Büyük kısmı Avrupa ülkelerinden memleketler arası yatırımcıların son yıllarda Türkiye’ye yönelik direkt sermaye yatırımlarında düşüş ve büyük kısmı yeniden bu ülkelere olmak üzere Türklerin direkt yatırım için dışarıya sermaye göçünde artış halindeki trend, 2023’te de devam etti.
Türklerin geçen yıla kadar en çok yatırım yaptığı ülke olan Hollanda’nın yerini bu yıl ABD aldı. Merkez Bankası’nın ödemeler istikrarı istatistiklerinde yer alan akım bilgilere nazaran bu yol ocak-temmuz devrinde direkt yatırımlar cephesinde 2 milyar 991 milyon dolarlık bir yabancı sermaye girişi gerçekleşti. Kelam konusu girişler geçen yılın birebir dönemindekinin yüzde 27,9 altında kaldı.
NET YABANCI SERMAYE YATIRIMI GİRİŞİ 2 MİLYAR 828 MİLYON DOLAR
Dünya gazetesinden Naki Bakır’ın haberine nazaran bu yıl birinci yedi ayda, 163 milyon dolarlık tasfiye düşülünce net direkt yabancı sermaye yatırımı girişi 2 milyar 828 milyon dolar oldu ve bu fiyat geçen yıla nazaran yüzde 22,2 azaldı. Bu periyotta yabancıların Türkiye’deki küme şirketlerine kullandırdığı kredi ve ödemeler de 415 milyon dolar oldu. Böylelikle yedi ayda, (yabancılara konut satışından elde edilen döviz geliri hariç tutulursa) toplam net direkt yabancı sermaye yatırımı girişi 3 milyar 243 milyon dolarla geçen yılın birebir devrindekinden yüzde 17 daha düşük gerçekleşti.
Aynı devirde Türklerin direkt yatırım için yurt dışına çıkardığı sermaye 2 milyar 801 milyon, tasfiyeler düşüldükten sonra bunun neti 2 milyar 696 milyon ve yurt dışı küme firmalara kredi ve ödemeler 420 milyon dolar olarak gerçekleşti. Böylelikle direkt yatırımlar hasebiyle yedi ayda yurt dışına götürülen toplam Türk sermayesi geçen yılın birebir devrine nazaran yüzde 7,1 artışla 3 milyar 116 milyon dolara ulaştı.
Yılın tümünde 5 milyar doları aşması beklenen kelam konusu meblağ, yeni tesisler kurarak ya da heyeti tesisleri geliştirerek, üretim ve ihracat yaparak, istihdam yaratarak katma kıymet yaratacak değerli bir kaynağın yurt içi yerine yurt dışını tercih ettiği manasına geliyor.
ABD’YE 727 MİLYON DİREKT YATIRIM
Türk sermayesi, bu yıl birinci yedi ayda en fazla direkt yatırımı 722 milyon dolarla ABD’ye gerçekleştirdi. Yatırım meblağında bu ülkeyi 546 milyon dolarla bu yıla kadar Türk sermaye göçünde birinci adres olan Hollanda ve 275 milyon dolarla İngiltere izledi.
BAE 221 milyon, Almanya 156 milyon, Portekiz 114 milyon, Yunanistan 110 milyon, İsviçre 77 milyon, İspanya 50 milyon ve Portekiz 36 milyon dolarla bu yıl yedi ayda en çok yatırım yapılan birinci on ülke ortasında yer aldı. Fakat Hollanda, yıllar prestijiyle kümülatif bazda en fazla yatırım yapılan ülke pozisyonunu koruyor. 2002-2022 periyodunda Türklerin yurt dışına yaptığı toplam 59 milyar 934 milyon dolarlık direkt yatırımın 17 milyar 907 milyon dolarla tek başına yüzde 30’unun bu ülkeye gerçekleştiği dikkati çekiyor.
Bu periyotta gerçekleşen toplam yatırımda ABD 9 milyar 673 milyon dolarla ikinci, Azerbaycan 6 milyar 778 milyon dolarla üçüncü sırada yer alıyor. Daha sonra 3 milyar 605 milyon dolarla İngiltere, 3 milyar 493 milyon dolarla Almanya, 1 milyar 427 milyon dolarla Lüksemburg, 1 milyar 360 milyon dolarla İsviçre, 1 milyar 329 milyon dolarla Malta, 1 milyar 295 milyon dolarla BAE ve 1 milyar 112 milyon dolarla Rusya geliyor.
7 AYDA DÖVİZ GİRİŞİ GEÇEN YILA NAZARAN DÜŞTÜ
Bu ortada, karşılığında vatandaşlık verilmesinin de tesiriyle son yıllarda süratli artış gösteren ve daha çok Rusya ve Orta Doğu ülkeleri vatandaşları tarafından olmak üzere yabancıların Türkiye’de gayrimenkul satın alımı için getirdikleri döviz girişleri de düşüşe geçti. Bu kapsamda birinci yedi ayda gerçekleşen döviz girişi 2 milyar 387 milyon dolarla geçen yılın birebir dönemindekinin yüzde 36,7 altında kaldı.
Türkiye’de tesis kurma ya da edinme yoluyla üretim ve ihracat yaparak, istihdam yaratarak, teknoloji transfer ederek ülke iktisadına daima katkı yapan direkt sermaye yatırımlarının bilakis, katkısı satın alma için döviz getirme formunda bir seferlik olan gayrimenkul alımları da dahil edildiğinde yabancıların yedi ayda getirdiği toplam sermaye, geçen yılın birebir periyoduna nazaran yüzde 26,7 düşüşle 5 milyar 630 milyon dolar oldu.
Türklerin yurt dışına transferleri, yabancıların gayrimenkul de dahil Türkiye’ye direkt yatırım girişlerinden düşüldüğünde, yedi ayda bu alanda Türkiye iktisadına net döviz girişi 2 milyar 514 milyon dolar oldu. Bu da yaklaşık olarak gelen toplam kaynağın gayrimenkul kısmına denk geliyor. Buna nazaran, 42,3 milyar dolarlık cari süreçler açığı verilen ocak-temmuz periyodunda, yabancıya gayrimenkul satış gelirleri hariç tutulduğunda, direkt yatırımlar cephesinden gelen net katkı ise yalnızca 127 milyon dolar seviyesinde bulunuyor.
patronlardunyasi.com
