Ozan Kemal İşleten
Oysa Osmanlı İmparatorluğu’nda Yasal Sultan Süleyman devrini anlatan Harika Yüzyıl dizisinin tarih danışmanlığını Erhan Afyoncu üzere hatırı sayılır bir Osmanlı tarihçisi yapıyordu. Elbette içinde kurgu ögeleri olmakla birlikte genel çizgileri ile tarihi gerçekleri yansıtan bir diziydi.
Ancak bu güruhun ne hayal dünyalarındaki “cedleri” ile dizide izledikleri Osmanlı ortasındaki uçuruma, ne de yıllardır Osmanlı üzerinden halkı kandıranların halkın gerçekler ile yüzleşmesine tahammülleri yoktu. Buna karşın toplumun ekseriyetinin beğenisini kazanarak izlenme rekorları kıran dizi, bu bölümün yansısını azaltacak senaryo düzenlemeleri ve kostüm tercihleri ile yayın hayatını muvaffakiyetle sürdürdü.
‘BİR GÜN GELİR MAZLUMLARIN KISSASI DE ANLATILIR’
Dizide, Şehzade Mustafa’nın muhtemelen senaristin ilhamı ile senaryoya dahil ettiği hakikate ermesini hiç ummadığı bir istikbale yazdığı ve katledilmesi halinde babasının okuması için göğsüne sakladığı mektubun son satırları hala hatırımdadır.
“…bir gün gelir mazlumların öyküsü de anlatılır. Tahminen yıllar tahminen de yüzyıllar sonra biri benim öykümü anlatır. Birileri işitir ve öğrenirler hakikati. İşte o gün mazlumun hakkı mazluma teslim edilmiş olur.”
İzmir’den İstanbul’a dönüş yolunda ani bir kararla Şehzade Mustafa’nın türbesini ziyaret etmemin akabinde hem bir Türk evladı hem de Bektaşi fukarası olarak Mustafa’nın kıssasını değinilmeyen bir açıdan aktarmam gerektiğini hissederek bu uğraşın içine girdim.
MAHİDEVRAN’DAN DOĞMA MUSTAFA
Şehzade Mustafa hepimizin bildiği üzere Sultan Süleyman’ın eşi Mahidevran Sultan’dan olma oğludur. 6 Ağustos 1515 tarihinde babası Yasal Sultan Süleyman’ın şehzadelik yıllarında Manisa’da dünyaya gelmiştir. Mustafa’nın annesi gerçek ismi Baharay olan Mahidevran Sultan’ın babası Kabardey Prensi Temrukzade Mirza Haydar, annesi de Kırım Hanı Mengli Giray Han’ın kızıydı. Mahidevran, asil bir aileden gelmekteydi. Osmanlı kayıtlarında padişah eşlerinin soyları muğlaktır fakat bugün hala varlığını sürdürmekte olan Temrukoğlu ailesi bu bilgiyi teyit etmekte Saide Perizad Temrukoğlu’nun Cumhuriyet Gazetesi Pazar ekine 6 Ekim 2012’de verdiği röportaj ve gazetede yayımlanan nüfus tezkeresi sureti bu tarihi transferle örtüşmektedir.
MAHİDEVRAN HÜRREM’DEN DAHA GÜZELDİ
16.yy İstanbul’u hakkında en uzman kaynaklardan biri olan Türk Mektupları isimli yapıtın müellifi ve Avusturya monarşisinde misyonlu bir diplomat olan Ogier Ghiselin de Busbecq de Süleyman’ın beş oğlunun en büyüğü olan Mustafa’nın Kırımlı bir anneden doğduğunu yazmıştır. Periyodun hoşu manasındaki Mahidevran ismini alan Baharay, Kanuni’yle evlendirilmek için yetiştirilmek üzere 11 yaşında saraya gönderilmişti. Sarı kıvırcık saçlı ve beyaz deriliydi. Mustafa ve bebekken ölen kızının dışında bugün ismi bile hatırlanmayan bir oğlu daha vardı. Aktarılan tanımlara ve Hicri 957, Miladi 1550 tarihli bir çizime nazaran en büyük rakibi Hürrem Sultan’dan daha hoş bir bayandı.
