Türkiye Müteahhitler Birliği’nin (TMB) 2023 yılı birinci yarısına ait İnşaat Bölümü Tahlili Raporu’nda, sarsıntı sonrası yine inşa çalışmalarının bölüm faaliyetleri üzerindeki tesirleri öne çıktı. Başta İstanbul olmak üzere zelzele riski yüksek kentlerde kentsel dönüşüme talepteki artışın da dal için potansiyel yarattığına değinilen raporda, “Deprem bölgesinin tekrar imarı ile zelzele riski yüksek vilayetlerde süratle gereksinim duyulan afet odaklı kentsel dönüşüm sürecinin, ayrıyeten ülke genelinde demografik tesirlerle gereksinimin artmaya devam ettiği konut üretiminin önünde aşılması gereken zorluklar mevcuttur” denildi. Rapor ayrıyeten, dalda konut dışı faaliyetlerde bir büyüme gözlemlenmediğine dikkat çekti.
POZİTİFE DÖNEN GÖRÜNÜM GEÇTİĞİMİZ YILLARIN ÇOK GERİSİNDE
Raporda, zelzele sonrasında tekrar inşa çalışmalarının yarattığı ivmeyle inşaat kesiminin yılın birinci çeyrek periyodunda son 20 çeyreğin en süratli artışını kaydettiği ve ulusal gelirden yüzde 5,4 hisse aldığı belirtilirken, “Diğer taraftan 2016 yılında ulusal gelirden aldığı hisse yüzde 9’a kadar çıkan inşaat dalında müspete dönen görünüm hala geçtiğimiz yılların çok gerisindedir” denildi. Çalışmada, İstanbul başta olmak üzere zelzele riski yüksek kentlerde kentsel dönüşüme olan talebin artış göstermesinin de önümüzdeki periyoda dair potansiyel yarattığı lakin dalın geneli için maliyet yükünde ve finansmana erişimde zorluğun artması öngörüleri çerçevesinde beklentilerin sonlu olduğu lisana getirildi.
EK FİYAT BEKLENTİSİ SÜRÜYOR
İnşaat bölümünde son yıllarda gerek global gerek ulusal bazda yaşanan gelişmelerle beklenmedik biçimde artan girdi maliyetleri yüküne dair kaygıların sürdüğüne işaret edilen çalışmada, “Son olarak döviz kurunda yaşanan süratli yükseliş ve para siyasetinde sıkılaşma adımları, gerek konut üreticileri gerek kamu ile çalışan müteahhitler açısından ek maliyetler yaratacaktır” değerlendirmesi yapıldı. Geçen periyotta maliyet artışı probleminin aşılamamasıyla teminat mektupları nakde çevrilen kamu projeleri üstlenmiş müteahhitlik firmalarına tek seferlik sicil affı getirilmesi yoluyla yasakların kaldırılması ve maliyet artışlarını karşılayacak oranda ek fiyat farkı düzenlemesi getirilmesi beklentisinin sürdüğü de vurgulandı.
YENİDEN İMAR FAALİYETİ ÇOK BÜYÜK ÇAPTA
Yaşanan acı zelzelelerle birlikte dalda öne çıkan konut alanında ise yeni ve şiddetli meselelerin gündemde olduğuna işaret edilen çalışmada, Türkiye’nin yıllık konut gereksiniminin 800-850 bin olduğu düşünüldüğünde hükümet tarafından birinci basamakta sarsıntı bölgesinde yapılması planlanan 600 bin dolayında konutun kıymetinin anlaşıldığı, ayrıyeten az hasarlı konutlarla birlikte bölgede 2 milyona yakın konutun tekrar inşasına muhtaçlık olduğu belirtildi.
Diğer taraftan kelam konusu faaliyetler kapsamında işgücü bulmada çekilen zorlukların dal temsilcileri tarafından lisana getirildiği eklendi. Raporda zelzele riski yüksek vilayetlerde süratle gereksinim duyulan afet odaklı kentsel dönüşüm sürecine de işaret edilerek, “Bu hayati sürecin, vatandaşın inisiyatifine bırakılmadan başlatılıp sonuçlandırılması ve inançsız yapıların süratle tahliye edilerek dönüşümün devletin dayanağıyla gerçekleştirilmesine gereksinim vardır” denildi. Ülke çapında barınma gereksiniminin aciliyetinin yanı sıra sarsıntı bölgesindeki yine inşa çalışmalarının planlı ve kontrollü biçimde yürütülmesinin kıymeti vurgulandı.
