyle bu oranların üzerinde artışlar kelam konusu olabilecek.
YASAL DÜZENLEME BEKLENTİSİ
Memur maaşları ve emekli aylıklarında, uzun bayram tatilini izleyen hafta içinde gerçekleşecek bir yasal düzenleme ile bu yılın birinci yarısındaki üzere ikinci yarıda da mutat yasal artışların çok üzerinde artışlar sağlanacağı beklentisi oluştu.
Memur ve emeklilere mevcut mevzuata nazaran birinci yarı yıl enflasyonuna nazaran yapılacak artırımların yanı sıra, “en düşük memur maaşında artış, emeklilere refah hissesi ve seyyanen kademeli zam” üzere düzenlemelerle ekstra artışlar sağlayacak bir torba yasanın bu hafta içinde Meclis’e gelmesi bekleniyor. İktidar, seçim öncesi en düşük memur maaşını net 22 bin liraya çıkarma kelamı vermişti.
Bu da hala net 12 bin 632 TL olan en düşük memur maaşında yüzde 74,2 artış manasına geliyor. Fakat bu durumda skalada daha üst sıralardaki maaşların nasıl düzenleneceği merak ediliyor. “Düşük alana yüksek zam” biçiminde kademeli artışlara gidileceği öne sürülüyor.”
patronlardunyasi.com
