Seçimlerin akabinde gerçek bölümde gözler yeni iktisat siyasetlerine çevrildi. Toplumun tüm bölümlerinin görüşlerinin alınması ve 5 yılda 6 milyon yeni istihdam oluşturulması beklenen yeni iktisat rotası öncesinde iş dünyası temsilcileri, öncelikle kronikleşen enflasyon ve cari açığın düşürülmesini, maliyet artışlarının frenlenmesini ve ihracatı artırıcı, ithalatı azaltıcı siyasetlerin devreye alınmasından yana.
İş dünyasına nazaran, bu noktada da düğüm yeni teşvik ve üretim siyasetlerinde çözülüyor. Dünya’nın haberine nazaran, cari açığın kapanması için ihracatı artırıp, ithalatı denetim altına almak gerektiğine işaret eden iş dünyası temsilcileri, şu tekliflerde bulunuyor: İthalat haritası çıkarılsın, en çok ithal edilen eserlerde üretilmeyeni üretmek için yeni teşvik siyasetleri oluşturulsun, bölgesel değil sektörel teşvik siyaseti izlensin, teşvik ve finansmanda seçici modele geçilsin. Teşvik düzeneğinde yüksek katma bedelli ve teknolojik eserler öncelikli olsun.
SANAYİCİ NE İSTİYOR?
– Finansmana erişimde sorun var. Seçici kredi modeline geçilsin
– Teşvikler teknolojik ve katma pahalı eser odaklı olsun
– Yeşil dönüşüm üzere yeni yatırım alanlarının önü açılsın ve regülasyonlar yapılsın
– Atık yönetmelikleri tekrar düzenlensin, atıklar hammadde olsun
– Yatırım için sanayi yeri sorunu çözülsün
– Yetişmiş eleman yetiştiren merkezlere MEB kaynaklı öğretmen takviyesi verilsin
– Kur karşısında ezilmeyecek katma pahalı üretim için gerekli takviyeler sağlansın
– Yurt dışından orta ve yüksek teknoloji yatırımı yapacak şirketleri çekilsin, nitelikli insan kaynağının yurt içinde kalması için ikna edilsin.
En fazla ithal edilen eserler:
– Mineral yakıtlar yüzde 19,7 düşüşe rağmen 26.3 milyar dolar
– Kazanlar makineler mekanik aygıtlar yüzde 22,2 artışla 12,9 milyar dolar
– Motorlu kara taşıtları yüzde 76,7 artışla 8.46 milyar dolar
– Demir çelik yüzde 22,4 düşüşle 8,4 milyar dolar
– Elektronik makine ve aygıtlar yüzde 39,9 artışla 9.1 milyar dolar.
KATMA KIYMET ÜRETEN SANİYİCİ DESTEKLENSİN
“Dünyada ekonomik ve politik olarak değişken süreç ve şartlara tanıklık ediyoruz” diyen Şiddetli Holding İdare Şurası Lideri Ahmet Kuvvetli, Türkiye’nin dünyadaki güçlü pozisyonunu koruyabilmek için teknoloji ve inovasyonla katma bedel üreten ekonomik yapısını bilhassa endüstride gerçekleştireceği yatırımlarla desteklemesi gerektiğini vurguladı. Katma bedelli ihracatı tüm iktisadın ana ögesi haline getirmek gerektiğine dikkat çeken Kuvvetli, “Bu bahiste dünya çapında başarılı şirketlerimiz var. Öbür taraftan dünyada da yaşanan gelişmeleri yakından takip etmeliyiz. Endüstrisiz bir ülke düşünülemez. Sanayi istihdam ve ihracat demek. O nedenle sanayimizi ihracat odaklı olarak dönüştürmeliyiz. Bunun merkezinde de daha fazla katma bedel üretmek olmalı. Ekonomimize katkı sağlayan tüm şirketler için hazırlanacak teşvik siyasetleriyle topyekûn bir değişim ve dönüşüm sağlamalıyız” dedi. Zorlu’ya nazaran bu, Türkiye’yi yeni dünya sisteminde katma bedelli ihracat yapan ve sürdürülebilir büyüme sağlayan bir ülke haline getirecek.