YURT DIŞINDA 7,5 MİLYAR DOLARLIK İŞ ÜSTLENİLDİ
Raporda Türk inşaat sektörünin, bu yılın birinci yarısında yurt dışında 7,5 milyar ABD Doları meblağında 110 proje üstlendiği belirtilirken özetle şu bilgiler verildi;
“Böylece dalın birinci kere 1972 yılında Libya ile yurt dışı pazara açılmasından bu yana ulaştığı memleketler arası proje portföyü büyüklüğü, 133 ülkede üstlenilen 11 bin 758 projeyle toplam 480,5 milyar ABD Doları olmuştur. Körfez ülkeleriyle son periyotta ısınmaya başlayan siyasi münasebetler kapsamında Suudi Arabistan öne çıkmaktadır. İkinci maksat pazar olarak hayata geçmeyi bekleyen büyük altyapı projelerinin bulunduğu Irak (yenilenebilir güç, konut, sıhhat tesisi ile tarım projeleri) takip edilmektedir. Yakın bağlarının ve kıymetli iş deneyiminin bulunduğu Balkan ülkeleri de yeni proje ve yatırım imkanlarıyla Türk müteahhitler için yeni fırsatlar sunmaktadır.” denildi.
RUSYA’DAKİ KAYBI SUUDİ ARABİSTAN TELAFİ EDECEK
Rusya-Ukrayna savaşının yurt dışı müteahhitlik hizmetlerinde yarattığı kayıp sürerken, dal Rusya’daki kaybı bu yıl Suudi Arabistan’da hayata geçirilecek projelerle telafi etme amacı doğrultusunda TMB uyumunda çalışmalarına sürat vermiştir.
HAKEDİŞTEKİ GECİKMELER DALI OLUMSUZ ETKİLİYOR
Yüksek girdi maliyetlerinin yanı sıra ödenek yetersizliği ve hakediş ödemelerinde yaşanan gecikmeler dalı olumsuz etkileyen en önemli ögelerdir. Bu koşullar altında müteahhitlik firmalarının bir müddettir borçluluk oranlarının yüksek seyrettiği izlenmektedir. BDDK’nın Nisan 2023 datalarına nazaran bölümün toplam nakdi kredi hacmi de evvelki yılın birebir devrine nazaran yüzde 32 artarak 627,1 milyar TL olmuştur ve bölümde takipteki kredi oranı yüzde 4’tür. Başka taraftan özel kesimin genelinde olduğu üzere piyasa faizlerinin hala yüksek ve bankaların kredi verme iştahının düşük olması nedeniyle firmalar için son periyotta finansmana erişim meselesinin yaşandığı da bilinmektedir.
KREDİ SORUNU KONUT SATIŞI ÜZERİNDE BASKI YARATIYOR
Konut talebinde de kredilere erişimde sınırlamaların artmasının yanı sıra son aylarda mevduat faizlerinde yaşanan yükselişin yatırım emelli alımlar üzerinde baskı yarattığı kıymetlendirilmektedir. Kamu bankaları tarafından hayata geçirilen “Yeni Konutum Kampanyası”nın ise tesirli olduğu değerlendirilmiş, seçimlerin akabinde konut fiyatlarının artacağı beklentisi kimi alıcıları harekete geçiren öbür bir öge olarak görülmüştür. Ülke genelinde konut satışlarındaki gerilemeye rağmen konut fiyatlarında artış devam etmektedir. Makroekonomik gelişmeler konut fiyatlarında yakın vakitte dengelenme yaşanması beklentisini mümkün kılmamaktadır. Yaşanan afetlerle arzın gerilemesi bilhassa göç edilen yerlerde konut fiyatlarında ve kiralarda önümüzdeki devirde artışın süreceğini göstermektedir.”
patronlardunyasi.com
