Reuters tarafından incelenen Rus gümrük bilgilerine nazaran Ukrayna’nın Rusya tarafından ilhak edilen bölgelerinde üretilen en az 14.3 milyon dolar kıymetindeki kömür bu yıl Türkiye’ye ihraç edildi. Bilgiler, Şubat ve Temmuz 2023 tarihleri ortasında Ukrayna’nın ilhak edilen doğu bölgeleri Donetsk ve Luhansk’tan yaklaşık 160 bin 400 ton kömürün Türkiye’ye geldiğini gösteriyor. Gümrük datalarında yer alan üç üretici, Reuters’a kelam konusu devirde iki bölgeden Türkiye’ye kömür sevkiyatı yaptıklarını doğruladı. Ticaret Bakanlığı ve gümrük müdürlüğü, İngiliz haber ajansının sevkiyatlarla ilgili yorum taleplerine karşılık vermedi.
Gazete Oksijen’de yer alan habere nazaran Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa Birliği’nin bilakis Türkiye, Rusya ya da Ukrayna’nın Moskova tarafından denetim edilen bölgeleriyle ticareti kısıtlamadı. Washington, Türk şirketleri Rusya’nın Ukrayna’ya karşı savaş açmasına ya da yaptırımları delmesine yardımcı olmamaları konusunda uyardı. Moskova’nın Şubat 2022’de işgali başlatmasından bu yana, Kiev’in Rusya’yı püskürtme gayretlerini destekleyen bir NATO üyesi olan Türkiye, Ukrayna’nın toprak bütünlüğünü tanıdığını tekraren açıkladı. Ankara, savaşan ülkeler ortasında Ukrayna’nın Karadeniz üzerinden tahıl ihracatına müsaade veren ve artık yürürlükte olmayan bir muahedeye aracılık edilmesinde kilit bir rol oynadı.
ELEKTRİK ÜRETİMİ ARTTI
Reuters tarafından incelenen bir ticari data sağlayıcısının dataları, Şubat ve Temmuz ayları ortasında en az 10 üreticiden kömürün Türkiye’ye gittiğini gösterdi. Reuters’e nazaran sayılar, Türkiye’nin ilhak edilen bölgelerden yapılan kömür ihracatında rahatlıkla en büyük gaye olduğunu ve bu devirdeki sevkiyatların yüzde 95’ini oluşturduğunu ortaya koyuyor. Kıymetli bir kömür tüketicisi ve ithalatçısı olan Türkiye, kömürün elektrik üretimindeki hissesini artırıyor. Resmi bilgilere nazaran, Türkiye bu yılın birinci yarısında ithal kömürden 31,5 milyon megavat/saat (MWh) elektrik üreterek 2022’nin tıpkı devrine nazaran dörtte bir oranında artış gösterdi.
“BÖLGE HALİHAZIRDA TÜRKİYE’YE KÖMÜR İHRAÇ EDİYORDU”
Interfax haber ajansının Spark Rus şirketleri bilgi tabanına nazaran kömür satıcıları Rusya’da ve ilhak edilmiş Ukrayna topraklarında kayıtlı. Gümrük datalarına nazaran alıcılar Hong Kong, BAE ve Belize ve İngiliz Virgin Adaları üzere offshore yargı bölgelerinde kayıtlı şirketlerdi. Listede hiçbir Türk şirketi bulunmuyor. Reuters alıcıların temaslarını bulamadığı üzere en son faydalanıcıların kim olduğunu da tespit edemedi. Kasım ayında, kelamda Donetsk Halk Cumhuriyeti’nin o zamanki başkanı Vitaliy Khotsenko, bölgenin halihazırda Türkiye’ye kömür ihraç ettiğini ve buradan Orta Doğu ve Afrika’daki pazarlara gittiğini söyledi.
Reuters, gümrük datalarında Donetsk’te üretilen kömürün 2022 yılında Türkiye’ye yahut öteki ülkelere sevkiyatına ait rastgele bir bilgi bulamadı. Donetsk ve Luhansk bölgelerinde Rusya tarafından kurulan yetkililer ve Ukrayna hükümeti kömür ihracatı konusunda yorum yapmadı. Rusya Federal Gümrük Servisi, Reuters’in sorularına verdiği karşılıkta, Şubat 2022’den bu yana dış ticaret istatistiklerinin yayınlanmasını askıya aldığını söyledi.
