Dünya Gazetesi’nden Emre ERGÜL’ün haberine nazaran, sporda yaşanan bu durum ekonomistlere nazaran planlı programlı bir “tek taşla çok kuş vurma” hareketi… Gaye, ekonomiyi petrol bağımlılığından kurtarmak, genç nüfusu futbola yönlendirmek, dünya sporunda kelam sahibi olmak.
İşte Emre Ergül’ün yazısına nazaran Suudi Arabistan’ın transfer çılgınlığının gerisindeki 3 neden:
1-EKONOMİK
Geçtiğimiz ocak ayında Cristiano Ronaldo, Suudi Pro Ligi’ne (SPL) transfer olduğunda, birçok kişi “Portekizli yıldız nerelere düştü” diye yorumladı. O transfer, yaz transfer döneminde yaşanacakların sinyaliydi.
SPL ekipleri yazın 1 milyar dolara yakın para harcadı ve İngiliz Premier Lig, İspanyol La Liga, İtalyan Seri A, Alman Bundesliga ve Fransız Lig 1 başta olmak üzere Avrupa’dan 94 futbolcuyu Suudi Arabistan’a topladı. Bunun gerisinde haziran başında hayata geçirilen bir iktisat planı yatıyor.
776.6 milyar dolarlık varlıkla dünyanın en büyük 6’ncı varlık fonu olan Suudi Varlık Fonu PIF, 7 Haziran’da 4 Suudi kulübü satın aldı, bu kulüplerin bedelini 4 katına çıkardı. SPL’nin en kıymetli 21 transferi, bu 4 ekipte oynuyor. O kulüplerden biri Al Hilal… Tek başına 378 milyon dolarlık transfer yaparak, PSG ve Arsenal’i solladı. (PIF, Premier Lig gruplarından Newcastle’ın da sahibi.) Ekonomik hareketin birinci nedeni ise ülkeye dış yatırım çekmek…
“İtibar, yabancı yatırımı çekmek açısından önemlidir” diyen “Ortadoğu Futbolunun Çalkantılı Dünyası” isimli blogun muharriri James Dorsey, kelamı Veliaht Prens Muhammed bin Selman’a getiriyor: “Bin Selman değerli bir mali güce sahip olduğu kadar, çeşitlendirmesini gerçekleştirmek için yabancı yatırıma da gereksinim duyuyor.”
Suudi Arabistan dünyanın en büyük ham petrol ihracatçısı ve gelirinin 3’te 2’si hâlâ fosil yakıt satışından geliyor. Lakin ülke, petrol fiyatlarının Körfez devletinin bütçesini dengelemek için muhtaçlık duyduğu düzeyin altına düşmesi nedeniyle, yurt dışından yatırım getirmeye de odaklandı. Spor ekonomisti Simon Chadwick’e nazaran krallığın iktisadını çeşitlendirmesi için 20 yılı var.
“Futbolun Bedeli” podcast’in sahibi Kyrian Maguire da “Bin Selman’ın 2030’u sabırsızlıkla bekleyen büyük vizyonunun bir kesimi olarak, turizm ve eğlenceyi de içeren yakıt sonrası bir iktisada bakmak için Suudi Arabistan’ı doğal kaynaklara daha az bağımlı hale getirme dileği var. Şayet Suudi Arabistan büyük spor aktiflikleri için bir merkez haline gelebilirse, o vakit bu ülkeye ilgi çekmenin bir yolu olur.”
2-SOSYOLOJİK
Pek bilinmez fakat futbol, Suudi Arabistan’da bir tutku… 2022 Dünya Kupası’nda Suudi Arabistan’ın Arjantin’I yendiği gün, Kral Selman bin Abdülaziz Al Saud’un ülkesinde 1 günlük resmi bayram ilan ettiğini hatırlatarak başlayalım…
Suudi derbilerinde statlar full çekiyor. Spor ekonomisti Simon Chadwick, “Al-İttihad’la Al-Hilal oynadığında, Chelsea-Arsenal ya da Manchester United-Manchester City derbileri üzere, 40, 50, 60 bin kişi izliyor” diyor. Ülke nüfusu 32.2 milyon… Bunun yüzde 42’si yabancı. Suudilerin yüzde 51’I de 30 yaşın altında. Halkın yüzde 80’i futbol oynuyor ya da izliyor.