TÜRKİYE ÜRETİM ODAKLI OLMALI
“Artık rekabetçilikte sanayi odaklı, üretim odaklı yeni bir öykü yazmalı, büyümeden fazla kalkınma odaklı bir ekonomik modele geçmeliyiz” diyen TÜRKONFED Lideri Süleyman Sönmez, asıl gündem olan iktisada dönülmesi gerektiğini vurguladı. İş dünyasının finansmana erişim ve genel ekonomik beklentilerini ölçmek üzere yılın her çeyreğinde yaptıkları anketin 2023 yılı birinci çeyrek sonuçlarını açıklayan Sönmez, bu periyotta her 4 işletmeden 3’ünün krediye erişmekte zorlandığını, her 10 işletmeden 8’inin ise uygulanan mali ve finansal önlemlerden olumsuz etkilendiğini söyledi. Sönmez, “Çıkan sonuç, başta KOBİ’ler olmak üzere işletmeler açısından 2022 yılından bu yana kuralların daha da ağırlaştığını gösteriyor. Her 3 işletmeden 1’i işletme sermayesi gereksinimini banka kredileri yahut tedarikçi ve müşterilerinden aldığı finansman ile karşılıyor. Her 4 işletmeden 3’ü krediye erişimin zorlaştığını söz ediyor. Seçim öncesi açıklanan 350 milyar TL’lik KGF kredilerinin ölçüsünü kâfi görmeyenlerin oranı yüzde 85 olurken, işletmelerin yüzde 74’ü de KGF kredilerine erişimin zorlaştığını belirtiyor.”
Ekonomi siyasetlerinde yaratılacak inanç ikliminin, milletlerarası yatırımlardan finansmana erişime kadar pek çok hususta temel oluşturduğunu anlatan Sönmez, şöyle konuştu: “Faizler ve finansmana erişim konusunda uzun müddettir yaşadığımız belirsizliğin bir an evvel istikrara kavuşması için uygunlaştırıcı adımlar atılmalı. Krediler üzerindeki baskı hafifletilmeli, finansmana erişimde zorlaştırıcı ögeler ortadan kaldırıldığı üzere kolaylaştırıcı uygulamalar süratle hayata geçirilmeli. Yüksek seyreden dış ticaret açığının ana nedeni ihracatın istenen seviyede artmaması değil başta güç alanında olmak üzere ithalata olan çok bağımlılığımız ve yüksek katma pahalı, yüksek teknolojili eser ihracatında yüzde 3 barajına takılı kalmamızdır.”
NİTELİKLİ İNSAN KAYNAĞI KORUNMALI
Türkiye Makine Federasyonu (MAKFED) Lideri Adnan Dalgakıran, cari açığı orta ve uzun vadede çözecek bir siyasetin ortaya konması ve kararlılıkla uygulanması gerektiğinin altını çizdi. Dalgakıran, önemli teşviklere karşın, sanayi üretimini orta ve yüksek teknolojili üretime yönlendirilmediğini söyledi. Dalgakıran, “Yurt dışından orta ve yüksek teknoloji yatırımı yapacak şirketleri çekelim. Nitelikli insan kaynağını yurt içinde kalması için ikna etmeliyiz. Uzun vadeli düşük faizli kredilerin de yatırımları özendireceğini düşünüyoruz” dedi. Krediye erişimin zorlaştırılmaması, döviz kurunun da gerçek kıymetine ulaşması gerektiğini söyleyen Dalgakıran, “Sene başından beri döviz artışı yüzde 10’da kalırken, TL kimi maliyetler yüzde 50 arttı. Bu da ihracatçının artık para kazanamaz, rekabet edemez hale gelmesine neden oluyor. Ana sorun cari açık olduğuna nazaran, ülkeye giren dövizi yükseltmek, çıkan dövizi de azaltmalıyız. Orta malı ithalatı giderek yükseliyor. Kurların düşük kalması, üretmek yerine dışarıdan ithal etmeyi özendiren bir durum. İçinde bulunduğumuz durumla tam bir tezat teşkil ediyor” dedi. Türkiye’nin ithal ettiği eserlerin yüzde 70’ini, iç piyasada ürettiği halde ithal ettiğini söyleyen Dalgakıran, Türk endüstrisini orta ve yüksek teknolojilere taşıyacak bölümlerin makine, elektronik ve yazılım bölümü olduğunu belirtti.
YENİ DEVİRDE BÖLGESEL DEĞİL SEKTÖREL TEŞVİK YAPILSIN
Yeni iktisat idaresinin odak noktasının ‘üretim’ olması gerektiğini söyleyen Türkiye Un Sanayicileri Federasyonu (TUSAF) Lideri Haluk Tezcan, finansman takviyelerinin de üretim ve istihdam odaklı olması gerekliliğine işaret etti. Tezcan, bölgelere nazaran değil dallara nazaran teşvik verilmesini istedi. Tezcan, “Hangi kesimler katma kıymet yaratacaksa o bölüme teşvik sistemine geçilmeli. Türkiye’de un fabrikası fazlalığı var. Un fabrikasına teşvik verilmesi bir mana söz etmiyor. Türkiye’nin üretemeyip ithal ettiği kesimlerde üretimi artıracak işletmelerin desteklenmesi gerekiyor. İthalatı azaltıp üretimi artıracak alanlarda gelişmeliyiz” dedi. Besin dalının yılda 1 milyar dolardan fazla ithalatı olduğuna dikkat çeken Tezcan, şunları söyledi: “Hangi eserler yapılacaksa belirlenip onlara teşvik sağlanmalı. Ürettiğimiz fındık, üzüm, buğday unu üzere eserleri markalaştırıp dünya sofralarına ulaştırmalıyız. Kimya ve atık kesimi olarak yapabileceğimiz birçok farklı yatırım alanlarımız var. Örneğin cip üretimi var, burada hükümetin bir siyaseti olmalı.”
