Suudi Arabistan’da son yıllarda çeşitli alanlarda peş peşe yapılan yatırımlar bir kabuk değiştirme süreci olarak bedellendiriliyor. Milliyet’ten Ege Doğaç Erdoğan da o değişimi ele aldı. Yazı şöyle:
Geçtiğimiz dönemin son lig maçı Galatasaray-Fenerbahçe derbisini tribünlerden takip ederken Galatasaraylı oyuncu Mauro Icardi’nin nasıl bir aşkla taraftar tarafından el üstünde tutulduğuna şahsen şahit oldum. Önümüzdeki dönem kadroda kalmasına neredeyse imkansız gözüyle bakılan Icardi’nin yerinde olsam bu sevgiyi bırakıp gitmezdim diye içimden geçirdim. O denli de oldu, kendisine Suudiler tarafından teklif edilenden çok daha az bir ölçüde parayı kabul ederek Türkiye’de kaldı. Para sonuçta keyifli olmamız için bir araç yalnızca. Taraftarın sevgisi bir yana, aşikâr ki eşi Wanda Nara ve çocukları ile Suudi Arabistan’da mı yoksa Türkiye’de mi daha keyifli olacakları istikametinde bir tercihte bulundular.
Suudi Arabistan’da Veliaht Prensi Muhammed bin Selman’ın de facto iktidara gelmesinden beri ülke kapsamlı bir ıslahat sürecine girdi. Batı’ya yüzünü çevirmese de göz kırpan, toplumsal, ekonomik ve kültürel olarak ülkeyi daha yaşanılabilir bir hale getirmeye çalışan bin Selman idaresi, Icardi olmasa da dünya çapında yıldız isimleri ülkeye getirtmeyi başardı. Suudi Arabistan spor, müzik, altyapı ve daha bir çok alanda astronomik sayıların söylem edildiği yatırımlar yaparak bir kabuk değiştirme sürecinin içine girdi ve alışılmış ki bu süreç sancılı geçiyor.
Fransız İhtilali vaktinin ünlü düşünürlerinden Benjamin Constant şöyle der: “çağdaş insanların birinci muhtaçlığı kişisel özgürlüktür; siyasal özgürlük kazanmak için bundan fedakârlık etmeleri beklenemez”. Veliaht Prens bin Selman “Vizyon 2030” diye isimlendirdiği ıslahat süreci çerçevesinde toplum üzerindeki dini baskıyı hafifleterek Suudi halkını pek çok yeni kişisel özgürlüklerle tanıştırdı. Her tesirin bir yansısı olduğu üzere bunu yaparken müesses nizamın direnişiyle karşılaştı.
Babası Kral Selman bin Abdülaziz’den tam yetkiyi devraldıktan sonra öncelikle Suudi kraliyet ailesi içindeki rakiplerini safdışı bırakarak siyasi gücünü sağlamlaştırdı. Sonrasında kendisini eleştirenleri ve ıslahatlara karşı çıkanları otoriter bir biçimde susturdu. Suudi toplumu ferdî özgürlüklere kavuştu kavuşmasına lakin siyasal özgürlükleri daha da kısıtlandı. Amerika gezisi sırasında Batı’nın göz bebeği olmuşken Kaşıkçı cinayetiyle kredisini büyük ölçüde kaybeden Prens, imajını düzeltmek için himayesi altındaki Kamu Yatırım Fonu’ndan (PIF) dünya çapında milyarlarca dolarlık yatırımlar yapıyor. Suudi Arabistan Yatırım Bakanı Khalid bin Abdülaziz el-Falih Vizyon 2030 kapsamında toplamda 3.3 trilyon dolarlık yatırım yapılacağını açıkladı. Türkiye’ye yapılacak yatırımları da kapsayan bu sayı Suudilerin bölgesel bir güç haline gelme uğraşını açıkça ortaya koyuyor.