Chadwick’e nazaran, Riyad idaresinin en büyük tasası, halkın radikalleşmesi ya da Arap Baharı üzere şovlara yönelmesi… İşte bu noktada da bir ilaç bulunuyor: FUTBOL! Chadwick’e nazaran, “Şu anda Suudi Arabistan’da yeni bir toplumsal mukavele ortaya çıktı. Ve toplumsal mukavele, esasen Z neslinin muhtaçlıklarını karşılamak için…” Krallık’ın halka yaptığı da “Al sana Ronaldo. Al sana Dünya Kupası.
Sen kâfi ki sorgulama” durumu… “Futbolun Bedeli” podcast’in sahibi Kyrian Maguire da tıpkı fikirde: “Futbola yatırım yapmak, Suudi yetkililer tarafından yürütülen çok daha geniş bir sosyo-ekonomik planın modülü.” Ülkede hata oranı ve cezalar da önemli manada yükselmiş durumda. Chadwick, Riyad idaresini toplumsal medyada eleştirdiği için tutuklananların sayısı çok arttı” derken; Memleketler arası Af Örgütü de “2022-2023’te kriminal hatalardan tutuklananların sayısında rekor yaiandı. 2022’de 196 kişi asıldı. Bu son 30 yılın en yüksek rakamı” açıklamasını yaptı.
3-SPORTİF GÜÇ
Suudi Arabistan’ın futbol tutkusu, Newcastle’ın satın alınması ya da SPL’ye yatırımla hudutlu değil. 2023 FIFA Kulüpler Dünya Kupası’na konut sahipliği yapacak olan Suudiler, 2027 AFC Asya Kupası için de müracaatta bulundu. 2030 Dünya Kupası’nı da Yunanistan ve Mısır’la birlikte düzenlemek istediklerine dair onlarca haber yazıldı. İspanya Üstün Kupa maçları da 2029’a kadar Suudi Arabistan’da oynanacak. Riyad idaresi bunun için İspanya Futbol Federasyonu’na yılda 35 ile 45 milyon euro ortasında bedeller ödeyecek. Suudiler, futbolun yanısıra golf sanayisini de alt üst etti.
2021’de Suudi Varlık Fonu PIF, ABD merkezli PGA Tour ve Avrupa merkezli DP World Tour’a karşı, 2 milyar dolarlık bir maliyetle LIV Golf’ü finanse etti ve önemli paralara sporun en uygun oyuncularını transfer etti. Suudilere daha fazla adayanamayan PGA Tour, LIV Golf ile birleşme kararı aldı! UEFA Lideri Aleksander Ceferin’e nazaran, “Her futbolcu mesleğinin doruğundayken Avrupa’da oynamak ister” ve bu yüzden de SPL hiçbir vakit tehlikeli bir pazar olamayacak.
SPL’nin yeni lideri Michael Emenalo ise SPL’nin Premier Lig ne yapıyorsa onu yaptığını savunuyor: “Sektörde aradığımız şey, rekabet etme, eşit ölçekte rekabet etme ve bölümde var olan her şeyi düzgünleştirme fırsatıdır.” CNN Televizyonu’na nazaran, SPL’nin UEFA’ya karşı en büyük kozu ise “şeffaflığın” olmaması… Suudilerin saçtığı paralara işaret eden spor ekonomisti Simon Chadwick, “Her ligin mali çalışmalarına ait raporları denetleyen bağımsız bir kuruluş olmadığı sürece, kimse gerçek mali bilgilerin ne olduğundan emin olamaz. Futbolcular jeopolitik piyonlar haline getirildi” diye konuştu.
patronlardunyasi.com