Mahidevran Sultan, anne tarafından Kırım Türk’ü, baba tarafından bölge evvel Altın Orda devleti, sonra Kırım Hanlığı, 1390’dan sonra da Timur hakimiyetinde kaldığı için, Türk Kültür dairesine alabileceğimiz bir Kabardey Prensi olan Temruk’tan doğma yani Türk kültürü içine doğmuş Türkçe isimli bir prensesti. Oğlu Mustafa’yı da bu terbiye ile büyütmüştü. Sultan Süleyman’ın annesi Ayşe Hafsa Sultan’ın Kırım kökenli olduğu bilinir hatta bir teze nazaran de Kırım hanı Mengli Giray’ın kızıdır lakin baba isminin Abdülmuîn’den öbür Abdülhay ve Abdurrahman olarak geçmesi bu iddiayı zayıflatmaktadır. Öbür yandan Nitekim de Yavuz Sultan Selim’in eşlerinden birisinin Mengli Giray’ın kızı ve Beyhan Sultan, Hâfize Sultan ile Devlet-Şah Sultan’ın annesi olan Âişe Hâtûn olduğu kesin olarak bilinmektedir. Ayşe Hafsa Sultan Kırım’dan gelen bir cariye midir yoksa şahsen Mengli Giray Han’ın kızı mıdır sorusu bugün için bile belirsizliğini korumaktadır.
Aralarında akrabalık ilgisi olsun ya da olmasın Ayşe Hafsa Sultan’ın Kırım kökenli olması, Baharay’a yani Mahidevran Sultan’a yakınlık duymasına sebep olmuştur ve bu yakınlıktan ötürü, Sultan Süleyman’ın annesi Şehzade Mustafa’nın en büyük destekçilerinden olmuştur. Bu Kırım Türk damarı münasebetlerde o kadar tesirli olmuştur ki Şehzade Mustafa’nın bilinen dört eşinden ikisi Kırım Türküdür. Nikahlı eşi Nurcihan Begüm Sultan Tatar prensi Daşkın’ın kızı ve Nerhisşah Sultan’ın validesidir. Öteki nikahlı eşi Fatuha Begüm Sultan Kırım Prensi Mahmud Giray’ın kızıdır ve Mustafa yaşasaydı ve tahta geçseydi tahtın varisi olacak Şehzade Mehmet’in annesidir. Mahidevran Sultan’ın ağabeyi 16. yüzyıl Bektaşi postnişinlerinden ve şairlerinden olan Sersem Ali Dedebaba, Balım Sultan’ın birinci taliplerinden ve halifelerindendir.
‘SERSEM BABA’
Sersem Ali Dedebaba, Hacı Bektaş Veli Dergâhı’na Balım Sultan’dan sonra atanan ikinci postnişin olmuştur. Hacı Bektaş Dergâhı’na gelişi Balım Sultan’dan otuz altı yıl sonradır. Bektaşiliğin “Babagân Kolu”nda en üst makamı belirtmek için kullanılan bir terim olan “Dedebabalık” isimlendirmesi birinci sefer Sersem Ali Baba ile kullanılmaya başlamıştır. Evvelce paşalık ve vezirlik misyonlarında de bulunan Sersem Ali Dedebaba, Bektaşi Tarikatı postuna birinci olarak 1520 yılında oturmuştur. Doğal olarak o da yeğeni Şehzade Mustafa’nın destekçilerindendi. Rivayet odur ki asıl ismi Server Ali Paşa olan Dedebaba Sultan Süleyman’a yol içinde hizmet görmek üzere vazifelerinden azlini istediğinde Sultan Süleyman “Bunca makam, güç bırakılır mı sen sersem misin?” halinde çıkışmış ve tercihini yola hizmet istikametinde yapan Sever Ali Paşa halk ortasında “Sersem Baba” olarak anılır olmuştur.