Ticari datalar kömürün nasıl ihraç edildiğine dair tam bir fotoğraf sunmazken, bir kısmının Rusya’nın güneyindeki liman kenti Rostov üzerinden, bir kısmının da Donetsk ve Luhansk’a demiryolu ilişkisi olan Karadeniz limanı Novorossiisk üzerinden gittiğini gösteriyor. Reuters, malın bir kısmının mı yoksa tamamının mı Türkiye’den tekrar ihraç edildiğini belirleyemedi. Rusya’nın Ukrayna’yı işgal etmesinden üç gün evvel, 21 Şubat 2022’de uygulamaya konulan ABD yaptırımları, ABD’nin Donetsk ve Luhansk Halk Cumhuriyetleri’nden ithalatını ya da bu cumhuriyetlere ihracatını yasaklıyor. İki gün sonra Avrupa Birliği, iki bölgeden gelen mallara ithalat yasağı getirilmesini de içeren önlemler açıkladı.
“UKRAYNA’NIN DOĞAL KAYNAKLARI UKRAYNA HALKINA AİTTİR”
Türkiye tıpkı yaptırımları uygulamıyor. ABD, Ukrayna’ya karşı savaşında Moskova’yı desteklediğini düşündüğü, ortalarında Türkiye’nin de bulunduğu şirketlere yaptırım uyguluyor. ABD Dışişleri Bakanlığı sözcüsüne Türkiye’ye yapılan sevkiyatlar sorulduğunda “Bu tıp ticaret raporlarından haberdarız, lakin spesifik bulgularınız hakkında yorum yapamayız. Rusya’nın Ukrayna’nın doğal kaynaklarının çalınmasından yarar sağlamaya yönelik her türlü teşebbüsünden nefret ediyoruz. Ukrayna’nın doğal kaynakları Ukrayna halkına aittir” tabirlerini kullandı.
DÖRT ŞİRKETLE TEMAS KURABİLDİ
Reuters, ilhak edilen iki bölgeden kömür ihraç eden 10 madenciye ve ilgili şirketlere yorum için ulaşmaya çalıştı. Dört şirketle temas kurulabildi, öbürleri karşılık vermedi. Merkezi Luhansk’ta bulunan ve Rusya tarafından kurulan Luhansk Halk Cumhuriyeti yetkililerine ilişkin olan Vostokugol, ilhak edilen bölgelerdeki en büyük kömür madenciliği şirketlerinden biri ve gümrük datalarına nazaran Şubat-Temmuz periyodunda Türkiye’ye yapılan kömür ihracatının 100 bin tonluk kısmını gerçekleştiriyor.
Moskova’da kayıtlı bir ticaret şirketi olan ve Vostokugol’un tek satıcısı pozisyonundaki Florance LLC’nin üst seviye yetkilisi Adzhmal Zalmai, Reuters’in Türkiye’ye yapılan sevkiyatlarla ilgili sorusu üzerine telefonu kapattı. 2014’ten bu yana Rusya yanlısı güçler tarafından denetim edilen Luhansk kenti yakınlarındaki Antratsyt kasabasında faaliyet gösteren özel madencilik şirketi Nedra-06’nın yöneticisi Anton Nadeyev, Türkiye’ye yapılan sevkiyatları doğruladı. Nadeyev süreçlerle ilgili daha fazla detay ya da alıcılar hakkında bilgi vermeyi reddetti. Nadeyev, “Ticari sırlarımızı lisana getirmeye hazır değilim” dedi.
Gümrük bilgileri Nedra-06’nın Mayıs ve Haziran aylarında Türkiye’ye toplam bin 600 tonluk iki kömür sevkiyatı yaptığını gösteriyor. Gümrük bilgileri, alıcıların Belize merkezli Brig Management LTD ve Hong Konglu Green Rabbit LTD olduğunu gösteriyor. Kayıtlar bu iki şirketin incelenen devirde ilhak edilen Ukrayna topraklarından kömür alan en büyük alıcılar olduğunu gösteriyor.
DONESK VE LUHANSK’IN İLHAKI
Rusya, Eylül 2022’de Ukrayna’nın doğusundaki Donetsk ve Luhansk bölgelerinin tamamını ilhak ettiğini açıkladı, fakat devam eden çatışmalar nedeniyle bölgenin sırf bir kısmını denetim ediyor. Ukrayna, Batılı müttefikleri ve Türkiye de dahil olmak üzere BM Genel Konseyi’ndeki ülkelerin büyük çoğunluğu, ilan edilen ilhakı yasadışı olarak niteleyerek kınadı.
patronlardunyasi.com