FİNANSMANDA SEÇİCİ KREDİ MODELİ
Yeni periyotta verilen teşviklerin bölgeselden çok Türkiye’nin gereksinimlerine ve katma bedelli üretim odaklı olması gerektiğine işaret eden PAGEV Lideri Yavuz Eroğlu, “Türkiye’nin şu anda asıl gereksinimi eser üretmek. Teşvik modeli seçilirken bilhassa teknoloji odaklı olmalı” dedi. Türk iş dünyasının şu anda asıl sorununun finansal kaynak olduğunu kaydeden Eroğlu, hudutlu kaynaklar nedeniyle de orta ve yüksek teknoloji eserlerinin krediye ulaşımının kolaylaştırılması gerektiğini belirtti.
Eroğlu’nun bu noktadaki önerisi ise orta ve yüksek teknoloji eserlerinin destekleneceği ‘seçici kredi modeli’ siyasetine geçilmesi. Plastikte Türkiye’yi rahatlatacak yeni yatırım alanlarına işaret eden Eroğlu, şunları söyledi: “Türk plastik bölümü Almanya’dan sonra 11 milyon ton üretimle ikinci sırada. Lakin hammaddede gereksinimimizin yalnızca yüzde 12’si yerli üretim. Yeşil dönüşümle birlikte burada önümüze bir fırsat çıktı; döngüsel iktisat. Yani yepyeni petrolde üretilen hammaddeyi kullanmak yerine geri dönüştürülmüş eserleri kullanmak. Şayet geri dönüşüm konusunda Türkiye bölgesel bir güç olursa, dünyadaki atıkların da bir dönüşüm merkezi olur. Etrafla uyumlu yapılar kurabilir, yasal altyapılarımızı buna nazaran yaparsak yeni dönüşümde bir fırsat yakalarız.”
Sanayicinin kronik sıkıntılarından birini de yatırım yeri olarak gösteren PAGEV Lideri Eroğlu, “İşini büyütmek için endüstricinin yatırım yapması gerekiyor lakin önündeki en büyük maliyet kalemi sanayi yeri. Türkiye’de sanayi yeri ranta dönüştü. Ranttan arındırılmış, çağdaş üretim merkezleri için önümüzdeki periyotta endüstricinin yer probleminin çözülmesi gerekiyor” dedi. Eroğlu’na nazaran, döviz kuru karşısında hassas olmayan katma bedelli eserler yapabilmek için topyekun regülasyon gerekiyor.
SINIFLAMA YAPILSIN
İstanbul Kimyevi Unsurlar ve Mamülleri İhracatçıları Birliği (İKMİB) eski Lideri Murat Akyüz, cari açığın azaltılmasına vurgu yaptı. Türk Lirası bazlı maliyetlerin arttığına işaret eden Akyüz, endüstricinin güç maliyetlerini aşağıda çekmede yenilenebilir güç kaynaklarının ehemmiyetine vurgu yaptı.
Murat Akyüz, şunları söyledi:
“GES ve RES üzere güneş ve rüzgar santrallerine endüstricinin erişmesi çok güç olmaya başladı. Kiralık alanlar var lakin, buradaki üretimleri taşıyacak elektrik sınırları yok. Endüstrici GES ve RES’le yapmak istediği güç yatırımlarını yapamaz hale geldi. Bunu finansmanıyla ilgili de kahırlar var. Öte yandan şirketlerimizi biran evvel karbon nötr hale getirmek için elektrikli araçlara teşvik vermeliyiz. Firmaların yatırımlarına teşvik edici uzun vadeli yeni siyasetler belirlemeliyiz. Orta yüksek teknolojili eser yatırımlarına daha yüksek teşvik vermeliyiz. Bugün domates, salça üreticisiyle, domatesten likopeni çekip kanser tedavisinde kullanan ya da vitamin üretenlere birebir teşvik veriliyor. Teknoloji düzeylerine nazaran teşvik sistemleri oluşturulmalı. Üretilen bir eser varsa, üretilmeyen bir eser için teşviklerle yönlendirici olunmalı. ‘Sen farklı bir şey yap ona nazaran teşvik verelim’ üzere yönlendirme yapılması gerekiyor.”
patronlardunyasi.com