Babagan Bektaşi yolunun iz bırakan simalarından Turgut Koca Halife Baba Sersem Ali Dedebaba hakkında aktardıkları şöyledir; “Kanuni Sultan Süleyman, birinci eşi Mâhidevrân Sultanı, Hürrem Sultan’ın entrikalarıyla eski saraya sürer. Sersem Ali Baba, Mâhidevrân ‘ın ağabeyi olması hasebiyle, Hacı Bektaş-i Veli dergâhından uzaklaştırılır. Bunun üzerine Sersem Ali Baba, Kalkandelen’e sarfiyat. Harabâti dergâhında oturur. Bu sıralarda Anadolu’da Ululuğu isyanları ve bilhassa Kalender İsyanı patlak vermiştir. Yasal, Anadolu’da bozulan sistemi doğrultmak üzere, İbrahim Paşa’yı görevlendirir. Tıpkı vakitte işleri yatıştırmak için, Sersem Ali Baba’nın, Hacı Bektaş’a dönmesini ferman eder. Sersem Ali Baba, evvel Hacca sarfiyat. Medine ve Kerbelâ yoluyla Pir meskenine gelir. 1551 yılında posta oturur. On dokuz yıl meşihat eder”
MUSTAFA YENİÇERİLERİN DAYANAĞINI ALIYORDU
Muhtemelen Yeniçerilerin Şehzade Mustafa’ya olan dayanağında Mustafa’nın yiğit ve adaletli bir şehzade olmasının yansıra Yeniçerilerin Bektaşi tarikatına mensup olmaları da kıymetli rol oynuyordu. Hızır Hayrettin Paşa ve şehzadenin doğduğu Manisa sancağından beri daima yanında olan Pargalı İbrahim, bu devirde Şehzade Mustafa’nın yanında destekçisi olarak gördüğümüz öne çıkan başka kıymetli iki karakterdir.
BİR ÖTEKİ DESTEKÇİSİ DE PARGALI İBRAHİM’Dİ
Akdeniz’i bir Türk gölü haline getiren Hızır Paşa’ya dinin iyisi manasındaki Hayrettin ismi devlete yaptığı hizmetlerden ötürü Sultan Süleyman tarafından verilmiştir. Lakabı olan Barbaros esasen ağabeyi Oruç Reis’e aittir ve ağabeyinin vefatından sonra Hızır Paşa tarafından da kullanılmıştır. Tarihçi Halil İnancık bu ismin “Baba Oruç” lakabının bozulmuş olmasından oluşmuş olabileceğini söylemektedir. Hakikaten Devlet-i Aliye isimli yapıtında Barbaros’u Baba Orucca halinde anmaktadır. Bir öteki argüman da İtalyanca “kızıl sakal” manasındaki “barba rossa”dan gelir. Oruç Baba tezi hakikat olsun ya da olmasın gerek Bektaşi geleneğindeki esaslı Hızır kültü gerekse Hızır Paşa’nın sancağındaki Zülfikar ve Pençe-i Ali Aba motifi onun Bektaşi geleneğinden gelen bir kahraman olduğunu su götürmez bir halde gözler önüne sermektedir. Gerçekten babasının Selanik’in Vardar ağalarından ve Midilli fatihlerinden Vardarlı Yakup Ağa olduğu da bilinmektedir. Mustafa’nın en büyük destekçilerinden biri beğenilen olduğu devirlerde makbul İbrahim Paşa idamından sonra Maktul İbrahim Paşa olarak anılan Pargalı İbrahim İtalyan ya da Rum kökenli olduğu öne sürülen bir devşirmeydi.
Türk musikisine katkılarıyla tanınan, Boğdan Prensi ve tıpkı vakitte tarihçi muharrir Dimitri Kantemiroğlu’na nazaran, Pargalı İbrahim sekizinci odaya bağlı bir yeniçeridir. Lakin Hammer onun askeri değil sivil bir eğitim aldığını öne sürerek bu iddiayı kabul etmez. Hasebiyle Pargalı’nın Yeniçeriliği ve Bektaşi Tarikatına bağlılığı konusu tartışmalıdır. Bilime, ideolojiye meraklı, ileri görüşlü, yavuz bir devlet adamı olduğu konusunda ise tarihçiler ittifak halindedir.
