Ekonomim’den Şebnem Turhan’ın haberine nazaran, Merkez Bankası’nın hem sadeleşme adımları hem de siyaset faizinde yaptığı artışlar kredi ve mevduat faizlerinde rekor düzeylerin görülmesine yol açtı. Merkez Bankası ortalama datalarına nazaran TL cinsi ticari kredi faizi yüzde 40,87 ile 29 Ağustos 2003’teki yüzde 40,96’dan sonraki en yüksek düzeyini gördü. Muhtaçlık kredisi faizi de 12 Nisan 2002’de gördüğü yüzde 60,82 düzeyinin akabinde birinci kere 8 Eylül itibariyle yüzde 59,71’e kadar çıktı. Kredi faizlerindeki yükselişe tekrar Merkez Bankası’nın TL mevduatı özendirme atılımlarının tesiriyle TL mevduat faizleri de eşlik etti. 3 aya kadar vadeli TL mevduat faizi 4 Temmuz 2003’te gördüğü yüzde 40,91 düzeyinin akabinde birinci kere 8 Eylül’de yüzde 40,87’ye yükseldi. Böylelikle hem mevduat hem kredi faizleri 20 yılın tepelerine çıkarken, ticari kredi faiziyle 3 aya kadar vadeli TL mevduat faizi de eşitlenmiş oldu. Muhtaçlık kredi faizi ise yıllık enflasyonu aştı.
SEÇİM ÖNCESİ YÜZDE 14-15 İDİ
Cumhurbaşkanlığı seçimleri sonrasında yeni iktisat idaresi ve yeni Merkez Bankası klasik siyasetlere dönüş yapmış ve birinci atılım olarak siyaset faizinde artışlara gitmişti. Cumhurbaşkanlığı seçimleri öncesinde ticari kredi faizleri yüzde 14-15 düzeylerinde seyrederken, birinci olarak haziran PPK toplantısındaki siyaset faizi artışının çabucak akabinde yüzde 25’e dayandı, akabinde ise ivme kazanarak yükselişini sürdürdü. Temmuz Para Siyaseti Heyeti kararının akabinde yüzde 30’u geçen ticari kredi faizleri ağustos toplantısı sonrasında ise yüzde 40’ı aştı.
Seçim öncesi Merkez Bankası bilgilerine nazaran 13 haftalık yıllıklandırılmış kur tesirinden arındırılmış ticari kredi büyümesi yüzde 46 düzeyinde bulunurken haziran başında yüzde 30’un altına haziran sonunda ise yüzde 20’nin altına geriledi. Temmuz başında tek haneye gerileyen 13 haftalık yıllıklandırılmış kur tesirinden arındırılmış ticari kredi büyümesi ağustos ortasında yüzde 1,73’e kadar indi. Akabinde Merkez Bankası’nın faiz üst hududuna yönelik attığı adım sonrasında hareketlenme yaşanan ticari kredi büyüme suratı ise 8 Eylül itibariyle yüzde 8,11’e geldi. Kamu bankalarında 13 haftalık yıllıklandırılmış kur tesirinden arındırılmış ticari kredi büyümesi 8 Eylül itibariyle yüzde 22,7’ye yükselirken, özel bankalarda ise daralma trendi sürüyor. 11 Ağustos’ta özel bankalarda yüzde 14,22 küçülme yaşayan ticari kredilerde 8 Eylül itibariyle küçülme yüzde 7,92 oldu.
TL MEVDUAT FAİZİNDE SÜRATLİ YÜKSELİŞ BEKLENTİSİ
Merkez Bankası bilgilerine nazaran 8 Eylül itibariyle 3 aya kadar vadeli TL mevduat faizi yüzde 40,87 ile 20 yılın en yüksek düzeyine çıktı. Her ne kadar ortalama bir mevduat faizi verisi olsa da bankaların bilhassa kur muhafazalı mevduattan standart TL mevduata dönüşte yüzde 45’in üzerinde faiz teklif ettiği bankacılık kesimi kaynaklarının verdiği bilgilerden biliniyor. Merkez Bankası dün aldığı yeni karar ile KKM’nin TL mevduat sayılmasına son verdi ve TL mevduat hissesi rasyosuna nazaran kurul uygulamasından vazgeçti. Artık yalnızca KKM’ye dönüşüm amacı ile KKM yenileme maksatlarına yönelik rasyolar takip edilecek. Bu durum bankacılık bölümü kaynaklarına nazaran TL mevduat faizinin yüzde 50’yi aşmasına neden olabilir.
İHTİYAÇ KREDİ FAİZİ TÜKETİCİ ENFLASYONUNU AŞTI
İhtiyaç kredisi faizi ise seçim öncesinden bu yana yükseliş trendindeydi ve bu seçim sonrasında da devam etti. Haziran başında yüzde 40’ı aşan muhtaçlık kredi faizleri PPK kararlarının da tesiriyle süratle yükseldi ve birinci olarak eylül başında yüzde 50’yi aştı. 8 Eylül itibariyle ise yüzde 59,71 ile hem 21 yılın rekorunu kırdı hem de yıllık tüketici enflasyonunu aştı. Ağustos itibariyle yıllık tüketici enflasyonu yüzde 58,94 düzeyinde bulunuyor.
Merkez Bankası dataları seçimlerin birinci tipi öncesinde bankacılık kesiminin yüksek faizlerin de tesiriyle gereksinim kredisinde epey süratli bir büyüme yaşadığını gösteriyor. Toplamda tüketici kredilerinde büyüme yüzde 99,16 olurken kamu bankalarında yüzde 123,65, özel bankalarda ise yüzde 84,53 düzeyindeydi. Merkez Bankası’nın atılımlarıyla birlikte tüketici kredi büyümesi ivme kaybı yaşadı. Haziran başında büyüme suratında kamuda yüzde 50’nin özelde ise yüzde 70’in altına gelindi. Ancak tekrar de tüketici kredilerinde özel bankalar çok da frene basmadı. 8 Eylül itibariyle toplam tüketici kredi büyümesi yüzde 25,68 olurken sürat kamu bankalarında yüzde 5,72, özel bankalarda ise yüzde 30,37 düzeyinde hesaplandı.
patronlardunyasi.com
