Yılın birinci yarısını tarihi rekorla kapatan otomotiv pazarında talep yavaşlarken, lüks segmentten sipariş iptal haberleri gelmeye başladı. Kurdaki sıçramaya paralel yüzde 80 ÖTV diliminin altında araç kalmaması ve hükümetin ikinci el piyasasına yönelik son periyottaki müdahaleleri, yatırım maksatlı araba alımlarını azaltırken, süratle yükselen fiyatlar ve krediye erişimde yaşanan zorluklar da talebi baskılıyor.
Ekonomim’den Aysel Yücel’in haberine nazaran Türkiye’deki yüksek enflasyon ve kurdaki süratli yükselişle arabası tekrar cazip ve inançlı bir yatırım aracına dönüştürmüş, bu durum otomotiv satışlarında birinci yarı rekoru getirmişti. Yatırım hedefli alımların toplam satışlardaki hissesinin yüzde 60’ları aşmasıyla Türkiye tarihinde birinci kere araba ve hafif ticari araç satışları, yılın birinci yarısında yarım milyon adeti geçerek 556 bin adete yaklaşmıştı. Kesim temsilcileri, seçim sonrası krediye erişimde yaşanan zorlukların gevşeyeceği, yatırımcı ilgisinin devam edeceği yanı sıra tedarik sıkıntılarının azalacağı beklentisiyle yılsonunda 2017’den sonra birinci sefer 1 milyon adetlik satış sayısına ulaşma hayali kuruyordu. Tedarik sorunu azalsa da iktisattaki gelişmeler paralelinde kesimdeki ‘temkinli iyimserlik’ yerini kaygıya bıraktı.
“SADECE MUHTAÇLIK SAHİPLERİ VE ARACINI YENİLEMEK İSTEYENLER ARABA ALIYOR”
Honda Türkiye Genel Müdür Yardımcısı Bülent Kılıçer, talepte yavaşlama olduğunu söz ederken, yatırım maksatlı alımların da durma noktasına geldiğini söyleyerek, “Sadece muhtaçlık sahipleri ve aracını yenilemek isteyenlerin araba aldığını görüyoruz” dedi.
Doğuş Otomotiv İcra Konseyi ve İdare Heyeti Lideri Ali Bilaloğlu, son periyotta otomotivdeki talebin yatırım aracına dönüşmesi olduğunu hatırlatarak, “Finansal yatırım araçları enflasyonun altında kaldığı vakit, tüketicinin alternatif yatırımlar aramasından daha doğal bir gelişme olamaz. Seçimden sonra Merkez Bankası’nın ve hükümetin aldığı kararlar tüketicileri tekrar finansal yatırımlara yönlendirmeye başladı. Otomotiv satışları – tabiri caizse – olağanlaşmaya başladı. Ayrıyeten filo şirketlerinin kredi temini sıkıntı olduğundan ötürü filo satışları da potansiyelin gerisinde” açıklamasını yaptı.
“TÜM ARAÇLAR YÜZDE 80 ÖTV DİLİMİNE GİRDİ”
Nissan, Renault, Dacia, Fiat, Peugeot, Opel ve Citroen bayiliğini yapan Gülan Otomotiv İdare Heyeti Lideri Alp Gülan, yatırımcının araba alma iştahının kesildiğini işaret ederek, “Artan fiyatlar nedeniyle tüm araçlar yüzde 80 ÖTV dilimine girdi. Hasebiyle küçük bir artırımın akabinde vergi dilimi değiştiği için birkaç haftada ya da ayda aracı satarak ikinci elde yüksek karlılık elde etme devri bitti. Öte yandan, Ticaret Bakanlığı’nın ikinci elde fırsatçılığın önüne’6 ay 6 bin km’ ve ‘ilan sitelerinde sıfırın üzerinde fiyatla araç satma’ üzere tedbirler de arabaya yatırım iştahını azalttı. Şu anda yeni siparişleri gerçek alıcılar ve filo kiralama şirketleri veriyor” dedi.
Sektör yetkilileri, daha evvel verilmiş siparişler nedeniyle satışlardaki daralmanın temmuz ayına çok yansımayacağı, asıl tesirin ağustos sonu itibariyle hissedileceğini tabir ediyor. Temmuz ayında satışların 100 bin adeti aşması bekleniyor. Temmuz 2022’de yaklaşık 52 bin adetlik araba ve hafif ticari araç satılmıştı.
YERLİ ÜRETİCİLER ENDİŞELİ
Sanayi etraflarından edindiğimiz bilgiye nazaran, talepteki yavaşlama nedeniyle birtakım markalar yurt dışı araç tedariki ile ve üretim adetlerinde aşağı taraflı revizyona gidiyor. İhracatta ana pazar olan Avrupa’da da talebin zayıf olması, yerli üreticileri endişelendiriyor.