Pargalı İbrahim, birçok tarihçiye nazaran Hafsa Sultan’ın kızı, Sultan Süleyman’ın kardeşi Hatice Hatun’la bir evlilik yapmıştır. Uzunçarşılı da evvelce bu görüşte olsa da daha sonra ulaştığı evraklarla görüşünü değiştirmiş ve evliliğinin Muhsine Hatun ile olduğunu savunmuştur.
Nigar Anafarta’nın da Uzunçarşılı’nın bu argümanını destekleyen ve eşi tarafından Pargalı İbrahim Paşa’ya yazılan “Muhsine” imzalı bir mektubu 1996 yılında yayınlamasıyla tarih bilimi açısından bu görüş yük kazanmıştır. Bahse bahis Muhsine Hatun Mahidevran Sultan’ın öz yeğeniydi. Hangi argüman gerçek olursa olsun, her iki bayanın da Kırım Türkü kökenleri, Manisa yılları ve şahsen lalası olarak onun eğitimine katkıda bulunması ve Kantemiroğlu’nun Yeniçeri / Bektaşi savı Pargalı İbrahim’in Şehzade Mustafa’ya olan dayanağıyla örtüşmektedir.
HÜRREM SULTAN ASLEN RUTHENYALI
Hafsa Sultan, Mahidevran Sultan, Sersem Ali Dedebaba, Hızır Hayrettin Paşa, Piri Reis ve Pargalı İbrahim Paşa … Bu örgüye baktığımızda Şehzade Mustafa uygun yetiştirilmiş, yiğit ve mert bir şehzade olarak İslam’ın Türk yorumu olan Bektaşi tarikatı ve kökü Kırım Hanlığına dayanan Türk kültür dairesinde yoğrulmuş bir küme tarafından desteklenmekteydi. Hürrem Sultan yahut Avrupa’da bilinen ismiyle Roxelena günümüzde Ukrayna sonlarında yer alan Ruthenyalıdır . Tatar akıncılar tarafından kaçırılan Hürrem evvel Kırım Hanı’na sunulmuş daha sonra cariye olarak Osmanlı’ya gönderilmiştir. Her ne kadar Lehli , Fransız ve Çerkes olduğuna dair bir grup rivayerler varsa da Osmanoğulları’nın haremindeki bayanların kökenlerinin açıklanmasına müsaade verilmediğinden, bunların aileleri , milletleri, dinleri adeta örtülmüş dolayısı ile bu hususlarda çokça söylenceler, hikayeler uydurulmuştur.
1526 yılında İstanbul’a gelen Venedik Balyosu Pietro Bragadino ve 1534’te gelen Daniello Ludovici ‘nin açıkça Hürrem’in Rus kökenli olduğunu yazması bu zayıf rivayetleri büsbütün çürütmektedir.
HÜRREMİN EN BÜYÜK EMELİ OĞULLARININ PADİŞAHLIĞINI GÖRMEK
Ona harem adetlerince verilen Farsça “Hürrem” ismi , sevinçli, şen, memnun manasındadır. Venedik Balyosu (elçi) Pietro Bragdino, Hürrem’in hoş değilse de tatlı ve genç olduğunu vurgulamıştır. Hürrem’in Sultan Süleyman ile tanışması hakkında kesin bilgi yoktur. Padişahlığının birinci yılında Harem’e girdiği düşünülür. Hürrem Sultan Süleyman’a Mehmet, Mihrimah, Abdullah, Selim, Beyazid ve Cihangir olmak üzere altı evlat vermiştir. Abdullah şimdi iki yaşında Mehmet de yirmi iki yaşında ölmüş ve taht gayretinde devre dışı kalmıştır. Tarihçi Mahmud Sakaoğlu Mahmud’un annesinin Gülfem Hatun olabileceğini müellif. Cihangir zayıf yapılı kambur ve çok duygusal bir şehzadedir dolayısı ile taht namzeti olarak görülmez. Hürrem’in en büyük emeli büyük oğlu Selim’in ya da Beyazid’ın padişahlığını görmektir.
