Sıla Özçelik Yener
Faiz siyaseti ve olağana dönüş konusunda nispeten ikna olmuş olan piyasalar bundan sonrasında “lafa” bakacak. Merkez Bankası’nın çiçeği burnunda lideri Hafize Gaye Erkan’ın kelamlı müdahale aracını düzgün kullanıp kullanmayacağı rasyonel yere dönüş konusunda izlemede olan yabancı yatırımcı ve memleketler arası piyasaları ikna etme cinsinde en büyük silah olacak. Uzmanlara nazaran, bilhassa “liralaşma” tabiri yakın devirde siyasetlere dair en fazla sinyal barındıracak söz olabilir.
Hem ekonomistlerin hem sıradan vatandaşın hem de Türkiye’yi dışarıdan izleyen yabancı yatırımcıların son günlerdeki tek ancak tek gündemi iktisat. Nisan ayında 4.38 milyar dolara gerileme beklentisinin bilakis tersine 5.40 milyar dolara genişleyen bir cari açık, olağanlaşma sinyalleri ile yükselişe geçen borsa, uzun vakittir baskılanmanın akabinde ipini koparıp 24 düzeylerine dayanan dolar kuru ve yüksek enflasyon karşısında gün geçmiyor ki her gün “peki artık ne olacak?” sorusu sorulmasın.
Türkiye İktisat Modeli’nden vazgeçileceği sinyallerinin akabinde gerek yerli ekonomistlerden, gerekse yabancı uzmanlardan nasıl adımlar atılması gerektiği tarafındaki ağır fikir paylaşımı yapılıyor. Para Heyeti sistemine geçilip Türk Lirası’nın bir para ünitesi ya da altına çıpalanması gerektiğini söyleyenler de var, gösterge faizin yüzde 40 düzeylerine çıkarılması gerektiğini savunan yatırım bankaları da mevcut. Şurası da bir gerçek ki bir vakitler gelişmekte olan piyasaların gözbebeği olan Türkiye’nin giderek büyüyen cari açığını finanse edecek yeni döviz girişine muhtaçlığı var. Bunun için birinci etapta TL’nin olması gerektiği gerçek bedeline kadar düşüp kan kaybederek ucuzluğu ile cazip hale gelmesi ve faizlerin yükselip yabancının iştahını artırması kaide. 2011’den bu yana yaptığı TL varlık yatırımlarında büyük ziyan eden yabancıların kısa vadede yine Türk varlıklarına girmesi ve portföy yatırımlarına başlayabilmesi muhtaçlık duyulan döviz girişi konusunda aranan kanın ta kendisi.
22 HAZİRAN HEYECANI, PPK ÜYELERİ DEĞİŞİR Mİ?
Bu olasılıkları öngörebilmek için önümüzdeki birinci eşik ise TCMB’nin 22 Haziran’da yeni lider Hafize Gaye Erkan liderliğinde yapması beklenen birinci toplantısı olacak. Bilhassa Kavcıoğlu ataması sonrasında Merkez’in eski siyasetlerden ne derece ayrılacağı konusunda yaşanan baş karışıklığı ve Para Siyaseti Kurulu’nda (PPK) şu vakte kadar faiz artırımı yapmama istikametinde kararları oylamış olan şura üyelerinin geleceği de bir soru işareti oluştururken, PPK’dan çıkacak karar, kullanılacak söz ve tonlamalar da yakından takip edilecek.
Son olarak Merkez Bankası takımlarında birinci hareketlenme sinyali bankanın irtibat ünitesinden geldi. Erkan’ın vazifeden aldığı birinci isim bankanın İrtibat ve Dış Alakalar Genel Müdürü Gizem Uzuner oldu. Akıbeti merak edilen şura üyeleri ise Emrah Şener, Mustafa Duman, Taha Çakmak ve Elif Haykır Hobikoğlu’ndan oluşuyor. Bu takımın daha evvelki faiz artırımı aksisi para siyaseti kararlarında ne istikamette oy kullandıkları, siyaset değişimine ahenk sağlayıp sağlamayacakları şura üyelerinin değişimi ya da korunması istikametinde tesirli olabilir. Çünkü piyasa ile kurulacak yeni bağlantıda yalnızca alınan siyaset kararları değil, bu kararı alan liderin siyaset istikrarı konusundaki ısrarı, gücü ve tesirli lisanı de en az kararlar kadar takip edilecek ayrıntılar olacak.
Peki Erkan 22 Haziran’da ve sonrasında ne yaparsa bir müddettir karanlık bir tünelde ilerleyen bu tren makas atıp diğer bir raya atlama bahtı yakalar? İşverenler Dünyası’na konuşan Dinamik Menkul Pahalar Başekonomisti Enver Erkan, “Şu sıralar kimsenin Merkez Bankası Lideri olmak isteyeceğini sanmıyorum” derken, siyaset odağının hakikaten değişip değişmediğini gösterecek atakların önümüzdeki süreçteki en kıymetli adımlar olacağını belirtti.