ULUSLARARASI PRESTİJ
Kamu Yatırım Fonu Suudi liginin dört büyük ekibini himayesi altına aldı. Bunların ortasında Cristiano Ronaldo’yu takımına katan Al-Nassr’da bulunuyor. Karim Benzema, N’Golo Kante, Riyad Mahrez, Jordan Henderson üzere dünya yıldızları önümüzdeki sene Suudi liginde top koşturacaklar. Batılı çevrelerden Katar ve Suudi Arabistan’ın sporla göz boyadığı (sportswashing) tenkitleri yükselse de bu transfer devrinde tabir yerindeyse futbol dünyasında yer yerinden oynadı.
Suudi Arabistan’ın parayla prestij satın alma planı yalnızca futbolu kapsamıyor. LIV Golf Yatırımları ile golf dünyasında da büyük bir atılım gösterdiler. Dünyanın en itibarlı golf turnuvalarını düzenleyen PGA Tour, LIV Golf ile birleşme kararı aldı. Spor dışındaki yatırımların en dudak uçuklatıcı olanı NEOM projesi. Akabe Körfezi ve Kızıldeniz kıyısında 500 milyar dolara mal olacak dünyanın en büyük akıllı kentinin kurulması için planlar mevcut. Suudi maddelerine tabi olmayacak kentte yapay zekanın en üst seviyede kullanılacağı ve dünyanın dört bir yanından yetişmiş insan gücü getirileceği söyleniyor.
KADINLAR TOPLUMSAL HAYATA KATILABİLİYOR
Veliaht Prens’in özgürlük isteğine ek olarak konjonktürel faktörler de Suudi Arabistan’ı ıslahat sürecine itti. 2010’dan itibaren yaşanan petrol fiyatlarındaki düşüş, piyasaların meçhullüğü, ABD’nin güvenlik şemsiyesinin sallanıyor olması, Orta Doğu’da İran üzere aktörlerin daha güçlü pozisyona gelmeleri üzere pek çok sebep bin Selman’ı tekrar yapılandırma sürecine götürerek yalnızca petrole bağlı bir iktisat olmaktan ülkeyi kurtarmaya yönlendirdi.
İnfitah (açılma) sayesinde toplumsal, kültürel, spor alanlarında daha canlı, daha özgür bir toplum, ekonomik olarak da ülkeye katkı sağlayacaktı. 2016’da ahlak polisi (Mutava)’nın yetkileri kısıtlanarak alkol, müzik, bayanların kıyafetleri konusundaki yasakların uygulanmasına biraz göz yumulmaya başlandı. 2017’de sinema yasağı kaldırıldı ve Vizyon 2030 kapsamında ülkede iki binden fazla sinema salonu yapılması öngörülüyor. 2018’den itibaren bir dizi ıslahatla bayanlar yeni özgürlüklere kavuştular: Bayanlar artık otomobil kullanabiliyor, bir erkeğin müsaadesi olmadan seyahat edebiliyor, iş yeri açabiliyor, spor karşılaşmalarına ve restoranlara erkeklerle tıpkı kapıdan girebiliyorlar. Toplumun yarısının toplumsal hayata kazandırılmasının ekonomik yansımalarının nasıl olacağını kestirmek güç değil.
Suudi Arabistan üzere rantçı devletler doğal kaynaklarının ihracından elde ettikleri gelirlerle halkın güç, su, besin üzere temel muhtaçlıklarını sübvanse ederler. Bu ülkelerde vergi vermeyen, nispeten ekonomik olarak konforlu bir ömür süren halk da pek sesini çıkarmaz. Olağan bu sürdürülebilir bir ekonomik model değildir. Özgürlük ve memnunluk olmadığı vakit paranın gücü de bir yere kadar. Günün birinde biri çıkar, “para bizde, şöhret bizde” diyeni değil, “aşkın olayım” diyeni seçer…
patronlardunyasi.com