HÜRREM’İN CADI OLDUĞUNU DÜŞÜRLERMİŞ
Bu yolda en büyük destekçileri kızı Mihrimah Sultan, damadı Rüstem Paşa, Şeyh-ül İslam Ebu Suud ve Sultan Süleyman’ın Hürrem’e duyduğu büyük aşktan aldığı güçtür. Venedik Balyosu Pietro Brangadino her nasılsa sarayın sağır duvarlarından kulağına ulaşan bir dedikoduyu, 1526’da Venedik’e gönderdiği raporuna kaydetmiş ve Padişah’ın büyük şehzadesi Mustafa’nın annesi Gülbahar’ı yani Mahidevran’ı ilgiden mahrum bırakarak bütün sevgisini, ilgisini, öteki üç şehzadesinin annesine ağırlaştırdığını vurgulamıştır. Bu aşk o denli bir aşktır ki Hürrem’in padişaha büyü yaptığı söylentileri İstanbul’da konuşulur olmuştur. Busbecq da Türk Mektupları’nda bu mevzuya temas etmiştir. Şöyle ki Busbecq bir gün İstanbul’da gezerken aşk işlerinde büyük kudret atfedilen iki sırtlan görmüş. Sahipleri bunları kendisine satmak istememişler. Zira bu hayvanları Sultan’ın zevcesi için saklıyorlarmış. Çünkü rivayete nazaran Hürrem büyü yaparak padişahın aşkını devam ettiriyormuş o denli ki İstanbullular ortasında Hürrem’in bir cadı olduğu inancı epey yaygınmış.
Elbette Hürrem bu türlü şeylere tevessül etmişse bile bir tesirinin olmuş olduğuna inanmıyoruz lakin rivayet, söylence doğruysa bu fakat onun gözünü ne kadar kararttığının göstergesi olabilir. O denli ki bu hırs ve kurnazlık ile kendisini Süleyman’dan resmi zevce payesini alacak ve taht çekişmesinde büyük bir avantaj elde edecek ve genel teamülleri hiçe sayarak oğulları ile sancağa gitmeyecek sarayı hiç terk etmeyecek ve Mustafa’yı ve etrafındakileri gözden düşürmek için her türlü hileye başvuracaktır. Hürrem cephesinin en büyük destekçilerinden biri elbet bölümün Şeyh-ül İslamı Ebu Suud idi.
Abdulkadir Dağlar’ın Türkçe Mektupları Işığında Ebussuûd Efendi’nin Beşerî Münâsebetleri isimli makalesinde Ebu Suud’un ulaşılabilen mektuplarının bir dökümü mevcuttur. Bu dökümde Ebu Suud’un Sultan Süleyman’a 8 , Şehzade Selim’e 4 , Şehzade Beyazid’e 1 , Hürrem Sultan’a 2 , Mihrumah Sultan’a 5 , Rüstem Paşa’ya 3 mektup yazdığı görülmektedir. Pargalı İbrahim Paşa, Mahidevran Sultan, Şehzade Mustafa ve Hızır Hayrettin Paşa’ya yazılmış rastgele bir mektubuna ise rastlanmamıştır.
SULTAN SÜLEYMAN MEZARLIĞA GİZEMLİ BİR SANDIK İLE GÖMÜLMÜŞ
Yunus Emre’nin şiirlerini bile dine karşıt sayarak, “Bu şiirleri okuyanların öldürülmesi gerekir.” biçiminde fetva veren Ebu Suud’un öbür bir cephede yer almasını ummak daha evvel açıkladığımız üzere İslam’ın Ehlibeyt eksenli tasavvufi Türk yorumuna mensup bu şahıslar ile Ebu Suud üzere bir karakterin yıldızlarının barışık olmasını düşünmek mümkün değildir. Ebu Suud Yunus’u kafir Balkanları irşad etmiş Sarı Saltuk’u keşiş ilan edecek kadar İslam’ın gerici, nakilci yorumunu temsil eden bir yandan da dini menfaati doğrultusunda eğip bükmekten çekinmeyen bir şahsiyettir ve adeta bir noter üzere çalışmıştır. Rivayet odur ki Sultan Süleyman mevti halinde içinde ne olduğunu kendisinden diğer kimsenin bilmediği küçük bir sandığın mevti halinde mezarda yanına konmasını isteyen bir vasiyeti vardır.