Kurdaki süratli yükselişle fiyatlarda bir anda milyon TL’yi aşan artışların yaşandığı lüks araç segmentinde, tüketicilerin sipariş iptaline yöneldiği söz ediliyor. Lüks araç segmenti temsilcilerinden Albayrac&Minoto CEO’su Ferhat Albayrak, “Kurdaki yükselişle vergi dilimi değişen araçlarda fiyatlar bir anda çok süratli yükseldi. Bu nedenle verdiği lüks araç siparişini iptal etmeye çalışanlar olduğunu duyuyoruz. Siparişini iptal edemeyenlerin de kaporasını kurtarmak için aracı satmaya çalıştığı bilgisi geliyor” dedi.
Otomotiv tahlil şirketi Cardata’nın datalarına nazaran, sıfır kilometre araba fiyatları yılbaşından bu yana yüzde 49, seçimden bu yana ise yüzde 26 artış gösterdi. İkinci el araçlardaki fiyat artışı ise yılbaşından bu yana yüzde 85 oldu. Artan fiyatlara paralel yüzde 80 ÖTV diliminin altında model kalmadı. Sıfır kilometre araçlarda 800 bin TL’nin altında yalnızca 19 model kaldı. Türkiye’de en ucuz arabası olan B segmentindeki Hyundai i10’un manuel versiyonunun fiyatı 681 bin TL’yi aştı. Yeniden Türkiye’nin en çok satan modelleri Renault Clio ile Fiat Egea’da üst versiyonlar 1 milyon barajını aştı.
Otomerkezi.net CEO’su Muhammed Ali Karakaş ise ikinci el arabalardaki daralmaya ait şu açıklamayı yaptı:
“PERİYODİK OLARAK SATIŞLAR DÜŞÜYOR”
“İkinci elde bilhassa Mayıs ayında başlayan seçim meçhullüğü Haziran ayında ki uzun bayram tatili derken, Temmuz ayında açıklanan yeni vergiler ve Ticaret Bakanlığı’nın kararlarının yürürlüğe girmesi kesimi daralttı. 3 aydır periyodik olarak satışlar düşüyor. Bunda bilhassa ikinci el otomotiv piyasasındaki bakanlık kararları tesirli oldu, yeni yönetmeliklerin piyasalara nasıl yansıyacağı merak konusuydu. Tüketici ikinci el araçlar için gözlemlemeye geçti diyebiliriz.”
Üst üste gelen artırımlar sonrası tüm araba modelleri yüzde 80 ve üzeri vergi dilimine girdi. Kesim yetkilileri, matrahların güncellenmesini talep ediyor. Bahisle ilgili açıklama yapan OSD Lideri Cengiz Eroldu, bölümün bu bahisteki talebini şöyle özetledi:
“Aralık ayında baktığımız vakit yüzde 80 ve üzeri vergi diliminde olan araçlar pazarın yüzde 65’ini oluşturuyordu. Haziran ayında bu sayı yüzde 98’e geldi, temmuz ayında da 100 oldu. Bu alışılmış 45, 50, 60, 80 vergi diliminde yerli üreticilere bir rekabet avantajı sağlayan bir durumdu. Artık yerli üreticilerin araçları aslında ithalatçılara nazaran daha fazla artmış oldu zira yüzde 80’lik araçlarda vergi değişimi yok. Ama sene başında yüzde 50 olan bir araçta yüzde 80’e gittiğiniz vakit bir vergi değişimi de geliyor. Türkiye’de satılan bütün araçların yüzde 80’lik ÖTV diliminde olması Türk tüketicisinin mobiliteye erişiminde değerli bir sorun.”
TAŞIT KREDİLERİNDE BÜYÜME HUDUDU YÜZDE 2
Otomobilde süratle artan fiyatlar tüketicinin araç alımında kredi talebini artırırken, birçok bölümde olduğu üzere otomotivde de krediye erişimde büyük zorluk yaşanıyor. Lakin TCMB’nin yeni atılımı tüketicinin taşıt kredisine erişimini daha da zorlaştıracak. Dün Resmi Gazete’de yayımlanan kararla, finansal kaynakların verimli kullanımının desteklenmesi hedefiyle, taşıt kredilerinde yüzde 3 olan büyüme hududu yüzde 2 olarak belirlendi.
Taşıt kredileri konusunda uzman bir banka üst yöneticisi, “Son devirde bilhassa araba fiyatlarındaki artış ve ötv matrahlarında arabaların bir üst matraha çıkması sebebiyle kişisel tüketici özelinde taşıt kredi taleplerinde daralmayı gördük. Birçok arabanın fiyatının da 2 milyon TL hududunu geçmesi ‘nihai fatura değeri-LTV’ kredilendirme sonunu geçmesi sebebiyle taşıt kredisi de verilemiyordu. Son düzenleme ile kişisel taşıt kredilerindeki büyüme sonunun bankalar nezdinde yüzde 3’den yüzde 2’ye çekilmesi taşıt kredilerini daha da yavaşlatacak, kişisel taşıt kredisi talebini düşürecektir” açıklamasını yaptı.
patronlardunyasi.com
