Yakın gelecekte dünyanın bir numaralı tehlikelerinden olarak görülen iklim krizi tesirini hissettirmeye devam ediyor. Kriz, son olarak zeytini de vurdu. Türkiye’nin en kıymetli zeytin merkezlerinden Manisa Akhisar’da adeta ‘zeytin afeti’ yaşanıyor. Kollarda zeytin yerine yalnızca yapraklarıyla karşı karşıya kalan zeytin üreticileri, kara kara bu yıl ne yapacaklarını düşünüyor. İlçede geçen yıl 400 bin tona ulaşan rekoltenin, bu yıl en fazla 50 bin tonda kalacağı belirtiliyor.
Kredi borçları ve tarla bakım masrafları nedeniyle kaygılı olan zeytin üreticileri, “Akhisar böylesi bir tabloyla birinci defa karşılaştı. Olağanda üç ay sürecek hasat dönemi bu yıl bir haftada bitecek. Gelecek sene de bu türlü olursa vay halimize” diyor. Zeytinciliğin ağır olarak yapıldığı öteki bölgelerde de rekoltede önemli kayıplar beklendiğini duyuran Akhisar Ziraat Odası Ahmet Akbuğa, “Bu yıl zeytinyağının litresi 250 liraya çıkarsa kimse şaşırmasın. Tarihte bu türlü bir durum görülmedi. Depolardaki zeytinler de günü kurtarmaya yetmez” diye konuşuyor.
“500 KİLO BİLE ÇIKMAZ”
Milliyet gazetesinden Gürkan Akgüneş’in haberine nazaran Akhisarlılar, bu yıl adeta ‘zeytin afeti’yle karşı karşıya. Bu yıl birçok ağaçta tek bir zeytin dahi yok. 20-30 yıllık ağaçlar adeta hasat sonrasını andırıyor.
Geçen yıl 60 kilo zeytin topladığı ağaçta şu an tek bir zeytin bile bulamayan çiftçi Mehmet Hulusi Otomobilci “Her eserde olduğu üzere zeytinde de var yılı, yok yılı yaşardık. Biz ağaçlarımıza çocuk üzere bakarak ‘yok yılı’nı ortadan kaldırmıştık. Ancak böylesini birinci sefer gördük. Ziyanımız büyük. Tarım sigortası da meyve tavrı gerçekleşmediği için ziyanı karşılamıyor” dedi. Dokuz dönüm zeytin bahçesi bulunan muhtar Sırrı Başlamış da, “Geçen yıl 15 ton zeytin aldım. Bu yıl 500 kilo bile çıkmaz. 30 bin liraya yakın, gübre, budama, mazot masrafım oldu. Nasıl çıkacak bu para? Gelecek yıl da bu türlü olursa ne yapacağız?” diye konuştu.
Onlarca dönüm yerde 2 bin 500 zeytin ağacı bulunan Mehmet Boyalı, “Geçen yıl 60 ton aldım, bu yıl en fazla 10 ton alabilirim. Krediyle birlikte 500 bin liraya yakın masrafım var. Birçok köylü sulama kaynaklı elektrik parasını nasıl ödeyeceğim diye düşünüyor. Sigorta yaptırdık lakin o da işe yaramıyor. Lakin dolu vurursa geçiyor. Köylüler için dayanak sağlanır ya da kredi borçları ertelenirse, zeytinimize daha âlâ bakarız” diyor.
“MASRAFLAR ARTTI LAKİN AĞAÇLAR BOŞ”
Akhisar Ziraat Odası Lideri Ahmet Akbuğa ise olayı şöyle kıymetlendiriyor:
“Olağanüstü bir durum yaşamaktayız” diyerek şöyle devam ediyor: “Eskiden az ve bol dönem birbirini dengelerdi. Fakat bu yıl hiç zeytin yok. Tarihte birinci kez bu türlü bir durum yaşıyoruz. Üreticiyi çok önemli meseleler bekliyor. Yok olduğu halde üretici, budamayı, gübrelemeyi yaptı. Personellik mazot ödedi. Masraflar arttı ancak ağaçlar boş. Hem girdiler hem de tarım faizleri yükseldi. Ödemeler de yaklaşıyor. Hükümetin daha evvel yaptığı üzere alan bazlı desteklemeler ya da tarım kredisi ödemelerinin bir yıl ertelenmesi gerekiyor. Bunlar yapılmazsa, çiftçiye icra da gelebilir. Alışılmış bu durum zeytin ve zeytinyağı fiyatına da yansıyacak. Şimdiden borsada fiyat artmaya başladı. Toplumsal medyada kimse zeytinyağını satmasın deniliyor. Bu yıl zeytinyağının litresi 250 liraya çıkarsa kimse şaşımasın. Lakin bu fiyat zeytinyağını halktan uzaklaştırır. Beşerler nasıl alıp da sofralarına koyacak? Fiyat artınca tağşiş de artar. Depolardaki zeytinler de günü kurtarmaya yetmez.”
Manisa Vilayet Tarım Müdürlüğü yetkilileri “Manisa genelinde rekolte kaybı bekliyoruz. Nisan ayında -6’yı görmemiz ve kesintisiz bahar yağışları üzere iklim değişikliği kaynaklı etkenler randımanı düşürdü bu yıl, ağaçlar sağlıklı fakat zeytin yok” diyor. Bölgedeki zeytinyağı üreticileri İzmir ve Balıkesir’de de rekolte kaybı olduğunu belirtiyor.
“KURAKLIK YAŞANIRSA DURUM DEĞİŞEBİLİR”
Ulusal Zeytin Kurulu Lideri Mustafa Tan, net rekolte iddiasının eylülde yapılabileceğini belirterek, “Zeytinde varve yok yılları vardır. Geçen yıl Akhisar bölgesinde yaprak üzere zeytin vardı. Bu yıl birtakım bölgelerde kasvetler yaşandığını biliyoruz. Lakin İzmir’in birtakım ilçelerinden, Ayvalık’tan Edremit’in dağlık kesitlerinden de âlâ haberler alıyoruz. Geçen yıldan çok daha fazla eser bekleniyor birtakım yerlerde. 41 vilayette zeytin var. Bölgesel değişimler yaşansa da bu yıl, stoğumuzla birlikte rastgele bir eser külfeti yaşamayız. İhracata yetecek eseri de alırız. Fakat gelecek yıl İspanya gibisi kuraklıkla karşılaşırsak durum değişebilir.” İfadelerini kullandı.
Tarım ve Orman Bakanlığı Bitkisel Üretim Genel Müdürlüğü bilgilerine nazaran 2021’de dünyada 23 milyon 54 bin 310 ton zeytin üretildi. Türkiye “zeytin üretimi”nde yıllık 1 milyon 739 bin ton ile İspanya, İtalya’dan sonra üçüncü sırada yer alıyordu. 2022’de ise zeytin üretimi yıllık yaklaşık yüzde 71 artışla 2 milyon 976 bin 654 tona çıktı ve Türkiye pazar başkanı oldu. Zeytinyağında da 2022’de yıllık yüzde 79 artış yakalayıp 421 bin 717 ton üretim ile tüm vakitlerin rekorunu kıran Türkiye zeytinyağı üretiminde İspanya’dan sonra dünya ikincisi pozisyonuna yükseldi. Buna karşın Tarım Bakanlığı datalarına nazaran; Türkiye “Dünya zeytinyağı tüketimi”nde yıllık kişi başı ortalama 1.4 kilo ile 11. sırada yer alıyor.
patronlardunyasi.com