Sağlığında Padişah’ın noter makamı üzere işeyen Ebu Suud bu vasiyete “Dinimizde cenazenin yanına değerli eşyalar konulması caiz değildir. Bu adet Mecusiler’de vardır, Bu türlü bir vasiyeti yerine getirmeyesiz, dini mübine (İslâm’a) uymaz” diye itiraz eder. Vasiyet yerine getirilmez ve sandık Sultan Süleyman ile gömülmez. Küçük sandık mezara konulmamıştır lakin içinde ne vardı, hükümdarının mezarına konmasını istediği şey neydi? Herkesi bunu merak etmektedir. Vasiyet yerine getirilmediğine nazaran sandık açılmalıdır.
Nitekim o denli yapıldı. Bir de ne görülsün; İçi, Kanuni’nin yapacağı işlerin, vereceği kararların dine uygun olup olmadığı hakkında şeyhülislama sorduğu sorulara aldığı yanıtlar demek olan “fetva”larla doluydu. Rivayete nazaran Ebussuud bu olay karşısında “Hey büyük sultan, sen Allah katında kendini paka çıkardın, mes’uliyeti bize yıktın, biz nasıl bunun altından kalkacağız bakalım?” demekten kendini alamamıştır.
Şimdilerde pek mattah bir şeymiş üzere anlatılan bu rivayet esasen bizlere nazaran Ebusuud’un nasıl çalıştığının bir göstergesi ve suçluluk hissinin bir tabiridir. Mustafa’nın katline Ebusuud fetva vermiştir. Pargalı İbrahim’in katline fetvanın da Ebusuud’dan alındığı rivayet edilir. Hakikaten Ebu Suud Pargalı’nın idamından sonra süratli bir yükselişe geçmiştir. Korfu Seferi sırasında Rumeli Kazaskeri Muhyiddin Efendi ve Anadolu Kazaskeri Kadri Efendi’nin Maktul İbrahim Paşa (Pargalı İbrahim Paşa) konusunu açmalarından hoşnut olmayan Yasal Sultan Süleyman’ın her iki kazaskeri de azletmesi üzerine, Rumeli Kazaskerliğine tayin edilmiş ve daha sonra din sınıfı için en yüksek mertebe olan Şeyh-ül İslam makamına getirilmiştir.
Diyarbekir Beyefendiler Beyefendisi Hırvast asıllı Rüstem Paşa Hürrem’in kızı Mihrimahın eşidir. Mihrimah’ın Rüstem Paşa ile evlendirilmesi Hürrem Sultan’ın, tahtın öz oğullarından birine kalması planının en kıymetli adımlarından biriydi. Gerçekten Damat Rüstem Paşa’nın Kubbe vezirliğine atanarak İstanbul’a gelmesinden sonra Şehzade Mustafa’nın veliaht şehzadelerin atandığı Manisa sancağından alınarak Amasya sancağına gönderilmesi bir tesadüf değildir. Öykünün sonunu hepimiz biliyoruz. Şehzade Mustafa bu şer ittifakının tezgâhları ile gözden düşürülmüş ve idam edilmiştir. Bu öykü yoksula daima şu nefesi hatırlatır.
Ey Muâvîler ümmeti ve ey düşmân-ı Muhammedî,
Siz küfrânî, biz şükrânî; Siz bir taraf, biz bir taraf.
Sizler tuğyânî milleti, bizler Muhammed Ümmeti,
Siz Mervânî, biz Kurânî; Siz bir taraf, biz bir taraf.
Siz Mervânî-i Cehennemî, biz Muhammedî-i Cennetî,
Siz Şeytânî, biz Rahmânî, Siz bir taraf, biz bir taraf.
Siz Muâvîler askeri, biz Haydârîler leşkeri,
Siz kahrânî, biz lütfânî; Siz bir taraf, biz bir taraf.
Siz Yezîdî, siz pelîdî, biz Hüseynî, biz şehîdî,
Siz butlânî, biz hakkânî; Siz bir taraf, biz bir taraf.
Siz düşmân-ı Mustafa, biz bende-i Âl-i Âbâ,
Siz hasmânî, biz Rahmânî; Siz bir taraf, biz bir taraf.
