Robert Oppenheimer, bilim dünyasının tahminen de en tartışmalı figürlerinden. Zira insanlığın geliştirdiği en ölümcül ve en acımasız silah olan atom bombasını icat etmesiyle ve sonrasında yarattığı canavarla çaba etme teşebbüsleriyle nam saldı.
New Mexico’daki Los Alamos Laboratuvarı’nın yöneticisi olan Oppenheimer, “Manhattan Projesi”ne ve nükleer fizikte 20. yüzyıldaki ilerlemeleri savaş gayesiyle kullanmak için çalışan bilim adamlarından oluşan bir takıma liderlik etti.
Oppenheimer, nükleer silahların yıkıcı potansiyeline birinci elden şahit olduktan sonra, nükleer silahların yayılmasına ve Amerika Birleşik Devletleri ve Sovyetler Birliği ortasında büyüyen nükleer silahlanma yarışına karşı en güçlü seslerden biri haline geldi.
Gelin, kelamda ‘Atom Bombasının Babası’nın nükleer silahların yayılmasının önlenmesi için nasıl en kıymetli figürlerden biri haline geldiğinin kıssasına bakalım.
ATOM BOMBASININ MUCİDİ BİLİM BEŞERLERİNE LİDERLİK ETTİ
Tarih, 16 Temmuz 1945… Los Alamos’un 340 km güneyinde birinci atom bombasının test edilmesiyle tarih artık yeni bir seyre girdi. Bu test “Üçleme Testi” olarak biliniyordu ve Oppenheimer’ın bir ortaya getirip önderlik ettiği bir küme bilim insanı tarafından yıllarca süren çalışmanın ulaştığı tepeydi.
Bir aydan kısa bir mühlet sonra ABD, 6 Ağustos’ta Japon kentleri Hiroşima’ya ve 9 Ağustos’ta Nagazaki’ye iki atom bombası attı. Onbinlercesi anında, bir o kadarı da yüksek seviyede radyasyona maruz kalma nedeniyle haftalarca ve aylarca acı çekerek hayatını kaybetti. Bombalamalar, İmparator Hirohito’nun 15 Ağustos’ta Japonya’nın teslim olduğunu duyurmasıyla sonuçlandı.
Hiroşima ve Nagazaki’nin bombalanması, askeri çatışmalarda atom silahlarının kullanıldığı tek olay. Fakat Oppenheimer ve bilim grubunun icat ettiği atım bombası global jeopolitiği sonsuza dek değiştirecek bir nükleer silahlanma yarışını harekete geçirdi.
Sovyetler birinci atom bombalarını 1949’da, İngilizler 1952’de, Fransızlar 1960’ta ve Çinliler 1964’te test etti.
İNSANLIĞA KENDİNİ YOK EDECEK ARACI BAHŞEDEN ADAM
Yaptığı işe karşın, Oppenheimer’ın “insanlığa kendi kendini yok etmesi için mümkün araçları bahşetmek” konusunda her vakit kuşkuları vardı. Trinity (yani üçleme) Testine şahit olduktan sonra çekinceleri katlanarak arttı.
1965’te birinci kere bir atom bombasının patlaması hakkında konuşurken şu sözleri kullandı: ‘’Şimdi, ben dünyaların yok edicisi Mevt oldum.’’
‘’BEN DÜNYALARIN YOK EDİCİSİ MEVT OLDUM’’
Bugün, Oppenheimer’ın “Ölüm oldum“ kelamı, nükleer silahların fecî yıkıcı potansiyelinin uygun bir tarifi olarak nükleer çağı tanımlar hale geldi. Bu kelam ayrıyeten, Oppenheimer’ın kendisinin atom bombasını nasıl anladığı ve onu yaratmadaki rolü hakkında fikir veriyor.
Dönemin ABD Lideri Harry Truman, aslında “esasen yenilmiş” olan Japonya’da atom bombasını kullanmaya karar verdikten sonra, Oppenheimer’ın ölümcül icadıyla ilgili kuşkuları uygunca arttı. Kimi haberlere nazaran, Lider Truman’a hem kendisinin hem de Başkan’ın “ellerinde kan olduğunu” bile söyledi.
1946’da yayınlanan bir makalede Oppenheimer, atom bombasını “saldırganlar için bir silah” olarak tanımlayacaktı. “Atomik silahların dünya için oluşturduğu tehlikeyi kabul etmek gerek” diye yazacaktı.
YARATTIĞI SİLAHA KARŞI ÇIKTI
Bu, Oppenheimer’ın nükleer silahlara ve bunların denetimsiz yayılmasına karşı faal muhalefetinin başlangıcıydı.
Savaş bittikten çabucak sonra Oppenheimer, yeni oluşturulan Birleşik Devletler Atom Gücü Komitesi’nin Genel İstişare Komitesi lideri oldu. Başkanlığı sırasında, ABD’de atom silahlarının yayılmasını azaltmak için çalıştı.
Tüm bunlar, SSCB’nin birinci başarılı atom bombası testini gerçekleştirdiği 1949’dan sonra değişti. ABD artık yalnızca daha fazla bomba üretmekle kalmayıp, birebir vakitte çok daha güçlü bir bomba – kimilerinin dediği üzere “süper” bir bomba üretmenin peşindeydi.
Bu termonükleer silah yahut hidrojen bombası, Hiroşima’ya atılan tabanca tipi uranyum bombasının (Little Uzunluk lakaplı) 1000 katı güce sahip olacaktı. Oppenheimer, bir hidrojen bombasının gerçek bir askeri emeli olmadığına, “ahlaki açıdan iğrenç” ve “soykırım silahı” olduğuna ikna olmuştu. Muhalefeti, ABD askeri teşkilatı içindeki birçok kişiyi kızdırdı.
KOMÜNİSTLERE YARDIM ETMEKLE SUÇLANDI
Sonuç olarak, Oppenheimer “komünistlere yardım etmekle” suçlandı. 1954’te yüksek profilli bir davanın akabinde tüm vazifelerini kaybetti. Nükleer silahlara karşı yazmaya ve konuşmaya devam edecek olsa da, siyasi nüfuzu fiilen yok olmuştu.
Oppenheimer, 1967’de gırtlak kanseri nedeniyle hayatını kaybetti.
ABD hükümeti, vefatından 54 yıl sonra iade-i prestij geldi ve 2022’de 1954 kararını geçersiz kıldı. Lider Joe Biden’ın Güç Bakanı Jennifer M Granholm, Oppenheimer’ın sadakatinin ve vatan sevgisinin sorgulanamayacağını açıkladı ve hakkında yürütülen dava sürecinin adaletsiz olduğunu belirtti.
patronlardunyasi.com
