Nil Göksu URGANCIOĞLU
İki gündür Ankara’dan gelen açıklamalar siyaset ve diplomasi kulislerinde adeta büyük bir fırtınaya neden oldu. Uzun bir ortadan sonra Avrupa Birliği, yine Türkiye’nin gündeminde.
AB tartışması bugün Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın kritik NATO tepesi için Litvanya’ya yola çıkmadan evvel yaptığı açıklamalarla, güzelden güzele alevlendi.
Diplomasi kulislerini takip edenler bilir, Litvanya tepesi, İsveç’in NATO’ya üyeliğinin görüşüleceği kritik bir tepe. ABD liderliğindeki pek çok ülke, tepe öncesinde Türkiye’ye İsveç’in üyeliğine karşı koyduğu vetoyu kaldırması için kulis yürütüyor.
Erdoğan da, Batı’dan gelen ‘Finlandiya’dan sonra İsveç’in de NATO üyesi olması elzem’ açıklamalarına karşı bugün bomba bir kart öne sürdü. Ve tepede çok konuşulacak şu açıklamaları yaptı: “50 yılı aşkın vakittir AB kapısında bekletilen Türkiye var. Türkiye’yi bekleten bu ülkelere buradan sesleniyorum. Türkiye’nin AB’de önünü açın. Finlandiya’nın önünü nasıl açtıysak İsveç’in de önünü açalım.”
BİDEN’LA GÖRÜŞME SONRASI YAPILAN AÇIKLAMA BİRİNCİ SİNYALDİ
İsveç’in üyeliğinin birinci gündem olduğu Vilnius tepesi öncesinde, dün, diplomasi kulisleri hareketlenmiş, Biden ve Erdoğan ortasında bir telefon görüşmesi gerçekleşmişti. Aslında bugünkü bomba açıklamaların sinyali de, Erdoğan-Biden görüşmesi sonrası Ankara’nın yaptığı açıklamada verilmişti. İrtibat Başkanlığı tarafından yapılan açıklama harfi harfine şöyleydi:
“Cumhurbaşkanımız Erdoğan, Türkiye’nin F-16 talebinin İsveç’in üyeliğiyle ilişkilendirilmesinin yanlışsız olmadığını da belirterek ABD Lideri Biden’a Türkiye’nin F-16 talebine yönelik gösterdiği dayanak için teşekkür etti. Türkiye’nin AB’ye üyelik konusunda unsurlu ve dürüst olduğunu belirten Cumhurbaşkanımız Erdoğan, AB’ye tam üyelik sürecini canlandırmak istediklerini, Vilnius Doruğu’nda Avrupa Birliği’nin önde gelen ülkelerinin ve AB liderliğinin Türkiye’nin üyeliğine açık ve güçlü takviye bildirisi vermelerini istediklerini belirtti.”
Erdoğan bugünkü açıklamasında, Biden’la yaptığı görüşmede değindiği bu mevzuyu birinci sefer satır satır açtı ve Türkiye’nin temel talebinin İsveç’in üyeliğine yeşil ışık yakmasına karşı Türkiye’nin AB’ye üyeliğine “evet” denilmesi olduğunu yüksek sesle lisana getirdi. Dorukta yapacağı ikili görüşmelerde devlet ve hükümet liderlerine da bu talebi aktaracağını belirtti.
BEYAZ SARAY AÇIKLAMASINDA AB SÖZÜ YOK
Türk tarafının Erdoğan-Biden görüşmesi sonrası yaptığı yazılı açıklamada AB vurgusu göze çarpmışken, dikkatli gözler emsal bir açıklamayı Beyaz Saray’dan yapılan açıklamada da aradı. Lakin bulamadı. Yani Türk tarafı AB probleminin görüşüldüğünü vurgularken, Beyaz Saray’ın kaleme aldığı metinde AB sözü geçmiyordu bile. Açıklamada yalnızca şu sözlere yer verildi:
“Başkan Joe Biden bugün Litvanya’nın Vilnius kentinde düzenlenen NATO Doruğu öncesinde Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile görüştü. NATO önderlerinin tepede ele alacakları bir dizi mevzuyu tartıştılar, Ukrayna’yı desteklemeye devam etme konusundaki ortak taahhütlerini söz ettiler ve ikili bağlarımızı güçlendirme gayretlerini gözden geçirdiler. Lider Biden, İsveç’i bir an evvel NATO’ya kabul etme dileğini da iletti.”
Bu durum, diplomasi kulislerinde ABD idaresinin İsveç sıkıntısının AB’ye bağlanmasına soğuk baktığı yorumları yapılmasına neden oldu.
AÇIKLAMA DÜNYADA NASIL YANKILANDI?