Siz kâtil-i Âl-i Zehrâ, biz mâtemdâr-ı Mustafâ,
Siz Şimrânî, biz hüznânî; Siz bir taraf, biz bir taraf.
Siz Haccâcî, siz leccâcî, biz Kanberî ve Peygamberî,
Siz nefsânî, biz manevî, Siz bir taraf, biz bir taraf.
Siz Şeytânî, biz Rahmânî, zıdd-ı nadir zıddız hâsıl,
Siz zulmânî, biz nûrânî; Siz bir taraf, biz bir taraf.
Şehzade Mustafa’nın idamı ile tarihimiz açısından büyük bir kırılma yaşanmış Hürrem, Ebu Suud ve Rüstem paşadan oluşan gerici niyet yapısının galip gelmesi Pargalı İbrahim, Barbaros Hayrettin, Piri Reis, Sersem Ali Dedebaba üzere değerli fikir ve bilim adamlarından oluşan kanadın bu çabayı kaybetmesi ile tarih farklı bir formda şekillenmiştir.
TARİH BU FORMDA GELİŞMESEYDİ SANKİ NELER YAŞANIRDI?
2. Selim Ordu’nun başında sefere çıkmayarak tarihi bir geleneği bozan ve devlet işleri ile ilgilenmeyen birinci padişahtır. Devlet idaresini en büyük bahtı olan Sokullu Mehmet Paşa’ya bırakmıştır. Hareme kapalı bir ömür sürmüş gerçekten hamamda bir rivayete nazaran de bir cariyenin peşinden koşarken düşmesi sonucu göğüs boşluğunda meydana gelen kanama yüzünden ölmüştür.
Mustafa başa geçseydi binlerce yıllık Türk geleneği devam edecek dirayetli bir hükümdar devletin başında olacaktı.
Mustafa başa geçseydi tekfirci Ebu Suud ve zihniyeti gözden düşecek İslam’ın ilerici yorumu öne çıkacak ve tahminen Takuyiddin’in rasathanesi Şeyhülislam Kadızade Ahmet Şemsettin’nin “gökleri izlemenin uğursuzluk getirdiği ve her nerede bu üzere bir işe teşebbüs edildiyse devletin zevaline sebep olduğu” tarafındaki raporu ve fetvası ile yıkılmayacak bugün uzay bilimlerinde öncü bir devlet olacaktık.
Şehzadelik devrinde dahi denizciliğe ilgi duyan Alanya’da tersane kurdurmuş ve kadırgalar yaptırmış olan Mustafa Başa geçseydi Barbaros’un yeni dünya Amerika’yı fetih düşü tahminen de gerçek olacak Amerika kıtasında bir Türk devleti yahut nüfusu var olacaktı.
Eğer Mustafa’nın idaresinde Barbaros bu düşünü gerçekleştirebilseydi yeni dünyaya ayak uyduran Osmanlı, yeni ticaret yollarını ele geçirerek iktisadının bozulmasına pürüz olacak ve sanayi ihtilalini ıskalamayacaktı.
Yaşanan tarihte dahi yeni ticaret yollarına hâkim olamayan bir Osmanlı ‘da dahi 19. YY’da batının sanayi mallarına karşı lokal sanayiinin direnişi, Bektaşi Dergahları ile mahallî sanayiinin ortasındaki sağlam bağ örneğin Kazlıçeşme deri sanayii ve Bektaşi Dergahı, Sütlüce deri sanayii ve Bektaşi Dergahı, Topkapı döküm sanayii ve Bektaşi Dergahı göz önüne alındığında bu tez yerli yerine oturmaktadır.
Şükür ki büyük yaratan öteki bir Mustafa’ya Mustafa Kemal’e fırsat verdi ve büsbütün yok olmak üzere olan koca bir imparatorluktan bir devlet çıkarabildik.
Mehmet Akif “Kıssadan Hisse” isimli şiirinde
“Tarih”i “tekerrür” diye tanım ediyorlar;
Hiç ibret alınsaydı, tekerrür mü ederdi?
diyor . İbret alınması dileğiyle. Aşk olsun …
patronlardunyasi.com