BDDK İLE UYUMLU ÇALIŞMAK ŞART
22 Haziran toplantısının yeni para siyasetini vurgulamak açısından çok değerli olduğunu ve Hafize Gaye Erkan’ın piyasa ile birinci tanışması olacağından dolayı en büyük hareketin bu toplantıda gerçekleşmesi gerektiğini söyleyen Erkan, “En büyük atak 22 Haziran’da gelmelidir ve gereken bildiri bu halde verilmelidir” formunda konuştu. Başekonomist Erkan, faizin tek seferde mi, kademeli mi yoksa faiz koridoru içerisinde mi artırılacağı konusunda farklı beklentiler olduğunu belirtirken birinci büyük atılımın yapılmasının akabinde atılımların 2-3 toplantıya yayılabileceğini tabir etti. Yeni siyasetin itimat vermesi için “taleple gayret etme” safhasına geçilmesi gerektiğini söyleyen Erkan, bu manada BBDK’nın makro ihtiyati siyasetler aracılığıyla Merkez Bankası ile uyumlu çalışması gerektiğinin bilhassa altını çizdi.
BİREYSEL KREDİLER SIKILAŞIR, BDDK’NIN EHEMMİYETİ ARTACAK
Para siyasetinde sıkılaştırma ile birlikte ekonomik siyasetlerin da sıkılaşması gerektiğini söyleyen Erkan, kredi kanallarında da daralma görüleceğini ve bu manada BDDK’nın önümüzdeki süreçte hayli tesirli olacağını belirtti.
“Kurlardaki yükselişle bir arada enflasyon da yükselecek. Minimum fiyatın belirlenmesi ve bunun enflasyonu nasıl etkileyeceği de değerli.” formunda görüş veren Erkan, BDDK’nın enflasyon verisinin Temmuz ayında takip edileceğini belirtti. Merkez’in enflasyon verisinin yüzde 22,3 olmasına rağmen Temmuz verisinin yüzde 40 civarında olabileceğine de dikkat çekti.
Erkan şayet gerçek bir siyaset değişimi olacaksa bu değişimin makro ihtiyati odakta da görülmesi gerektiği konusunda ısrarcı. “BDDK, talebi faiz dışı araçlarla yönlendirmede aktif bir kurum olacaktır. Ferdi kredilerin sıkılaştırılması, ticari kredilere teşvik verilmesi üzere gelişmeler görebiliriz” diyen Erkan, kişisel kedilerde taksitte sonlandırma üzere uygulamalarla kelamlı teminatlar her zamankinden daha fazla ehemmiyet taşıybilir.
Öte yandan siyaset faizlerinin alacağı taraf ve atılacak adımların büyüklüğü kadar Merkez Bankası Başkanı’nın kelamlı tabirlerinde kullanacağı vurgular ve sözler bile piyasa üzerinde tesirli olma gücüne sahip. ABD üzere gelişmiş ülkelerde de Merkez liderlerinin sözleri, hatta toplantı tutanakları piyasa analistleri, yatırım bankaları ve iktisat basını tarafından didik didik edilip geleceğe dair öngörüler elde edilmeye çalışılıyor. ABD borsaları para şurası toplantısına ilişkin tutanakların açıklandığı gün tutanaktaki sözler üzerinden hareketlenebiliyor.
Normal dışı bir iktisat siyasetinden çıkmaya hazırlanan Türkiye’de herkesin gözü kulağı tahminen eskisinden de fazla olmak üzere direksiyonu 180 derece kırıp kırmayacağı merak edilen Mehmet Şimşek ve Hafize Gaye Erkan’ın kelamlı sözlerinde olacak. Piyasalar ve yabancı yatırımcılar açısından da kelamlı sözler değerli bir teminat olarak algılanıyor ve gelecek projeksiyonlarına ışık tutuyor.
Önümüzdeki süreçte Şimşek ve Erkan’ın kelamlı söz ve müdahalelerinin tesirli olacağının işareti de geçtiğimiz hafta attığı İngilizce tweetler ve misyon evre tesliminde kullandığı “rasyonel zemin” tabirleriyle güçlü ileti vermeye çalıştığı anlaşılan Mehmet Şimşek’ten belirli olmaya başladı bile.
SÖZLÜ TABİRLERDE “LİRALAŞMA” TABİRİNDE BİR SADELEŞME SİNYALİ GÖRÜLMELİ
Konuyla ilgili görüşlerini İşverenler Dünyası ile paylaşan Dinamik Menkul Bedeller Başekonomisti Enver Erkan da, kelamlı irtibatın çok değerli olduğunu ve yatırımcıların PPK tutanaklarını yakından takip edeceğine dikkat çekti. Önümüzdeki süreçte yeni para siyasetine ait kelamlı bağlantıda hangi sözlerin piyasalar ve yatırımcılar açısından takip edileceği sorusuna “Liralaşma tabiri”nin belirleyici olacağı istikametinde yanıt veren Erkan; “Politikada gerçek bir odak değişimi göreceksek liralaşma tabirini daha az görmemiz gerekir. Liralaşma kuralında bir sadeleşme olacağına dair tabirler tesirli olur” halinde konuştu. Erkan ayrıyeten bunun dışında kelamlı olarak enflasyon güncellemeleri, ortodoks siyaset ile uyumlu sözler ve sıkı siyaset bildirilerinin piyasalara itimat vermek açısından tesirli olacağını belirtti.
patronlardunyasi.com