Erdoğan’ın açıklamalarını dünya basını son dakika ibaresiyle paylaştı, gelişmeleri anbean takip etti. Financial Times gazetesi son dakika haberinde şu cümlelere yer verdi:
“Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Ankara’nın İsveç’in NATO gayesini onaylamasını Brüksel’in Türkiye’nin AB’ye girmesinin önünü açmasına bağladı. Erdoğan, pazartesi günü düzenlediği basın toplantısında, ‘Türkiye’yi 50 yılı aşkın müddettir AB kapısında bekletenlere sesleniyorum, Türkiye’nin önünü açın, biz de İsveç’in önünü açacağız.’ Erdoğan’ın yorumları, ABD Lideri Joe Biden ve İsveç Başbakanı Ulf Kristersson ile görüşeceği Vilnius’taki çok değerli bir NATO toplantısı için Türkiye’den ayrılmaya hazırlanırken geldi.”
SÜRPRİZ HAL DEĞİŞİKLİĞİ
Reuters haber ajansı, Erdoğan’ın açıklamasını “sürpriz tutum değişikliği” diye niteledi. Haberinde şu tabirleri kullandı: “Türkiye Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan Pazartesi günü beklenmedik bir hareketle, Türkiye Parlamentosu, İsveç’in NATO askeri ittifakına katılma maksadını onaylamadan evvel Avrupa Birliği’nin Ankara’nın bloka iştirakinin önünü açması gerektiğini söyledi. Türkiye’nin AB üyelik gayesi, üyelik müzakerelerinin Erdoğan’ın birinci başbakanlık periyodunda başladığı 2005 yılından sonra yıllarca donduruldu. Ankara ile blok üyeleri ortasındaki bağlar birkaç yıl evvel, bilhassa 2016’da Türkiye’deki başarısız darbe teşebbüsünün akabinde bozuldu, fakat o vakitten bu yana büyük ölçüde düzeldi. Blok, bilhassa göç konusunda NATO müttefiki Ankara’nın yardımına muhtaç. Erdoğan, Pazartesi günü sürpriz bir tutum değişikliğiyle Ankara’nın İsveç’in NATO üyelik amacını onaylamasını Türkiye’nin nihayet AB’ye katılmasına bağladı.”
BİR KRONOLOJİ: ERDOĞAN AB’YE NE DEMİŞTİ?
53 yıldır süren ve yılan öyküsüne dönen Türkiye-AB münasebetleri, aslında AK Parti iktidarının birinci yıllarında altın çağını yaşamıştı. 2004’te Türkiye’nin müzarekere sürecinin resmen başlaması kararı alınması sonrasında Erdoğan şu açıklamaları yapmıştı:
“Aydınlık yarınların çağdaş Türkiye’si için çıktığımız yolda hamdolsun, dün müzakere süreciyle ilgili tarihi 3 Ekim olarak almış bulunuyoruz. İyi olsun. Sene 1963 ve sene 2004 17 Aralık. Bundan sonra elbet önümüzde uzun, şiddetli yollar var unutmayın. Zira bundan sonraki çalışmalarımız her attığımız adım Türkiye’de yeni bir muvaffakiyetin oluşmasını temin edecektir. Bundan sonra ülkemizde demokrasi daha faklı bir biçimde güç bulacaktır. İktisat çok daha farklı bir halde performans ortaya koyacak. Türkiye çağdaş ülkeler ortasındaki yerini almaya başlamıştır alacaktır.”
Fakat vakit içerisinde Ankara-Brüksel çizgisinde sert rüzgarların esmesi ve sürecin adeta durma noktasına gelmesiyle, Erdoğan’ın AB açıklamaları da epey sertleşti.
2018’de “O çok sevdiğiniz teröristler, çıkarlarına dokunduğunuz gün yalnızca nefretlerini değil silahlarını da size çevireceklerdir” kelamlarıyla Brüksel’e yüklendi.
2019’da mülteci krizinin ağır yaşandığı bir periyotta Erdoğan şu tabirleri kullanmıştı: “Hala başlarında bir Türk baharı hasreti var, halbuki onların baharlarının girdiği her yer kara kışa dönmüştür” dedi. Erdoğan ayrıyeten “Türkiye’deki toplumsal fay sınırlarını kaşımak isteyenler evvel kendi oturdukları yerin çürüklüğüne bir baksınlar. Daha çok yanacaksınız.”
Erdoğan geçen yıl Türk Devletleri Teşkilatı Tepesi’nde de AB’yi gündemine almış sert sözlerle yüklenmişti. Erdoğan, “AB kapısında 52 yıldır bizi süründürdüler, hala birebir şeyi yapıyorlar lakin biz de onlara gerekeni gerektiği vakitte yanıtını vereceğiz” demişti.
patronlardunyasi.com
